Trong hoạt động sản xuất kinh doanh (SXKD), nước thải, khí thải, chất thải rắn... phát sinh gây ảnh hưởng lớn tới môi trường xung quanh. Qua khảo sát thực tế, đối với nước thải, hiện chỉ có 13,4% tổng số HTX có xử lý sơ bộ nước thải trước khi thải ra môi trường. Lượng nước thải còn lại thường được đổ thải trực tiếp ra hệ thống kênh mương, hệ thống thoát nước công cộng, gây ô nhiễm môi trường nước mặt và nước ngầm.
Đối với khí thải, hiện chỉ có 11% HTX đầu tư biện pháp xử lý bụi và khí thải trước khi thải ra môi trường. Kết quả xử lý của các HTX có thực hiện biện pháp xử lý chỉ có 45,7% HTX đạt được mức độ giảm ô nhiễm trên 70%, 22% HTX đạt được mức độ giảm thiểu ô nhiễm dưới 50%.
Đối với chất thải rắn, chỉ có khoảng 32% HTX thực hiện việc xử lý chất thải rắn trước khi thải ra môi trường, bằng các biện pháp như: thu gom, nghiền nhỏ, đốt; thu hồi các chất có khả năng tái chế và tái sử dụng như nilon, giấy vụn, kim loại, nhựa, thủy tinh bằng các phương pháp xử lý đơn giản, thủ công nên hiệu quả xử lý không cao.
Đưa KHCN về HTX
Về môi trường lao động, nhiều cơ sở KTTT chưa đảm bảo điều kiện môi trường làm việc, tiêu chuẩn VSATLĐ. Tình trạng ô nhiễm về bụi, hóa chất độc hại, tiếng ồn, nhiệt độ đã làm gia tăng tỷ lệ người lao động là công nhân, xã viên HTX mắc bệnh nghề nghiệp, nhất là trong các ngành hóa chất, luyện kim, vật liệu xây dựng, khai thác mỏ... Các HTX và các hộ gia đình ở vùng nông thôn thường không có kinh phí đầu tư ban đầu để xử lý môi trường hoặc cải tiến thiết bị, công nghệ sản xuất. Mặt khác, năng lực tiếp thu công nghệ của các HTX và các hộ gia đình ở nông thôn rất hạn chế.
Hiện nay, Liên minh HTX Việt Nam đã hình thành hệ thống các cơ sở triển khai về công tác KHCN và bảo vệ môi trường (BVMT) từ Trung ương tới địa phương. Ở Trung ương, Liên minh HTX Việt Nam đã thành lập được 2 tổ chức chuyên nghiên cứu và triển khai công tác KHCN và BVMT và 7 tổ chức có các hoạt động về KHCN và môi trường, gồm: Trung tâm KHCN và Môi trường, Viện Kinh tế hợp tác, Trường Cao đẳng Kinh tế - Kỹ thuật Trung ương, Trường Bồi dưỡng cán bộ, Trường Cao đẳng nghề Kỹ thuật - Mỹ nghệ Việt Nam, Trường Cao đẳng nghề Kinh tế - Kỹ thuật Bắc bộ, Trường Trung cấp nghề Kinh tế - Kỹ thuật miền Trung - Tây Nguyên, Trường Trung cấp nghề và đào tạo cán bộ HTX miền Nam, Trung tâm các chương trình KT-XH, Thời báo Kinh Doanh.
|
HTX vệ sinh môi trường thị trấn Cẩm Xuyên (Hà Tĩnh) thu gom rác thải
Ở địa phương, Liên minh HTX các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương đã phân công cán bộ theo dõi hoặc hình thành các bộ phận chuyên trách về hoạt động KHCN và BVMT và đã thành lập được 50 trung tâm hỗ trợ phát triển HTX có chức năng triển khai các hoạt động nghiên cứu, chuyển giao KHCN và BVMT.
Những năm qua, Liên minh HTX các cấp chú trọng đến việc hình thành các mô hình HTX trong BVMT, với 306 HTX dịch vụ BVMT (trong đó có 174 HTX chuyên về môi trường (cung cấp nước sạch, thu gom và xử lý rác thải, mai táng), 132 HTX tham gia hoạt động BVMT).
Các mô hình HTX môi trường đã góp phần quan trọng vào việc tạo môi trường xanh, sạch đẹp, giảm đáng kể ô nhiễm môi trường. Một số tỉnh phát triển mạnh mô hình HTX môi trường và tham gia BVMT như: Hà Tĩnh (47 HTX) Vĩnh Phúc (31 HTX), Đồng Nai (16 HTX); Tp. HCM (14 HTX), Bắc Giang (11 HTX), Cao Bằng (10 HTX), Phú Thọ (14 HTX), ĐăK Lăk (10 HTX), Bạc Liêu (26 HTX), Đăk Nông (6 HTX)...
Để giải quyết vấn đề môi trường trong việc huy động sức mạnh của chính cộng đồng, Liên minh HTX Việt Nam đã ký kết 2 chương trình phối hợp với Bộ TN&MT giai đoạn 2006 - 2010 và 2011 - 2015 về việc "Phát huy vai trò của KTTT trong việc sử dụng hợp lý tài nguyên thiên nhiên và BVMT.
Gắn kết KTTT với BVMT
Ở Trung ương, 12/2012, Liên minh HTX Việt Nam phối hợp với Bộ TN&MT tổ chức hội thảo tại Hà Nội: "Một số vấn đề về định hướng công tác BVMT trong khu vực HTX đến năm 2020". Hội thảo này tập trung đánh giá về quá trình thực hiện hoạt động phối hợp giữa Liên minh HTX Việt Nam và Bộ TN&MT ở Trung ương và địa phương giai đoạn 5 năm (2011 - 2015), đồng thời đề xuất cụ thể các định hướng triển khai để thực hiện tốt các hoạt động phối hợp.
Hoạt động thông tin, tuyên truyền, xã hội hóa công tác BVMT được đề cao trong chương trình phối hợp giữa hai ngành. Hàng năm, Liên minh HTX Việt Nam đều chủ động triển khai chương trình thông tin, tuyên truyền, xã hội hóa công tác BVMT gắn với định hướng chung của Nhà nước với nhiều hình thức đa dạng.
Trong 5 năm qua, nhiều hoạt động đã được triển khai cụ thể như điều tra, thu thập thông tin về HTX dịch vụ môi trường, HTX tham gia BVMT, đánh giá thực trạng công tác môi trường; thông tin tuyên truyền, phổ biến, quán triệt các chủ trương, Nghị quyết của Đảng, chính sách pháp luật của Nhà nước... cho đội ngũ các cán bộ quản lý, xã viên HTX ở cấp Trung ương và địa phương; hoàn thành giáo trình giảng dạy về môi trường lồng ghép trong chương trình đạo tạo cán bộ, xã viên HTX; phát hành 87.400 tờ rơi nhân ngày môi trường thế giới, chiến dịch làm cho thế giới sạch hơn...; tổ chức 19 khóa đào tạo theo cụm, 13 hội thảo cấp tỉnh, thành phố, 2 hội thảo quốc gia nhằm thông tin, tuyên truyền về công tác bảo vệ môi trường trong khu vực HTX... thu hút 3.207 thành viên là cán bộ Liên minh HTX tỉnh, thành phố, xã viên HTX; tổ chức tuyên dương các điển hình tiên tiến về hoạt động BVMT và sử dụng hợp lý tài nguyên trong khu vực KTTT…
Thông qua hoạt động điều tra, đánh giá thực trạng nhận thức của đội ngũ cán bộ quản lý và người lao động trong khu vực KTTT về khai thác, sử dụng hợp lý tài nguyên thiên nhiên và BVMT, Liên minh HTX các cấp có thể nắm bắt nhu cầu và định hướng tổ chức đào tạo, tập huấn, bồi dưỡng kiến thức về BVMT; xây dựng đề án, kế hoạch đào tạo, bồi dưỡng nguồn nhân lực cho các cán bộ, xã viên và người lao động trong khu vực KTTT. Hàng năm, nhiều Liên minh HTX tỉnh, thành phố phối hợp với Sở TN&MT tổ chức tốt các khóa đào tạo, tập huấn nhằm tuyên truyền, phổ biến các văn bản, quy phạm pháp luật, cơ chế, chính sách về tài nguyên thiên nhiên và BVMT.
Thời báo Kinh Doanh (gồm báo in và báo điện tử) mở chuyên mục riêng về công tác BVMT. Mỗi số đều có 1 - 3 bài chuyên sâu trên báo in và báo điện tử về công tác BVMT trong khu vực HTX nói riêng, trên toàn quốc nói chung. Tính đến nay, đã có 462 bài chuyên sâu đăng trên báo in, 427 tin, bài đăng trên báo điện tử gắn với công tác BVMT cho khu vực KTTT và các vấn đề gắn với chiến lược BVMT quốc gia đến năm 2010 và định hướng đến năm 2020, chương trình mục tiêu quốc gia ứng phó với biến đổi khí hậu. Nhiều tin, bài, ảnh tuyên truyền về công tác BVMT trong khu vực HTX cũng được đăng trên tạp chí chuyên ngành của Bộ TN&MT.
Nhìn chung, trong những năm qua, Liên minh HTX các cấp đã đẩy mạnh vai trò cộng đồng của các HTX trong triển khai công tác xã hội hóa hoạt động BVMT trong toàn ngành và đạt được nhiều kết quả đáng ghi nhận ở Trung ương và địa phương, gắn kết với nội dung chương trình phối hợp đã được ký kết với Bộ TN&MT. Liên minh HTX Việt Nam mong muốn đẩy mạnh hơn nữa các hoạt động phối hợp gắn kết với khu vực KTTT và công tác BVMT quốc gia.
Tố Oanh
