Làng nghề sản xuất bánh kẹo, miến, bột dong riềng xã Dương Liễu phát triển cách đây gần 60 năm. Nhờ hoạt động đa dạng nhiều nghề, nên nguồn thu nhập của người dân địa phương đã thay đổi theo hướng tích cực. Dương Liễu có 3.143 hộ thì trên 2.800 hộ dân làm nghề, tổng doanh thu làng nghề mỗi năm gần 400 tỷ đồng. Tuy nhiên, khi kinh tế phát triển thì vấn đề ô nhiễm môi trường cũng song hành.
Ô nhiễm bủa vây làng nghề
Mỗi ngày, làng nghề Dương Liễu chế biến hàng trăm tấn dong riềng, đồng nghĩa với đó là 13.000m3 nước thải được thải trực tiếp ra môi trường. Vì nguyên liệu sản xuất miến chủ yếu từ dong riềng, bột sắn, gạo được ngâm ủ nhiều ngày mới chế biến thành sản phẩm, nên Dương Liễu lúc nào cũng bị bao phủ bởi mùi xú uế chua nồng, hôi thối.
Lượng nước thải lớn và không qua hệ thống xử lý nên tất cả các kênh, mương… tại làng nghề đều một màu đen kịt. Những con kênh, mương này cũng là môi trường thuận lợi cho muỗi, ruồi, nhặng phát triển nhanh chóng. Nhất là vào mùa hè, muỗi, ruồi bay thành từng đàn, làm ảnh hưởng nghiêm trọng đến sinh hoạt cũng như sức khỏe của người dân.
Anh Nguyễn Trọng Sơn - một hộ dân trong làng, cho biết: “Ô nhiễm tích tụ bao năm nay, ảnh hưởng đến nguồn nước giếng khoan, nước giếng có mùi thum thủm dân không dám ăn, mà chỉ để sản xuất, tắm giặt… Một số nhà có điều kiện thì thay đổi nguồn nước khác, như nước mưa, nước máy, còn không có điều kiện vẫn phải sử dụng”.
Theo ông Nguyễn Bá Hưng - Phó Chủ tịch UBND xã Dương Liễu, quy trình sản xuất miến, bánh kẹo ở đây chủ yếu là thủ công, mạnh hộ nào hộ đó làm. Vào vụ sản xuất, hàng trăm tấn củ dong riềng khắp nơi tập trung ở xã. Theo tính toán, cứ 10 tấn củ dong riềng ở một hộ sản xuất, thải ra môi trường 7 tấn bã, nước thải. Tất cả đổ xuống cống rãnh, kênh mương quanh làng, chỉ sau 3 - 4 ngày, các hóa chất, nước thải sinh hoạt, chất hữu cơ phân hủy bốc lên mùi hôi thối lan ra cả vùng.
Trong quá trình sản xuất mạch nha, làm bánh kẹo, miến dong… mọi người đều xử lý làm trắng bột bằng thuốc tím. Sau 7 ngày, tinh bột trắng được xử lý lắng đọng mới thu lại bột, còn nước thải cùng hóa chất đổ thẳng ra cống rãnh…
|
Nước thải bốc mùi hôi thối tại Dương Liễu
Nhiều biện pháp nhưng chưa hiệu quả
Ông Nguyễn Bá Hưng, khẳng định: “Từ nhiều năm trước, UBND xã đã xây dựng quy chế vệ sinh môi trường, sau đó, xã thành lập tổ vệ sinh môi trường. Những năm gần đây, do các hộ sản xuất ngày càng nhiều, xã Dương Liễu đã khoán công tác vệ sinh môi trường cho các hộ tự khơi thông cống rãnh, thu gom rác thải tại nhà mình. UBND xã đã huy động thu kinh phí xử lý môi trường, trong đó có một phần đóng góp của người dân, mỗi khẩu đóng góp 8.000 đồng, nhưng mô hình này hiện nay đang gặp khó khăn do người dân không tự giác nộp kinh phí vệ sinh môi trường”.
Ông Hưng cũng cho biết, UBND xã đã tuyên truyền dưới nhiều hình thức về ý thức bảo vệ môi trường và kết hợp với cơ quan y tế huyện tiến hành phun thuốc khử trùng những vùng ô nhiễm nặng, phòng tránh dịch bệnh... Ngoài ra, xã đã tiến hành quy hoạch điểm công nghiệp làng nghề vùng bãi, diện tích 16ha để tập trung các hộ sản xuất. Mặc dù tất cả đã thông qua ý kiến của nhân dân, nhưng điểm công nghiệp nằm trong vùng phân lũ, nên không được phê duyệt.
Sau đó, Dương Liễu tiến hành quy hoạch điểm công nghiệp 12ha ở địa điểm mới. Nếu triển khai được điểm công nghiệp này, sẽ thu hút khoảng 200 hộ dân làm nghề tập trung vào sản xuất. Tuy nhiên, qua cả chục năm, dự án vẫn nằm trên giấy.
Vấn đề ô nhiễm hiện không chỉ ảnh hưởng đến đời sống của bà con xã Dương Liễu, mà còn làm ảnh hưởng đến một số xã lân cận. “Chúng tôi đang kiến nghị UBND huyện đầu tư kinh phí xây dựng hệ thống kênh tiêu ngầm giữa hai xã Dương Liễu và Cát Quế. Nếu thành công, dự án này sẽ giải quyết được nước thải và rác thải từ làng nghề”, ông Hưng cho biết.
Với tình hình ô nhiễm nghiêm trọng như hiện nay, Dương Liễu cần nhanh chóng thực hiện các biện pháp cụ thể để giải quyết và hạn chế phần nào nguồn nước và rác gây ô nhiễm.
Muốn làm được việc này, không chỉ dừng lại ở sự vào cuộc của các cấp, ngành mà quan trọng là ý thức sản xuất kinh doanh của người dân cần thay đổi để tự cứu lấy chính mình.
Như Yến
