Đến thời điểm này, không chỉ có doanh nghiệp mới cần chuyển đổi số, mà theo các chuyên gia, các HTX cũng nên bắt tay thực hiện chuyển đổi số vì đây là bàn đạp giúp các mô hình kinh tế tập thể đi nhanh hơn và tránh tụt hậu.
Không khỏi bị “ngộp”
Tuy nhiên, điều mà phần lớn các HTX lo lắng, quan tâm hiện nay là chuyển đổi số có tốn nhiều chi phí không và tiền ở đâu để thực hiện chuyển đổi số. Bởi trong thời điểm hiện nay, các HTX đang phải tính toán xem làm thế nào để vừa khôi phục sản xuất, vừa trả lương cho người lao động…, trong khi khó khăn về thị trường đầu ra, nguyên liệu đầu vào vẫn đè nặng.
Điều này không phải là không có lý do bởi hiện nay có rất nhiều công nghệ, phần mềm với giá cả, nguồn gốc, tính năng…khác nhau khiến các HTX không khỏi bị “ngộp”.
Còn về phía HTX, nguồn nhân lực có năng lực, trình độ quản lý còn hạn chế về số hóa hoặc công nghệ thông tin. Một số ít các HTX có đội ngũ cán bộ trẻ, có kỹ năng sử dụng công nghệ số, song chỉ chiếm tỷ lệ không đáng kể và thường sử dụng các nền tảng mạng xã hội là chính. Phần lớn cán bộ, thành viên HTX chưa qua đào tạo về công nghệ thông tin nên gặp khó khăn trong việc tiếp cận và thực hiện chuyển đổi số.
Những khó khăn này khiến hầu hết các HTX không tự làm chủ những phương tiện, công nghệ trong quá trình thực hiện chuyển đổi số. Thay vào đó, hoạt động vận hành, khai thác vận hành các công nghệ, phần mềm vẫn chủ yếu thực hiện thông qua đơn vị thứ ba, dẫn tới hiệu quả không cao.
 |
|
Đầu tư cho công nghệ cần phù hợp với đặc thù của từng HTX đề tránh lãng phí và mang lại hiệu quả. |
Bà Nguyễn Thị Hồi, Chủ tịch HĐQT kiêm Giám đốc HTX sơn mài Hạ Thái (Hà Nội) cho biết, hiện nay việc chuyển đổi số ở HTX còn gặp nhiều bất cập. Ngay như việc tương tác với khách hàng trên các sàn thương mại điện tử hay sử dụng các phần mềm cũng phải có người hiểu biết về công nghệ thì mới hiệu quả. Tuy nhiên, đây lại là điểm yếu của HTX.
Hay như tại HTX dịch vụ sản xuất, sơ chế và tiêu thụ sản phẩm rau an toàn Tứ Xã (Phú Thọ) trong quá trình canh rau công nghệ cao trong nhà màng đã gặp khó khăn do trình độ chuyên môn của thành viên còn hạn chế, gây phát sinh dịch bệnh trong nhà màng dẫn đến thất bại.
Ông Nguyễn Văn Nghĩa, Giám đốc HTX Tứ Xã cho biết: Việc ứng dụng công nghệ vào sản xuất nông nghiệp đối với HTX là rất cần thiết. Tuy nhiên, để thực hiện thành công, đòi hỏi người thành viên phải có trình độ chuyên môn và công nghệ phù hợp. Trong khi hiện nay từ công nghệ đến phân bón đều chủ yếu là ngoại nhập nên giá thành cao nhưng giá trị sản phẩm hàng hóa bán ra thị trường vẫn còn thấp, vì vậy chưa mang lại hiệu quả kinh tế cho HTX và thành viên.
Không nên dàn hàng ngang cùng tiến
Có thể khẳng định rằng, chuyển đổi số là điều các HTX không thể bỏ qua trong thời đại 4.0 như hiện nay. Thế nhưng cũng cần thẳng thắn nhìn nhận rằng cốt lõi của chuyển đổi số là một hành trình dài. Chính vì vậy HTX cần phải biết rằng trong mô hình của mình, khâu nào cần chuyển đổi số trước, khâu nào cần chuyển đổi số sau thì mới không bị “ngộp” giữa cả rừng công nghệ, phần mềm như hiện nay.
Theo các chuyên gia, trong thực tế, khi triển khai một công trình, một dự án nào đó thì luôn có thứ tự ưu tiên, và việc xác định thứ tự ưu tiên cần dựa trên những nền tảng đó là: chi phí và lợi ích, tính quan trọng, tính cấp bách.
Chẳng hạn như một công nghệ có thể điều chỉnh mực nước trong ruộng qua các thiết bị cảm biến, mô-tơ và tương tác bằng điện thoại thông minh. Vậy lợi ích của công nghệ này mang lại đó chính là thành viên HTX không cần trực tiếp đi ra ruộng mà vẫn có thể điều khiển được hệ thống tưới thông qua app. Và cách tính toán chi phí là tổng giá trị của công nghệ chia cho số lần sử dụng.
Còn với công nghệ quan sát sâu bệnh từ xa, lợi ích là thành viên HTX có thể quan sát vườn nhanh và nhẹ nhàng mà không cần phải tự mình đi thăm hết vườn, vừa có thể tiết kiệm được thời gian, vừa tiết kiệm được thuốc bảo vệ thực vật, vừa nâng cao hiệu quả cây trồng
Còn chi phí cho công nghệ này được tính bằng số tiền đầu tư chia cho số lần sử dụng/thời gian sử dụng. Vậy nhưng khi sử dụng công nghệ này, HTX vẫn có thể phải trả cả chi phí phát sinh vì lỡ công nghệ quan sát sai thì phải phun lại với lượng thuốc nhiều hơn và tốn tiền hơn. Ngoài ra, dù sử dụng công nghệ nhưng thành viên HTX vẫn phải thăm vườn do phải làm các công việc khác như tỉa cành tạo tán, chỉnh sửa kênh mương.
Từ so sánh trên có thể thấy, công nghệ quan sát sâu bệnh từ xa thực tế là quan trọng nhưng có thể không cấp bách vì hiện nay, nhiều HTX không quá thiếu lao động. Bên cạnh đó, công nghệ vẫn có những sai số nhất định nên HTX có thể xem xét để đầu tư sau nếu có điều kiện.
Hay như việc HTX chưa có phần mềm kế toán mà đang quản lý kế toán bằng excel. Nếu không sử dụng phần mềm kế toán, có thể gây ra những thất thoát tiền bạc trong tương lai nặng hơn nhiều so với chi phí hiện tại cần mua và đầu tư cho thành viên học phần mềm kế toán.
Tương tự với ứng dụng sổ nhật ký canh tác điện tử. Dù hiện tại nhiều HTX chỉ bán nông sản cho thương lái và chưa có liên kết kinh doanh với một doanh nghiệp nào, nhưng nếu đã có nhật ký điện tử, khi gặp doanh nghiệp ở bất kỳ thời điểm nào, HTX có thể sẵn sàng nắm lấy cơ hội ký hợp đồng. Trong khi chi phí hiện tại của sổ nhật ký điện tử là rất nhỏ so với chi phí trong tương lai mà HTX đánh mất vì có thể mất đơn hàng liên kết với doanh nghiệp.
Như vậy, ứng dụng phần mềm kế toán và nhật ký điện tử là công nghệ vừa quan trọng, vừa cấp bách vì nếu không có những công nghệ này, sai sót có thể xảy ra nghiêm trọng và ngay lập tức. Chính vì vậy, trong khuôn khổ nguồn lực của mình, HTX có thể ưu tiên đầu tư cho những công nghệ quan trọng, cấp bách trước thay vì đầu tư dàn trải.
Còn nếu HTX cùng một lúc đầu tư nhiều hạng mục công nghệ giống như các doanh nghiệp có tiềm lực thì đây là hướng đi khó khả thi và thiếu thận trọng. Bên cạnh đó, nguồn lực của HTX còn những hạn chế nhất định, nên cần tỉnh táo quyết định chứ không nên chuyển đổi số theo trend, dễ dẫn đến tình cảnh “sớm nở, tối tàn”.
Theo các chuyên gia, HTX cũng giống như doanh nghiệp nhỏ và siêu nhỏ nên cần tính rõ hiệu quả thu hồi vốn của từng phương thức chuyển đổi số một cách dài hơi để đầu tư phù hợp.
Đặc biệt, chuyển đổi số là đòi hỏi cấp thiết trong giai đoạn hiện nay, nhưng HTX không nên chuyển đổi theo phong trào, không nên gấp gáp mà cần hiểu HTX mình cần gì để có lộ trình chuyển đổi thích hợp, không gây lãng phí nguồn lực.
Huyền Trang
