Thực tiễn thực hiện chính sách bảo hiểm y tế (BHYT) thời gian qua cho thấy, nhờ tham gia BHYT, nhiều người bệnh có hoàn cảnh khó khăn đã được quỹ BHYT chi trả chi phí khám chữa bệnh (KCB), nhờ đó, nhiều gia đình đã không bị tái nghèo do không phải chi trả các khoản chi phí “khổng lồ” của việc KCB cho người thân. Không chỉ là giá trị vật chất, chính sách BHYT còn là điểm tựa tinh thần giúp nhiều người có động lực, niềm tin để chiến thắng bệnh tật, hòa nhập lại với cuộc sống.
'Tấm thẻ hộ mệnh" không thể thiếu
Theo thống kê của BHXH Việt Nam, trong vài năm trở lại đây, mỗi năm quỹ BHYT chi trả từ 100-105 nghìn tỷ đồng cho việc KCB BHYT, trong đó rất nhiều trường hợp người bệnh được chi trả lên tới nhiều tỷ đồng/năm. Ngoài việc chi trả chi phí KCB thông thường, quỹ BHYT còn chi trả cho nhiều người mắc các bệnh nặng, bệnh mạn tính khác như Hemophilia (bệnh rối loạn đông máu di truyền), ung thư, tim mạch, suy thận... Bởi lẽ đó, từ nhiều năm nay, BHYT đã được phần lớn người tham gia BHYT xem là “phao cứu sinh”, là “thẻ hộ mệnh” không thể thiếu của mỗi người…
Không chỉ là giá trị vật chất, chính sách BHYT còn là điểm tựa tinh thần giúp nhiều người có động lực, niềm tin để chiến thắng bệnh tật. |
Là một trong những bệnh nhân không may bị bệnh Hemophilia, anh Nguyễn Văn Tuyên, huyện Ứng Hòa (Hà Nội) hiểu rõ căn bệnh quái ác này hơn ai hết. Đến nay, chống chọi với bệnh đã hơn 20 năm, anh Tuyên xác định, suốt đời phải gắn bó với bệnh viện, kèm theo đó là chi phí điều trị vô cùng đắt đỏ. Trong hành trình gian nan ấy, anh Tuyên luôn có thẻ BHYT đồng hành. Với anh, thẻ BHYT chính là “ân nhân” giúp anh tiếp tục được sống.
Anh Tuyên chia sẻ: “Với số tiền chữa bệnh hơn 2 tỷ đồng/năm, vượt quá sức chi trả của tôi và gia đình. Nếu không có thẻ BHYT chắc tôi không thể sống đến ngày hôm nay”.
Theo BHXH Việt Nam, trong chặng đường 30 năm triển khai thực hiện chính sách BHYT, chúng ta đã đạt được những kết quả đáng ghi nhận, độ bao phủ tăng dần qua các năm và đảm bảo mục tiêu bao phủ toàn dân, quỹ BHYT đã góp phần thay thế hiệu quả cơ chế tài chính về y tế. Nếu như các năm 2009, 2015 độ bao phủ BHYT lần lượt đạt 57% và 74,7% dân số, thì đến năm 2021 độ bao phủ đã đạt 91% dân số.
Song hành với đó, việc đảm bảo quyền lợi KCB cho người có thẻ BHYT đã đạt được nhiều kết quả tiến bộ. Hàng năm, có hơn 100 triệu lượt người KCB BHYT được đảm bảo quyền lợi. Năm 2020-2021 do tác động của dịch COVID-19, quỹ BHYT đã cùng ngân sách nhà nước (NSNN) góp phần không nhỏ trong công tác khắc phục hậu quả và phòng chống dịch COVID-19, tiếp tục khẳng định vai trò trụ cột của chính sách BHYT trong hệ thống an sinh xã hội của đất nước.
Tuy nhiên, việc thực hiện chính sách BHYT tại Việt Nam vẫn còn nhiều thách thức như: Độ bao phủ tuy rộng nhưng phát triển còn thiếu tính bền vững; Mức đóng BHYT xét về tỷ lệ/thu nhập là cao tuy nhiên vẫn còn khá thấp so với yêu cầu thực tiễn, trong khi quyền lợi liên tục được mở rộng, nâng cao cho người bệnh; Chưa đảm bảo sự hài hòa cân đối giữa năng lực của các cơ sở KCB, vẫn còn dòng người khá lớn đi KCB ở bên ngoài….
Phát sinh từ thực tiễn cho thấy còn nhiều bất cập từ Luật BHYT vì vậy phải có sửa đổi, nhằm khắc phục những tồn tại, hạn chế này. Hiện, Dự thảo Luật BHYT (sửa đổi) với nhiều nội dung đổi mới so với luật hiện hành đang được Bộ Y tế lấy ý kiến các bộ, ngành liên quan.
Tính cấp thiết khi sửa đổi Luật BHYT
Theo ông Phạm Lương Sơn, nguyên Phó Tổng Giám đốc BHXH Việt Nam, muốn chính sách BHYT hấp dẫn thì phải mở rộng quyền lợi. Muốn mở rộng quyền lợi thì phải có nguồn lực để đảm bảo quyền lợi đó, phải tăng mức đóng, nhưng nếu cào bằng việc tăng mức đóng thì rất không nên, vì hiện nay, đối tượng đóng nhiều lại đang hưởng ít, đối tượng đóng ít thì hưởng nhiều.
Mức trần đóng BHYT chỉ nên quy định tối đa bằng 6% lương hằng tháng của người lao động, mức đóng của hợp tác xã, doanh nghiệp vẫn duy trì ở mức 4,5% là hợp lý, nhưng với người tham gia đối tượng hộ gia đình cần tăng kịch trần lên 6%, còn trường hợp nào không chịu được mức đóng này sẽ thực hiện cơ chế hỗ trợ của các nhà tài trợ. Có như vậy mới giải quyết được bài toán là tăng tính hấp dẫn của chính sách BHYT.
Nguyên Phó Tổng Giám đốc BHXH Việt Nam nhấn mạnh: Mở rộng quyền lợi là mong muốn của BHXH. Thế nhưng, đúng là mở rộng quyền lợi mà không kèm theo đảm bảo nguồn lực - một trong những giải pháp quan trọng để đảm bảo nguồn lực là tăng mức đóng - thì sẽ tạo nên khó khăn.
Để hướng tới BHYT toàn dân, Trưởng Đại diện WHO tại Việt Nam, ông Kidong Park nhấn mạnh, Việt Nam cần thực hiện chức năng bảo vệ tài chính của cơ chế BHYT mạnh mẽ hơn nữa. Tình trạng người bệnh tự thanh toán tiền viện phí vẫn còn rất cao và một số dữ liệu cho thấy nó đang có xu hướng ngày càng gia tăng. Để tiệm cận với mục tiêu BHYT toàn dân, Việt Nam cần suy nghĩ về cách thức đổi mới ngoài cách làm thông thường, để tiếp cận các khu vực phi chính thức như nông dân, thành viên hợp tác xã, người lao động tự do... bất kể họ làm gì, ở đâu, họ sẽ vẫn được đóng BHYT….
Theo đánh giá của Đại biểu Quốc hội Trần Khánh Thu (Đoàn Thái Bình), một số nội dung trong Luật chưa cụ thể, không rõ ràng, mâu thuẫn trong nội tại văn bản Luật. Trong khi đó Luật BHYT vẫn còn có các quy định về phạm vi, quyền lợi cũng như chưa đồng đều.
Để khắc phục các tồn tại, bất hợp lý, đồng thời cụ thể hóa một số chính sách trên cơ sở có kế thừa chọn lọc những quyết định hiện hành đang phát huy trong thực tiễn, phù hợp với điều kiện kinh tế - xã hội của nước ta… Đại biểu Thu kiến nghị, Luật mới ban hành cần chú trọng hỗ trợ, phát triển y tế, thúc đẩy huy động các nguồn lực tạo tiền đề xã hội hóa y tế nhằm đảo bảo công bằng cho y tế tư nhân tiếp cận với nguồn khám, chữa bệnh BHYT hướng tới chăm sóc sức khỏe người dân được tốt nhất và đa dạng nhất.
"Các cơ quan soạn thảo sớm hoàn thiện hồ sơ dự án Luật BHYT sửa đổi theo quy định của Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật để bổ sung vào chương trình xây dựng Luật, pháp lệnh năm 2023", Đại biểu Thu nhấn mạnh.
Thy Lê