Tháng 8 vừa qua, một loạt vụ việc nhập lậu khẩu trang qua cửa khẩu biên giới phía Bắc tuồn vào Việt Nam bị phát hiện. Đơn cử như ở Lạng Sơn, Đồn Biên phòng cửa khẩu Chi Ma và Tân Thanh đã thu giữ 103.000 khẩu trang y tế nhập lậu, không có tem nhãn, không xuất xứ.
Nỗi lo gian lận thương mại
Còn ở Cao Bằng, lực lượng hải quan và biên phòng ở cửa khẩu Lý Vạn đã bắt giữ vụ nhập lậu 678.000 khẩu trang y tế. Trong khi đó, tại Tp.HCM, cũng trong tháng 8 đã tạm giữ lô hàng khẩu trang y tế chưa rõ nguồn gốc với gần 900.000 chiếc.
Trên thực tế, các thông tin về phát hiện số lượng lớn khẩu trang nhập lậu, xuất lậu, hàng không rõ nguồn xuất xứ vẫn diễn ra liên tục từ khi có đại dịch Covid-19.
 |
|
Nhiều vụ gian lận thương mại với mặt hàng khẩu trang y tế được phát hiện, xử lý trong thời gian qua. |
Việc gian lận thương mại, nhập lậu, xuất lậu với khẩu trang y tế là đã rõ, nhưng liệu có hay không các hoạt động tạm nhập, tái xuất hàng hóa là khẩu trang y tế để buôn lậu, gian lận thương mại, chuyển tải bất hợp pháp thì vẫn cần thêm thông tin.
Bởi ở động thái mới đây, Bộ Công Thương đã đưa ra dự thảo Thông tư quy định về việc tạm ngưng kinh doanh tạm nhập, tái xuất mặt hàng khẩu trang y tế và đồ bảo hộ y tế.
Lý giải cho việc soạn dự thảo, Bộ Công Thương cho biết: “Hiện nay có thông tin một số doanh nghiệp (DN) đang lợi dụng chủ trương tạm nhập, tái xuất hàng hóa để buôn lậu, gian lận thương mại và chuyển tải bất hợp pháp khẩu trang y tế và đồ bảo hộ lao động”.
Đáng chú ý, tình trạng này có nguy cơ gia tăng trong bối cảnh tình hình dịch bệnh Covid-19 và nhu cầu sử dụng khẩu trang y tế và đồ bảo hộ y tế tiếp tục tăng cao trong thời gian tới.
Có thể hiểu, đây là căn cứ từ tình hình thực tiễn để cơ quan quản lý nhà nước ban hành biện pháp tạm ngừng kinh doanh tạm nhập, tái xuất, chuyển khẩu.
Tuy nhiên, tại góp ý mới đây cho dự thảo, Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) lưu ý các thông tin này dường như chưa thực sự đủ rõ ràng và chưa thể hiện được rõ về bằng chứng khách quan được chứng minh bằng số liệu thực tế các hoạt động tạm nhập, tái xuất hàng hóa là khẩu trang y tế và đồ bảo hộ lao động để buôn lậu, gian lận thương mại, chuyển tải bất hợp pháp đã bị cơ quan chức năng phát hiện.
Theo VCCI, việc ban hành Thông tư tạm ngừng kinh doanh tạm nhập, tái xuất hàng hóa là biện pháp can thiệp trực tiếp vào hoạt động kinh doanh của DN.
Vì vậy, VCCI cho rằng cần có đánh giá tác động một cách thận trọng, dựa trên các số liệu khách quan và thuyết phục về các hành vi vi phạm trong lĩnh vực này đến mức buộc cơ quan quản lý nhà nước phải áp dụng biện pháp tạm ngừng kinh doanh.
Thận trọng khi “siết”
Thực tế, có nhiều ý kiến khẳng định không chỉ với mặt hàng khẩu trang y tế đang xảy ra gian lận thương mại, mà việc dùng hình thức tạm nhập, tái xuất ở một số mặt hàng khác vào Việt Nam để gian lận thương mại đã dẫn đến tình trạng bán phá giá, “bóp nghẹt” sản xuất trong nước.
Chẳng hạn, nếu như có tình trạng khẩu trang y tế tiêu thụ tại Việt Nam thông qua hình thức tạm nhập tái xuất rồi bán với giá rẻ có thể sẽ khiến cho các DN sản xuất khẩu trang trong nước điêu đứng.
Đặc biệt trong bối cảnh thời gian qua, khi xảy ra dịch Covid-19, nhiều DN dệt may trong nước đã chuyển sang sản xuất khẩu trang y tế như một giải pháp để có thể duy trì sản xuất, giữ chân công nhân và có thu nhập nhằm giảm bớt thiệt hại do bị tạm dừng các đơn hàng.
Thông tin do Cục Công nghiệp (Bộ Công Thương) tổng hợp từ cách đây 4 tháng cho thấy, chỉ tính riêng 50 DN đã có báo cáo với Bộ Công Thương, năng lực sản xuất khẩu trang đã lên đến 8 triệu chiếc/ngày, tức là vào khoảng 200 triệu chiếc mỗi tháng. Nếu tính trên quy mô cả nước với cả các DN không báo cáo thì sản lượng sẽ lớn hơn rất nhiều.
Có những thông tin cho thấy do nhiều DN nhảy vào sản xuất khẩu trang (thậm chí là những DN ngoài ngành dệt may cũng lấn sân) khiến cho cạnh tranh gia tăng, không ít DN đối mặt lượng hàng khẩu trang tồn kho lớn dù cho nhu cầu sử dụng khẩu trang y tế vẫn còn khá cao.
Mới đây, một chủ DN sản xuất khẩu trang ở tỉnh Quảng Ninh chia sẻ, khi xảy ra dịch Covid-19, công ty đã đầu tư dàn máy làm khẩu trang có giá lên tới 6 - 7 tỷ đồng để gia tăng công suất đáp ứng nhu cầu thị trường. Tuy nhiên, do công suất sản xuất lớn nên đang tồn hàng nghìn thùng khẩu trang, ước tính khoảng vài tỷ đồng, khiến công ty phải cắt giảm 70% công nhân đang làm việc tại xưởng.
Có thể nói, nếu xảy ra gian lận thương mại ở mặt hàng khẩu trang y tế ngay trên thị trường nội địa từ việc tạm nhập, tái xuất thì sẽ càng làm cho những DN như trên thêm điêu đứng.
Điều quan trọng là, tuy cần “siết” kẽ hở thông qua việc tạm ngưng kinh doanh tạm nhập, tái xuất mặt hàng khẩu trang y tế như Bộ Công Thương đã đưa ra trong dự thảo Thông tư, nhưng để thuyết phục hơn thì nên có các bằng chứng rõ ràng như góp ý của VCCI.
Thế Vinh
