Thời gian tới, khi hầu hết các Hiệp định thế hệ mới có hiệu lực, Việt Nam sẽ đón nhận nguồn đầu tư mới từ nước ngoài. Bởi vậy, theo các chuyên gia kinh tế, Việt Nam cần đẩy nhanh quá trình tái cơ cấu nền kinh tế, đồng thời tiến hành rà soát, bổ sung, sửa đổi pháp luật và cơ chế quản lý, từng bước đưa các chuẩn mực và thông lệ quản lý quốc tế vào áp dụng tại Việt Nam.
Ngân sách chủ yếu từ nguồn thu thuế
Phát biểu tại Hội thảo Kế hoạch hành động BEPS – Thực tiễn quốc tế và phương hướng triển khai tại Việt Nam, Thứ trưởng Bộ Tài chính Đỗ Hoàng Anh Tuấn cho biết, trong nhiều năm qua, Việt Nam cũng đã có nhiều bước tiến quan trọng trong hoàn thiện chính sách pháp luật thuế nhằm đảm bảo thu hút nguồn đầu tư nước ngoài trong bối cảnh hội nhập cũng như đảm bảo nguồn thu vững chắc để phát triển đất nước.
Hệ thống thuế của Việt Nam đã từng bước được cải cách, hiện đại hóa nhằm đáp ứng các đòi hỏi của nền kinh tế, thực tiễn kinh doanh của doanh nghiệp và ngày càng phù hợp với các thông lệ quốc tế.
Tuy nhiên, tình trạng chuyển giá, trốn thuế chủ yếu ở các công ty đa quốc gia đang làm xói mòn cơ sở thu thuế. Lợi dụng các khoảng trống và quy định thiếu đồng bộ trong các chính sách, quy định về thuế, những doanh nghiệp này đã làm giảm lợi nhuận chịu thuế hoặc chuyển lợi nhuận sang các quốc gia, lãnh thổ có ít hoặc không có hoạt động kinh tế thực chất nhưng là nơi có mức thuế thấp hoặc miễn thuế nhằm giảm thiểu số thuế thu nhập doanh nghiệp phải nộp của một tập đoàn.
Ngành thuế xác định 4 vấn đề có rủi ro cao về BEPS và cấp bách nhất của Việt Nam.
Trong khi đó, hiện nay, nguồn ngân sách chủ yếu phụ thuộc vào nguồn thu từ thuế thu nhập doanh nghiệp. Bởi vậy, tác động của BEPS càng làm xói mòn nguồn thu cho ngân sách Nhà nước.
Phát biểu tại hội thảo, hầu hết các ý kiến đều lo ngại rằng nếu không có những cải cách mạnh mẽ các chính sách pháp luật thuế nhằm tận dụng và phát huy có hiệu quả các lợi thế của nền kinh tế Việt Nam trong cam kết TPP và các Hiệp định tự do hóa thương mại thế hệ mới như Hiệp định tự do hóa thương mại Việt Nam – EU, chúng ta sẽ đánh mất cơ hội tăng nguồn thu ngân sách.
“Để tiếp nhận nguồn đầu tư mới từ nước ngoài hỗ trợ công nghiệp hóa và hiện đại hóa đất nước, Việt Nam cần sửa đổi pháp luật và cơ chế quản lý, đặc biệt trong lĩnh chính sách pháp luật thuế, nhằm khẳng định và tiếp tục duy trì Việt Nam là trọng điểm đầu tư trong khu vực đối với các công ty đa quốc gia”, ông Đỗ Hoàng Anh Tuấn cho biết.
Liên quan đến việc “xói mòn” nguồn thu thuế, có ý kiến cho rằng Việt Nam phải thận trọng khi áp dụng ưu đãi thuế để thu hút đầu tư. “Việc lựa chọn doanh nghiệp đầu tư nước ngoài cũng cần xem xét cẩn thận xuất xứ của nhà đầu tư, đặc biệt đối với các nước đến từ thiên đường thuế”, một chuyên gia kinh tế khẳng định.
Bước đi mới chống “xói mòn”
Để tăng cường các biện pháp chống “xói mòn” nguồn thu và chuyển lợi nhuận, ngành thuế đã tham gia các Hội nghị quan trọng về BEPS của OECD.
Theo ông Đỗ Hoàng Anh Tuấn, các chương trình hành động BEPS đưa ra là các giải pháp giúp các nước thu hẹp các lỗ hổng hiện nay trong quy định về quản lý thuế quốc tế.
Tại Hội thảo, đại diện cho các nhóm G20/OECD cho rằng, thời gian tới, sẽ chuyển trọng tâm các hoạt động về BEPS sang thiết lập và đưa vào triển khai một khuôn khổ các biện pháp giám sát thực hiện BEPS và hỗ trợ thực thi BEPS, trong đó tất cả các nước có quan tâm như Việt Nam, điểm đến của đầu tư quốc tế đều được mời tham gia một cách bình đẳng.
Việc triển khai thực hiện nhanh chóng của các nước sẽ đảm bảo một môi trường thuế quốc tế chắc chắn và bền vững hơn vì lợi ích của tất cả các quốc gia.
Thực tế, từ năm 2015, Tổng cục Thuế đã phối hợp với chuyên gia quốc tế để rà soát sơ bộ các nội dung trong chương trình hành động BEPS. Ông Đặng Ngọc Minh, Phó Tổng cục trưởng Tổng cục Thuế, cho biết, hiện nay, ngành thuế xác định 4 vấn đề có rủi ro cao về BEPS và cấp bách nhất của Việt Nam, gồm: chính sách cho phép hạch toán chi phí lãi tiền vay quá cao của các công ty đa quốc gia đang hoạt động tại Việt Nam; lạm dụng chuyển giá; quy định hồ sơ giá chuyển nhượng; cơ sở thường trú và lợi dụng áp dụng Hiệp định thuế._
Để tiếp cận, đánh giá và triển khai các chương trình hành động BEPS, Tổng cục Thuế đã thành lập ban chỉ đạo và ba tổ công tác tập trung nghiên cứu cơ chế chính sách trong nước theo tiêu chuẩn và thông lệ quản lý theo BEPS, các quy định về giá chuyển nhượng và các quy định về Hiệp định thuế và hợp tác hành chính thuế theo Hiệp định thế hệ mới của OECD/UN.
“Thời gian tới, Tổng cục Thuế và Bộ Tài chính sẽ phối hợp với các bộ, ngành liên quan để xác định các ưu tiên, phương hướng và lộ trình thực hiện kế hoạch hành động BEPS tại Việt Nam”, ông Minh khẳng định.
Ông Nguyễn Văn Phụng, Vụ trưởng Vụ Quản lý thuế doanh nghiệp lớn – Tổng cục Thuế
------------------------------- Tận dụng những ưu đãi về thuế, nhiều doanh nghiệp FDI đã chọn Việt Nam là điểm đến. Sau đó, họ chuyển tiền trở lại các khu vực thiên đường thuế (địa chỉ quy định thuế TNDN 0%). Thời gian tới, ngành thuế cần nâng cao năng lực cho cán bộ công chức trong ngành để giám sát được các doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài, đặc biệt trong điều kiện các thủ tục thuế đang ngày càng được đơn giản hóa. Ts. Nguyễn Hoàng Hải, Tổng thư ký Hiệp hội Các nhà đầu tư tài chính ------------------------------- Không chỉ làm thất thoát ngân sách nhà nước hàng nghìn tỷ đồng, các doanh nghiệp FDI trốn thuế đã và đang khiến môi trường kinh doanh của Việt Nam bị vẩn đục; tạo ra sự bất bình đẳng khi doanh nghiệp trong nước phải đóng từng đồng, từng hào từ lợi nhuận ít ỏi kiếm được thì chỉ một doanh nghiệp FDI đã “thổi bay” cả nghìn tỷ đồng. PGs-Ts. Ngô Trí Long, Chuyên gia kinh tế Người dân đã quá quen với điệp khúc lỗ của các doanh nghiệp FDI và nghi án chuyển giá của cơ quan quản lý. Cả gần chục năm nay rồi, thanh tra mãi vẫn cứ đặt ra nghi án, trong khi ngân sách thì teo tóp, bởi ngành thuế không đủ nhân lực, trình độ, công nghệ, thông tin để chống chuyển giá, chống lại các DN FDI lách, trốn thuế hay vì lý do nào đó, phớt lờ cố tình không làm. |
Thanh Hoa