Kinh nghiệm và xu thế phát triển ở nhiều nước trên thế giới cho thấy, về số lượng các HTX đang giảm đi, thậm chí giảm đi rất nhiều so với cách đây hàng chục năm.
Tuy nhiên, khu vực kinh tế HTX vẫn phát triển và mạnh lên. Số thành viên mỗi HTX và số khách hàng của HTX lại tăng hàng chục, hàng trăm lần. Đó là xu thế sáp nhập, hợp nhất HTX ở các nước này trước những yêu cầu, đòi hỏi và áp lực cạnh tranh của thị trường.
Sáp nhập, hợp nhất để mạnh lên
Từng cá nhân hay hộ gia đình nhỏ lẻ, manh mún rất khó kinh doanh hiệu quả và họ đã được liên kết, hợp tác với nhau thông qua mô hình HTX. Tương tự như vậy, số đông các HTX sẽ trở nên nhỏ bé và khó khăn trong điều kiện mới của thị trường.
Ngoài việc thành lập các Liên hiệp HTX, xu hướng phát triển chung ở các nước có mô hình HTX phát triển là việc sáp nhập hay hợp nhất các HTX. Điều đó giúp các HTX có quy mô lớn hơn, có vốn lớn để hoạt động hiệu quả, để cạnh tranh và tồn tại trên thị trường.
Tại Mỹ, số HTX nông nghiệp đã giảm từ 12.000 năm 1930 xuống khoảng 2.000 HTX năm 2015. Nhưng mỗi HTX ở Mỹ hiện có quy mô và hiệu quả lớn hơn nhiều, số lượng thành viên HTX tăng 4 - 5 lần.
Tại Hà Lan, thống kê cho thấy hiện chỉ còn khoảng 250 HTX nông nghiệp, nhưng có tới 25 triệu thành viên. Mỗi HTX nông nghiệp ở Hà Lan ngày nay như một doanh nghiệp có quy mô rất lớn, hoạt động hiệu quả và có thị trường, chi nhánh khắp thế giới.
Số lượng các HTX nông nghiệp Nhật Bản giảm rất mạnh, từ 20.000 HTX năm 1947 xuống còn 704 HTX năm 2013. Nhưng các HTX này có quy mô và địa bàn rất lớn sau khi sáp nhập, hợp nhất, đạt tổng doanh số tới trên 42 tỷ USD.
Tương tự như vậy, tại CHLB Đức, số lượng HTX đã giảm mạnh từ 60.000 HTX xuống còn trên 7.000 HTX như hiện nay. Tuy nhiên, đây là quá trình lớn mạnh và phát triển của khu vực HTX sau nhiều thời kỳ sáp nhập, hợp nhất.
Số lượng thành viên HTX ở Đức là trên 20 triệu người và 30 triệu khách hàng. Nhiều lĩnh vực ngành nghề, khu vực HTX ở Đức chiếm thị phần rất cao như ngành sữa, thịt, rượu vang hay cả lĩnh vực tín dụng ngân hàng.
Như vậy, từ kinh nghiệm thế giới cho thấy để hoạt động hiệu quả hơn, việc sáp nhập, hợp nhất các HTX là xu thế tất yếu. Sáp nhập, hợp nhất giúp mô hình HTX vẫn được duy trì nhưng trở thành tổ chức kinh tế có quy mô lớn hơn, kinh doanh hiệu quả hơn, đem lại lợi ích và lợi ích lớn hơn cho thành viên.
Nhờ có quy mô lớn hơn, cùng với sự cạnh tranh trên thị trường, các HTX cũng có thể bắt kịp với sự phát triển của nền kinh tế thế giới nói chung, sự tiến bộ của khoa học kỹ thuật, cách mạng 4.0.
Các HTX ở các nước phát triển đang có xu thế áp dụng công nghệ cao, khoa học hiện đại, tiên tiến nhất trong mọi lĩnh vực ngành nghề để có thể cạnh tranh và đáp ứng nhu cầu của thị trường.
 |
|
CHLB Đức hiện có trên 20 triệu người là thành viên HTX |
Luật thông thoáng để linh hoạt
Thực tế cho thấy tình hình chung trên thế giới là mô hình HTX đang phải cạnh tranh quyết liệt và bình đẳng với các mô hình kinh tế khác.
Ngoài xu thế hợp nhất và sáp nhập, xu hướng phát triển của các HTX hiện nay và trong thời gian tới là phải hết sức linh hoạt, uyển chuyển theo các đòi hỏi của thị trường. Để có thể đáp ứng được các nhu cầu đầu tư ngày càng lớn hơn, các HTX cần và cần rất nhiều vốn.
Ở rất nhiều nước, xu thế chung là khung khổ pháp lý thông thoáng và cởi mở hơn rất nhiều, tạo điều kiện thuận lợi hơn, tự do kinh doanh hơn cho HTX.
Việc thành lập HTX rất đơn giản, nhiều nước chỉ cần tối thiểu 3 hay 5 thành viên. Xu hướng chung là các HTX được coi và hoạt động bình đẳng như các loại hình doanh nghiệp khác, không bị các hạn chế hay quy định chặt chẽ.
Chẳng hạn trong các lĩnh vực như thương mại, nông nghiệp… luật pháp không hạn chế địa bàn của HTX, không hạn chế đối tượng phục vụ, đối tượng khách hàng, thành viên HTX. Xu hướng chung tạo điều kiện thu hút vốn đã tạo điều kiện cho các HTX. Ví dụ như ở Đức, ở Mỹ hay ở Hà Lan, Nhật Bản có thể kết nạp các thành viên liên kết, các "mạnh thường quân" - những người có thể không sử dụng hay sử dụng ít dịch vụ của HTX.
Luật ở các nước này cho phép các HTX hợp tác liên kết, liên doanh đa dạng, đa hình thức với các nhà đầu tư, với các doanh nghiệp khác. Theo đó, luật cho phép các HTX có thể tự thống nhất quy định các thỏa thuận với nhà đầu tư trong điều lệ của mình để thu hút nhà đầu tư mà vẫn bảo đảm lợi ích của thành viên và HTX.
Phạm Quang Vinh
