Để phát triển kinh tế 'bắt nhịp' đà phục hồi thế giới

Viện Nghiên cứu Quản lý kinh tế trung ương (CIEM) vừa cập nhật kết quả dự báo cho nền kinh tế Việt Nam trong năm 2021 theo hai kịch bản. Trong kịch bản 1, dịch bệnh ở Việt Nam dự báo được kiểm soát vào tháng 10/2021, tạo điều kiện cho việc nối lại hoạt động sản xuất – kinh tế ở mức bình thường.

Kịch bản 2, giữ nguyên hầu hết các giả thiết như trong kịch bản 1, chỉ khác ở chỗ dịch bệnh được khống chế sớm trong tháng 8/2021, và giả thiết tốc độ tăng GDP của thế giới, M2, tín dụng và giải ngân đầu tư từ nguồn ngân sách nhà nước ở mức cao hơn.

Chủ động lường trước rủi ro

Theo đó, kết quả dự báo cho thấy tăng trưởng kinh tế năm 2021 có thể đạt mức 5,9% theo kịch bản 1, và 6,2% trong kịch bản 2. Xuất khẩu cả năm dự báo tăng 16,4% trong kịch bản 1 và tăng 18,3% trong kịch bản 2. Thặng dư thương mại dự báo tương ứng ở các mức 4,2 tỷ USD và 5,4 tỷ USD. Lạm phát bình quân năm 2021 lần lượt đạt 2,6% và 2,8%.

vua-san-xuat-vua-chong-dich-4379-1626338

DN vừa duy trì sản xuất vừa phòng chống dịch COVID-19.

Song theo chuyên gia kinh tế Võ Trí Thành, thông thường, các tổ chức thường đưa ra 3 kịch bản với giả định xấu, bình thường và lạc quan. Do đó, CIEM nên xây dựng thêm kịch bản xấu hơn với giả định việc kiểm soát dịch bệnh sẽ kéo dài hơn so với 2 kịch bản được đưa ra. Điều này nhằm dự phòng phương án “phòng thủ” tốt nhất, tránh lúng túng trong chuẩn bị và tập hợp lực lượng như trường hợp của TP.HCM vừa qua.

Mặt khác, về triển vọng tăng trưởng kinh tế của Việt Nam nửa cuối năm, chuyên gia Võ Trí Thành cho rằng, Việt Nam vẫn gắn chặt với xu hướng của thế giới. Trong đó, nền kinh tế toàn cầu sẽ đối mặt với những trắc trở lớn, tình hình khan hiếm nguồn cung tiếp tục gia tăng, cạnh tranh đầu vào vẫn diễn ra mạnh mẽ, giá cả hàng hoá leo thang, chi phí logistics cao... Những điều này sẽ “ngấm” vào kinh tế Việt Nam làm tăng trưởng đối mặt nhiều thách thức.

Trong khi đó, hiện nay, tăng trưởng giữa các quốc gia trong khu vực và trên thế giới diễn ra không đồng đều. Nhiều định chế tài chính lớn hạ dự báo tăng trưởng ở một số quốc gia khu vực ASEAN do diễn biến phức tạp của dịch COVID-19. Trung Quốc, quốc gia phục hồi mạnh mẽ nhất trong nửa đầu năm 2021 ở khu vực châu Á cũng cho thấy nhiều dấu hiệu chững lại. Ở chiều ngược lại, một số đối tác lớn của Việt Nam như Mỹ, châu Âu… lại đang có triển vọng tăng trưởng tích cực.

Vì vậy, ông Thành nhìn nhận chiến lược phát triển kinh tế của Việt Nam ở thời điểm này không chỉ là vượt qua những thách thức từ đại dịch COVID-19 mà còn phải bắt nhịp với đà phục hồi của thế giới. "Nếu không nhanh, tăng trưởng của Việt Nam sẽ chậm hơn so với các nước trong khu vực và không nắm bắt được cơ hội từ sự phục hồi nhanh chóng của các đối tác lớn”, ông Thành cảnh báo.

Báo động số DN ngừng hoạt động

Đồng thời, chuyên gia Võ Trí Thành cho rằng, nền kinh tế vẫn đối mặt với những rủi ro như diễn biến phức tạp của dịch COVID-19 với sự xuất hiện của biến thể mới, áp lực lạm phát và sự tăng giá của các mặt hàng nguyên nhiên liệu đầu vào… Do đó, phục hồi kinh tế phải gắn với cải cách, tái cấu trúc nền kinh tế, cải cách doanh nghiệp, cải cách đầu tư.

Về gói hỗ trợ doanh nghiệp (DN) thứ 2 mà Bộ KH&ĐT đang triển khai xây dựng, mặc dù nguồn lực hạn hẹp nhưng Việt Nam còn dư địa tốt để triển khai bởi dự trữ ngoại tệ ở mức cao, thâm hụt ngân sách và nợ công trong tầm kiểm soát. Để tránh chậm trễ trong việc triển khai gói cứu trợ lần này, ông Thành cho rằng “trong bối cảnh mới, cần có những quy chế, quy trình mới để bắt nhịp với bối cảnh mới với nhiều rủi ro bất định, tránh tình trạng “ngại” vi phạm để lỡ cơ hội tăng trưởng”.

Nhìn nhận đóng góp từ khối DN tư nhân, ông Lê Duy Bình, Giám đốc Economica Việt Nam cho biết, số DN thành lập mới trong 6 tháng đầu năm nay đạt hơn 67 nghìn DN với tổng số vốn đăng ký của DN thành lập mới là 942.648 tỷ đồng. Rõ ràng đầu tư tư nhân vẫn là động lực quan trọng của nền kinh tế. Tuy nhiên, vị chuyên gia này cũng nêu ra trong bối cảnh khó khăn vì COVID-19, có hơn 70 nghìn DN rút lui khỏi thị trường.

"Chúng ta đang chứng kiến sự tái cấu trúc mạnh mẽ của khu vực kinh tế tư nhận, nhiều DN không trụ vững phải rút lui khỏi thị trường. Điều này thể hiện sự khó khăn mà DN gặp phải, nhưng cũng tạo ra cơ hội để nâng cao chất lượng khu vực tư nhân trong năm tới. Rõ ràng, bên cạnh thách thức cũng nhìn thấy cơ hội". Ông Bình nói.

Trong khi đó, TS. Bùi Quang Tuấn, Viện trưởng Viện Kinh tế Việt Nam, nhìn nhận, con số hơn 70 nghìn DN ngừng hoạt động trong 6 tháng đầu năm 2021 là đáng cảnh báo. Đây đều là những DN đã cố gắng trụ vững trong một thời gian khá dài.

"Chúng ta đề cập tới việc hơn 67 nghìn DN thành lập mới nhưng rõ ràng DN mới thành lập chưa thể đóng góp gì cho ngân sách, còn phải vượt qua phép thử thị trường, do vậy trước mắt không thể thay thế được đội ngũ DN "tinh nhuệ" đã tồn tại lâu nay". TS. Tuấn nói

Mặt khác, Viện trưởng Viện Kinh tế Việt Nam cho rằng, kỳ vọng kinh tế số sẽ giúp Việt Nam phục hồi nhanh nhưng quan trọng không phải công nghệ mà thể chế chính sách để phát triển kinh tế số. Trong công thức phát triển kinh tế số thành công, chỉ 30% phụ thuộc vào phần cứng công nghệ, 70% phụ thuộc vào phần mềm là chính sách, thể chế. Do vậy, muốn chuyển đổi số là giải pháp để kinh tế phục hồi nhanh thì môi trường chính sách phải thay đổi.