Sáng 17/5, tại Hà Nội, Viện Nghiên cứu Kinh tế và Chính sách (VEPR), tổ chức Toạ đàm: Đối thoại chính sách: Ổn định thị trường vàng, giữ vững vĩ mô, tạo đà phục hồi trong bối cảnh thế giới bất định”.
Báo cáo quý 1 “Triển vọng kinh tế Việt Nam 2024: Giữ vững vĩ mô, tạo đà hồi phục”, TS Nguyễn Quốc Việt, Phó viện trưởng VEPR cho biết, nhìn lại những con số kinh tế gần 5 tháng qua cho thấy nền kinh tế đang chứng kiến sự phục hồi khi thị trường xuất khẩu có nhiều khởi sắc, đơn hàng doanh nghiệp tăng.
Về kinh tế Việt Nam 4 tháng đầu năm, báo cáo của VEPR tập trung đánh giá một số điểm nổi bật, nền kinh tế đang chứng kiến sự phục hồi của xuất nhập khẩu và đầu tư trực tiếp nước ngoài. Đáng chú ý, Việt Nam duy trì thặng dư thương mại 8 năm liên tiếp, với kim ngạch xuất khẩu đạt 238,88 tỷ USD, tăng 15,2% so với cùng kỳ năm trước, nền kinh tế duy trì xuất siêu 8,4 tỷ USD trong 4 tháng đầu năm.
 |
|
VEPR dự báo tăng trưởng GDP Việt Nam năm 2024 khoảng 5,5-6%. |
Thu hút đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) tháng đầu năm khá tích cực, 4 tháng qua ước đạt 6.28 tỷ USD, tăng 7,4% so với cùng kỳ năm trước.
“Đây là số vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài thực hiện cao nhất của 4 tháng đầu trong 5 năm qua. Từ những số liệu trên có thể thấy, thu hút FDI chính là một trong các điểm sáng đóng góp vào kết quả tích cực của kinh tế 4 tháng đầu năm, tạo khởi đầu thuận lợi cho năm 2024”, báo cáo của VEPR nêu rõ.
Công nghiệp xây dựng cũng có nhiều dấu hiệu cải thiện, khi tăng trưởng 6,28%, đóng góp 41,68% vào mức tăng tổng giá trị tăng thêm của toàn nền kinh tế trong quý I/2024.
Tuy nhiên, bên cạnh điểm sáng về xuất khẩu, thu hút đầu tư nước ngoài, báo cáo của VEPR cũng chỉ rõ những yếu tố khiến sự phục hồi kinh tế của Việt Nam năm 2024 chưa thực sự bền vững. Quý I/2024, tổng mức bán lẻ hàng hóa và doanh thu dịch vụ tăng 8,2%, tuy nhiên so với quý IV/2023, thì lại trên đà giảm.
Cùng với đó, các doanh nghiệp đang đối mặt với nhiều khó khăn, với số doanh nghiệp rút lui khỏi thị trường cap gấp 1,5 lần số doanh nghiệp thành lập mới. Đặc biệt, vốn đăng ký của doanh nghiệp thành lập mới đang có xu hướng nhỏ lại.
Liên quan đến vấn đề phát triển doanh nghiệp, GS, TS Hoàng Văn Cường, Ủy viên Ủy ban Tài chính ngân sách của Quốc hội cho rằng: Nền kinh tế tăng trưởng được hay không là nhìn vào khu vực doanh nghiệp, nhưng tình hình doanh nghiệp 4 tháng đầu năm cho thấy những điều bất thường so với nhiều năm. Giá tiền, lãi suất thấp nhưng nhiều doanh nghiệp không thể đủ điều kiện tiếp cận vốn vay mặc dù Ngân hàng Nhà nước đã kéo dài thông tư 02 về cơ cấu, giãn hoãn nợ, đây là thách thức để doanh nghiệp có thể phục hồi.
Trong khi đó, theo nhận định của Phó Viện trưởng Viện VEPR: Doanh nghiệp càng khó khăn, quy mô vốn càng nhỏ thì các yếu tố vĩ mô khác càng khó đạt được. Cùng với đó, tăng trưởng tín dụng thấp nhất trong 10 năm qua, từ đó cho thấy cần tiếp tục có các biện pháp mạnh mẽ để hỗ trợ doanh nghiệp.
"Một số yếu tố rủi ro cho ổn định kinh tế vĩ mô như Áp lực tỷ giá và giá vàng liên tục đạt đỉnh đầu năm 2024. Mặc dù lạm phát vẫn nằm trong tầm kiểm soát dưới ngưỡng mục tiêu, song có thể gia tăng trong thời gian tới. Ngoài các yếu tố bong bóng tài sản và tỷ giá có thể dẫn đến thay đổi mặt bằng lãi suất thì lạm phát chi phí đẩy là yếu tố đáng quan tâm trong giai đoạn nửa cuối 2024”, ông Việt nhấn mạnh.
Bên cạnh đó, VEPR cho rằng, kinh tế Việt Nam sẽ phải đối diện với các thách thức như trì hoãn cắt giảm lãi suất của Fed làm giảm xuất khẩu và đầu tư từ nước ngoài vào Việt Nam; xung đột địa chính trị trên thế giới diễn biến phức tạp và kéo dài, ảnh hưởng đến xuất, nhập khẩu và sản xuất của Việt Nam; hoạt động sản xuất, kinh doanh của doanh nghiệp vẫn đối mặt với nhiều khó khăn, thách thức về thị trường, về nhân lực, công nghệ và vốn; biến đổi khí hậu, hạn hán, lũ lụt, xâm nhập mặn; áp lực lạm phát tăng do xu hướng lạm phát trên thế giới vẫn cao.
Trước những khó khăn này, VEPR cho rằng nếu như không có những yếu tố bất ngờ thì hầu như kết quả tăng trưởng cuối năm đâu đó ở mức trung bình thấp từ các dự báo tăng trưởng của các tổ chức quốc tế lớn, tức khoảng 5,5 – 6%. Tuy nhiên để đạt được mục tiêu này thời gian tới cần những giải pháp tổng thể để kích cầu tăng trưởng.
Để thúc đẩy phục hồi và tăng trưởng kinh tế, các chuyên gia khuyến nghị cần tăng cường giải ngân vốn đầu tư công; Tháo gỡ khó khăn, giảm gánh nặng cho doanh nghiệp.
Đáng lưu ý, do động lực tiêu dùng nội địa còn yếu, các chuyên gia cho rằng, cần tiếp tục giảm thuế VAT trong năm 2024 và cân nhắc mở rộng thêm đối tượng áp dụng.
Bên cạnh đó, cần có thêm chương trình và chính sách kích cầu tiêu dùng cụ thể theo hướng hỗ trợ trực tiếp người tiêu dùng thanh toán chi phí mua sản phẩm/dịch vụ, nhất là để định hướng tiêu dùng theo các xu hướng tiêu dùng xanh, sạch, bảo vệ môi trường, góp phần thực hiện cam kết Net Zero vào năm 2050.
Thúc đẩy đa dạng hóa các kênh dẫn vốn và đầu tư ngoài tín dụng ngân hàng, thông qua việc nâng cao hiệu quả và tính minh bạch thị trường cổ phiếu, trái phiếu, các kênh dẫn vốn khác gắn với tín dụng xanh, chuyển dịch năng lượng công bằng, cho thuê tài chính… cũng là những khuyến nghị chính sách quan trọng khác.
Thanh Hoa
