Rượu Mông Kê hay còn có tên gọi là rượu Sùng Phài, rượu ngô Lai Châu. Từ nguồn nguyên liệu tự nhiên và phương pháp nấu rượu truyền thống đã tạo thành thứ rượu uống đến mềm môi thực khách. Rượu uống thơm, êm nhẹ mà đậm đà với dư vị khó quên. Rượu uống lâu say, uống như ru ngủ, nếu quá chén thì cũng không đau đầu. Chính vì những điều đó, HTX Sùng Phài đã quyết định đầu tư để đưa rượu Mông Kê đến với nhiều người hơn nữa.
Thấm đẫm hương vị đất trời
Sinh ra và lớn lên cùng mùi thơm nồng của rượu nên thời gian qua, các thành viên HTX Sùng Phài không ngừng tìm tòi, cải tiến và gìn giữ bí quyết làm rượu truyền thống của địa phương.
Quy trình sản xuất rượu Mông Kê cơ bản giống như các loại rượu khác, nhưng điểm đặc biệt nằm ở những thứ nguyên liệu tự nhiên, hiếm nơi nào có được đó là nguồn nước, loại ngô, kê và loại men.
 |
|
Rượu Mông Kê được đóng chai trước khi đưa ra thị trường (Ảnh:TL) |
Ngô và kê nấu rượu phải là những bắp ngô, những bông kê đẹp nhất trong vụ mùa hàng năm. Các thành viên HTX cẩn thận chuẩn bị thứ nguyên liệu làm rượu quan trọng này từ khâu gieo trồng, chăm sóc, thu hoạch cho đến bảo quản nghiêm ngặt để ngô và kê không bị nấm mốc.
“Chất đất Lai Châu có độ phì nhiêu cao hơn so với vùng Hà Giang hay Bắc Hà (Lào Cai), vì thế ngô và kê trồng ở đây luôn cho năng suất và chất lượng cao hơn”, ông Nguyễn Văn Kế - Giám đốc HTX, cho biết.
Muốn rượu lên men với hương vị say mê phải có một loại men lá riêng biệt từ cây hồng mi. Loại cây này mọc tự nhiên trên dãy Hoàng Liên Sơn. Lá cây thường được hái vào các ngày có thời tiết đẹp, không mưa, không nắng quá to. Khi đó, chất dược liệu trong cây sẽ tốt nhất, tạo cho men đầy đủ các tính ưu việt để rượu thơm ngon.
Lá hồng mi sau khi thu hoạch được phơi khô nghiền thành bột và sau đó đem trộn với nước và nặn thành từng miếng bánh nhỏ gác lên bếp dùng dần. Nhằm chủ động hơn cho việc nấu rượu, hiện nay, ngoài việc lấy từ tự nhiên, HTX còn chủ động gieo trồng cây dược liệu này để bào đảm nguồn men lá.
Cuối cùng là nguồn nước suối tinh khiết, ngọt tự nhiên, chứa nhiều khoáng chất tốt cho sức khỏe, chảy ra từ dãy Hoàng Liên Sơn giữa lưng chừng trời. Chính nhờ nguồn nước chưng cất vô cùng đặc biệt này mà rượu ngô Mông Kê thơm ngon và hấp dẫn hơn các vùng khác.
Không chỉ bảo đảm nguyên liệu, công đoạn nấu làm sao vừa bảo đảm vệ sinh an toàn thực phẩm luôn được HTX chú trọng. Ngô, kê được luộc nhiều lần trong vòng 24 tiếng sau đó để nguội và đem men lá trộn vào, cứ 10 kg ngô, kê sử dụng 2 - 3 quả men.
Hỗn hợp này sẽ được ủ bằng chum sành và chôn sâu trong lòng đất. Bình thường nguyên liệu sau khi chôn khoảng 10 ngày là hạt ngô ủ đã có thể đem ra nấu rượu. Tuy nhiên, HTX vẫn quyết định ủ tới 2 - 3 tháng để hạt ngô thấm đẫm hương vị đất trời.
An toàn nhờ đầu tư
Thay vì nấu bằng các loại nồi truyền thống sử dụng củi đun trực tiếp, HTX đã thay đổi bằng các loại nồi nấu rượu inox. Hệ thống truyền nhiệt gián tiếp vào lớp nước nằm ở thân giữa nồi, nước được làm sôi rồi bốc hơi qua hệ thống ống dẫn thẳng trực tiếp vào trong nồi nấu rượu. Vì vậy mà rượu không bao giờ bị khê.
Các loại nồi này giúp HTX rút ngắn đáng kể thời gian nấu rượu, từ đó giúp lượng tiêu hao nguyên liệu đốt giảm xuống, đảm bảo tăng thu nhập cho các thành viên.
Nếu như trước, người nấu rượu sử dụng nồi truyền thống phải đầu tư mua các loại nồi khác nhau; hơn nữa khi thêm than, củi phải bê nồi xuống dưới đất nên rất nguy hiểm, dễ đổ hoặc bỏng gây mất an toàn lao động thì nay đã khác. Nồi nấu rượu mới chỉ cần để yên một chỗ và có nắp kín nên đảm bảo vệ sinh an toàn thực phẩm, tránh được tình trạng khói bụi ảnh hưởng đến sức khỏe những người xung quanh, lại bảo đảm an toàn lao động.
 |
|
HTX chú trọng đầu tư máy móc nhằm bảo đảm an toàn lao động trong sản xuất và nâng cao chất lượng sản phẩm (Ảnh:TL) |
Nhờ tuân thủ quy trình sản xuất, HTX đã cho ra những giọt rượu vàng sánh như mật ong. Người nấu rượu cũng giảm bớt những công đoạn nặng nhọc và mất an toàn. Hiện, HTX Sùng Phài đã trang bị máy lọc andehit hiện đại. Rượu sau khi lọc andehit và tạp chất sẽ được ủ dưới lòng đất 12 - 36 tháng mới đem bán.
Khu vực nhà xưởng trưng bày và cất giữ rượu cũng tuân thủ nghiêm các quy định về phòng cháy chữa cháy nhằm bảo đảm an toàn cho cả người và phương tiện sản xuất.
Trung bình mỗi nối nấu HTX dùng 30 - 50 kg ngô, thu được 20 lít rượu. Những ngày cận Tết, số lượng khách hàng nơi khác đặt mua lên tới vài trăm lít, tạo nguồn thu đáng kể cho thành viên. Trước khi tham gia HTX, một số gia đình có hoàn cảnh hết sức khó khăn, nhưng giờ đây đều có cuộc sống khá giả.
Điều thuận lợi là HTX đã liên kết được với CTCP Tam Thất Hà Giang để đưa rượu đến khắp mọi nơi theo cách làm chuyên nghiệp. Rượu Mông Kê hiện đã có mặt trên các kệ hàng trong trên toàn quốc, và mọi khách hàng đều bị thuyết phục bởi thứ rượu ngon này.
Theo Ban giám đốc HTX Sùng Phài, trung bình mỗi năm, HTX sản xuất được khoảng 12 - 15 nghìn lít. Rượu được bán với giá khác nhau như 28 nghìn đồng/chai 375ml, 55 nghìn đồng/chai 750ml và đắt hơn là khoảng 300 - 600 nghìn đồng với các cặp rượu làm quà biếu.
Để HTX phát triển bền vững, các thành viên quyết tâm không sử dụng các loại men kém chất lượng hay pha tạp chất vào rượu; cùng với đó là chú trọng mẫu mã nhằm khẳng định chất lượng trên thị trường.
Huyền Trang
