Theo Tổng cục Hải quan, trong cả năm 2021, Việt Nam đã chi 853,699 triệu USD để nhập khẩu đường với khối lượng kỷ lục 1.729.866 tấn, cao hơn nhiều so với năm 2020 cả về giá trị nhập khẩu đường (642,930 triệu USD) và lượng đường nhập khẩu (1.584.406 tấn).
 |
|
Việt Nam đang có mức chi phí sản xuất 1 tấn đường cao hơn Philippines, Thái Lan. Ảnh Int |
Nét nổi bật của nhập khẩu đường năm 2021 là nhập khẩu đường từ Thái Lan giảm hẳn so với năm 2020, nhưng nhập khẩu đường từ 5 nước ASEAN (Campuchia, Indonesia, Lào, Malaysia, Myanmar) lại tăng mức độ bùng nổ (gấp 4 lần so với 2020). Điều này cho thấy biện pháp áp thuế chống bán phá giá chống trợ cấp đối với đường có xuất xứ Thái Lan tạm thời chưa phát huy được tác dụng.
Hiệp hội Mía đường Việt Nam dẫn báo cáo của các nhà máy đường cho thấy, vụ ép 2020/2021, sản lượng mía nguyên liệu tiêu thụ, đưa vào chế biến chỉ đạt 6.739.417 tấn mía (so với dự kiến đầu vụ là 7.498.060 tấn của các nhà máy đường. Như vậy đây là vụ có sản lượng mía tiêu thụ, đưa vào chế biến thấp nhất trong 20 vụ gần đây (tính từ khi bắt đầu ghi nhận số liệu sản xuất là vụ 1999/2000). Nguyên nhân sụt giảm do một số vùng trồng mía tiếp tục bị hạn hán, bão lụt gây hại, làm giảm cả diện tích lẫn năng suất và chất lượng mía.
Giá đường các vụ trước đó xuống thấp do tác động cạnh tranh quyết liệt của các loại đường giá rẻ có nguồn gốc nước ngoài, đường nhập lậu và gian lận thương mại.
Đặc biệt, do diện tích mía nguyên liệu giảm nhưng vào vụ chế biến, giá mía tăng, tình trạng tranh mua giá mía nguyên liệu giữa các nhà máy đường lại tái diễn ở nhiều vùng, trong đó gay gắt nhất là ở vùng Duyên hải Nam Trung Bộ và Tây Nguyên, dẫn tới nảy sinh nhiều vấn đề tiêu cực như việc "cho tạp chất", "cho cước"... của các nhà máy đường đối với nông dân và thương lái để tranh mua mía nguyên liệu.
Chính tình trạng tranh mua mía nguyên liệu không lành mạnh giữa các nhà máy thông qua chính sách ngầm đã và đang phá vỡ mối liên kết giữa các nhà máy với nông dân, gây bất ổn cho sự phát triển vùng nguyên liệu mía tập trung.
Trong khi đó, báo cáo chuỗi cung ứng ngành mía đường Việt nam do Tổ chức Forest Trends và Hiệp hội Mía đường Việt Nam công bố mới đây cũng chỉ ra thực trạng, Việt Nam có mức chi phí sản xuất 1 tấn đường cao hơn Philippines, Thái Lan.
Xét về chi phí sản xuất mía nguyên liệu, tức chi phí trên đồng ruộng, Việt Nam cao hơn Thái Lan từ 20,2 - 115,4 USD/tấn.
Trong khi đó, chi phí chế biến đường, tức chi phí trong nhà máy ở Việt Nam sản xuất 1 tấn đường trắng hiện cao hơn so với Philippines từ 68,4 - 1000,2 USD/tấn, cao hơn Thái Lan từ 36,8 - 94,9 USD/tấn, cao hơn Indonesia khu vực tư nhân 3,4 - 31,2 USD/tấn.
Tương tự, chi phí trên đồng ruộng và trong nhà máy, chi phí quản lý trong tổng chi phí sản xuất 1 tấn đường trắng ở Việt Nam cao hơn Philippines và Thái Lan, tương đương với Indonesia ở khu vực tư nhân nhưng thấp hơn Indonesia ở khu vực Nhà nước và thấp hơn nhiều so với Trung Quốc.
Những số liệu trên cho thấy so với các nước trong khu vực Asean và Trung Quốc, ngành mía đường Việt Nam có trình độ thấp hơn Thái Lan, gần bằng Philippines.
Điều này cho thấy, năng lực sản xuất mía đường ở Việt nam vẫn cần cải thiện hơn nữa ở tất cả các khâu từ đồng ruộng đến nhà máy, đặc biệt là khâu chế biến đường và quản lý sản xuất mía đường để tiết giảm chi phí, hạ giá thành đường, nâng cao sức cạnh tranh trong thời kỳ hội nhập.
Nhật Linh
