Là HTX phát triển trong làng nghề truyền thống sản xuất miến dong từ hơn 100 năm, nhờ đầu tư máy móc, sản lượng của HTX vẫn đạt từ 40 - 60 tấn bột dong/hộ/tháng, lợi nhuận từ 100 - 300 triệu đồng/hộ/năm.
Giải quyết mối lo môi trường
Bên cạnh thành tựu về kinh tế, thì chính những người từng gắn bó với nghề sản xuất miến như các thành viên HTX cũng phải thừa nhận, môi trường nông thôn nơi đây từng chịu sức ép từ các hoạt động sản xuất. Bởi việc sản xuất miến dong tại xã Đông Thọ diễn ra quanh năm nhưng tập trung nhất là từ tháng 8 đến trước Tết Nguyên đán vì vậy đã làm phát sinh lượng lớn nước thải.
Chỉ 5 năm về trước, dù đường làng ngõ xóm đã được bê tông hóa nhưng có một vấn đề khiến ai nấy đều khó chịu, đó là mùi hôi thối bay quanh khắp làng. Đi đến đâu người dân cũng bắt gặp nước thải một màu đen kịt ở tất cả cống rãnh thoát nước.
Theo đánh giá của UBND xã Đông Thọ, do quy trình sản xuất miến dong còn thủ công, cá thể, chưa tập trung quy hoạch thành các cơ sở lớn, mạnh ai nấy làm nên tình trạng ô nhiễm xảy ra triền miên. Hàng nghìn mét khối nước chưa qua xử lý được xả thải trực tiếp ra môi trường mỗi ngày làm ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe, cuộc sống của người dân.
Để giải quyết những bất cập trên, UBND xã đã giao cho HTX Đông Thọ nhiệm vụ thu gom, quản lý và xử lý ô nhiễm môi trường trên địa bàn. Với vai trò dẫn dắt người dân trong sản xuất, HTX chú trọng làm tốt từng khâu, từ việc chọn sản phẩm dong riềng đảm bảo an toàn làm nguyên liệu đến việc đào tạo kỹ thuật cho thành viên.
Hệ thống mương đã được cải tạo nhằm phục vụ cho việc xử lý nước thải cho các hộ sản xuất miến ở Đông Thọ. |
Thay vì đầu tư nhỏ lẻ, từng công đoạn, HTX đầu tư đồng bộ hệ thống máy móc sản xuất gồm máy nghiền củ, máy lọc tách bột, máy tráng, máy cắt và hệ thống đóng gói bao bì khép kín... HTX còn xây dựng hầm biogas nhằm xử lý toàn bộ chất thải, phụ gia như bã, vỏ… dong riềng làm chất đốt.
Đặc biệt, được sự hỗ trợ của Liên minh HTX Việt Nam, HTX đầu tư trạm bơm, nạo vét kênh mương, hệ thống xử lý nước thải... với tổng trị giá trên 700 triệu đồng. Trên cơ sở đó, HTX thực hiện tu sửa, khơi thông toàn bộ 400m mương thoát nước từ các hộ gia đình chế biến miến dong đến trạm bơm, nâng cấp toàn bộ trạm bơm để chủ động bơm tiêu thoát nước khi cần thiết. Thông qua hướng dẫn, các hộ thành viên chế biến miến dong lắp hệ thống xử lý chất thải lỏng tại nhà để xử lý trước khi xả ra mương. Nhờ đó, quy trình sản xuất của HTX như một vòng quay tái tạo, vừa giúp tiết kiệm chi phí, bảo vệ môi trường lại mang lại hiệu quả kinh tế.
Ông Phạm Văn Hải, thôn Thống Nhất, xã Đông Thọ chia sẻ: Từ khi HTX đứng lên đầu tư sản xuất theo hướng bền vững và vận động người dân sản xuất đi đôi với môi trường, mùi hôi từ các mương, cống thoát nước giảm rõ rệt. Cảnh quan làng xóm được cải thiện rất nhiều, đường làng sạch sẽ, cây cối xanh tươi.
Nâng kinh tế, phát triển nghề truyền thống
Qua quy trình sản xuất khép kín từ xay bột, lọc bột, nấu bột, tráng bánh, phơi bánh đến thái miến, phơi miến của HTX đã cho ra đời những sợi miến dong có màu hơi ngà ngà, không có vẩn đục hay sợi xơ. Miến làm ra được mang đi kiểm nghiệm các tiêu chí về vệ sinh an toàn thực phẩm, sau đó đóng gói có mã vạch rõ ràng.
Để bảo đảm đầu ra cho thành viên, HTX tích cực liên kết với các đơn vị thu mua, cửa hàng nông sản sạch và siêu thị trong và ngoài tỉnh. Vào thời kỳ cao điểm, mỗi ngày, HTX có thể sản xuất 1 - 1,5 tấn miến. Mỗi hộ thành viên cũng có mức lãi trung bình từ 150 - 200 triệu đồng, còn những hộ vốn lớn có nguồn thu từ 200 - 400 triệu đồng/hộ/năm.
Sản xuất miến theo hướng bền vững vừa nâng cao hiệu quả kinh tế, vừa phát triển nghề truyền thống. |
Nếu như trước đây, do môi trường ô nhiễm, đầu ra khó khăn nên nhiều gia đình đã phải ngậm ngùi từ bỏ nghề làm miến và chuyển sang làm nghề khác để mưu sinh như chăn nuôi, làm vàng mã, sản xuất cây cảnh... Có thời điểm, cả xã chỉ còn khoảng 30 hộ gia đình theo nghề.
Tuy nhiên từ khi HTX Đông Thọ chuyển đổi sản xuất theo hướng bền vững, người dân dần quay lại gắn bó với nghề. Đến nay, số hộ phát triển nghề miến đã lên con số 300, nhiều hộ liên kết làm vệ tinh cho HTX từ đó góp phần khôi phục, duy trì, phát triển làng nghề theo hướng hiệu quả.
Tùng Lâm