Báo cáo mới nhất từ Bộ NN&PTNT cho thấy, trong 2 tháng đầu năm 2021, Mỹ tiếp tục là thị trường chiếm thị phần lớn nhất với kim ngạch xuất khẩu các mặt hàng nông sản đạt khoảng 2,04 tỷ USD, tăng 57,3% so với cùng kỳ và chiếm khoảng 33,05% thị phần. Tiếp theo là thị trường Trung Quốc ước đạt 1,88 tỷ USD, tăng 57,9% so với cùng kỳ và chiếm 30,53% thị phần.
Mỹ tăng mua hàng Việt
Bộ Công Thương cũng cho biết, kim ngạch xuất khẩu hàng hóa tháng 2/2021 ước đạt 20 tỷ USD. Trong đó, Mỹ là thị trường xuất khẩu lớn nhất của Việt Nam với kim ngạch 13,78 tỷ USD, tăng 34,3% so với cùng kỳ năm trước. Thị trường Trung Quốc đứng thứ hai, đạt 8,2 tỷ USD, tăng 50,5%.
 |
|
Ngành gỗ là một trong những ngành lo ngại nhất về rủi ro bị "đội lốt". |
Việc Mỹ trở thành thị trường xuất khẩu lớn nhất của Việt Nam được đánh giá là tín hiệu tích cực, bởi đây là thị trường rất rộng lớn và còn nhiều tiềm năng. Tuy nhiên, làm thế nào để tận dụng tốt nhất cơ hội từ thị trường này cũng như vượt qua được những rủi ro là bài toán đang được đặt ra.
Các mặt hàng nông sản chủ lực của Việt Nam như gạo, trái cây... đến nay vẫn chỉ xuất khẩu với số lượng rất nhỏ sang thị trường Mỹ. Nguyên nhân là tiêu chuẩn chất lượng không đạt yêu cầu; các mặt hàng nông sản hiện chủ yếu xuất khẩu thô sang Trung Quốc.
Là một trong những doanh nghiệp đầu tiên xuất khẩu trái cây sang thị trường Mỹ vào năm 2008 (thời điểm Mỹ mở cửa cho ngành trái cây Việt Nam), ông Nguyễn Đình Tùng, Tổng giám đốc Công ty Vina T&T, chia sẻ kinh nghiệm: để trái cây xuất khẩu sang Mỹ phải có mã số vùng trồng do Mỹ cấp, rau quả tươi phải được chiếu xạ, nhà máy đóng gói phải đạt chuẩn do Mỹ cấp...
"Chỉ cần một lô hàng bị vướng chất cấm không những sẽ bị mất khách hàng mà còn ảnh hưởng đến uy tín công ty, bị thiệt hại về kinh tế nặng nề, cho dù trước đó đã xuất khẩu nhiều lô hàng trót lọt", ông Tùng nói.
Trong khi đó, ông Bùi Huy Sơn, Tham tán công sứ, Phụ trách Thương vụ Việt Nam tại Mỹ, cũng chỉ ra những thách thức mà các doanh nghiệp gặp phải nếu muốn đưa hàng vào thị trường Mỹ, đặc biệt là sau đại dịch COVID-19, chắc chắn thói quen của người dùng thay đổi. Điều đó đòi hỏi doanh nghiệp Việt Nam phải kịp thời nhận biết xu hướng này.
Ngoài việc chuẩn bị năng lực sản xuất, điều kiện tham gia thị trường, doanh nghiệp còn phải đáp ứng đúng nhu cầu mới của thị trường như mua sắm trực tuyến, thiết kế sản phẩm, đóng gói bao bì thế nào để tận dụng ngay thị trường khi cơ hội mở ra sau đại dịch.
Giải quyết dứt điểm tình trạng "đội lốt"
Đặc biệt, với thị trường Mỹ, ông Sơn lưu ý khi tham gia hợp tác đầu tư, kinh doanh, doanh nghiệp cần đảm bảo truy xuất nguồn gốc của sản phẩm. Hiện nay, cơ quan chức năng Mỹ hết sức quan tâm tới hoạt động đầu tư có dấu hiệu gian lận thương mại, giả mạo xuất xứ.
"Chúng ta cần phải cẩn trọng để không trở thành nạn nhân đáng tiếc trong việc trở thành điểm trung chuyển hàng hóa cho quốc gia thứ ba", đại diện Thương vụ Việt Nam tại Mỹ khuyến cáo.
Trong khi đó, chuyên gia kinh tế Phạm Chi Lan lo ngại về việc rủi ro với xuất khẩu vào thị trường Mỹ và dẫn lại bài học khi cuối năm 2020, Mỹ cáo buộc Việt Nam thao túng tiền tệ. "Rất may sau đó, chúng ta đã chứng minh và được phía họ chấp nhận, không áp dụng biện pháp trừng phạt", bà nói.
Theo bà Lan, đây là câu chuyện đã được cảnh báo từ trước khi chiến tranh thương mại Mỹ - Trung xảy ra. Trong bối cảnh là nước xuất siêu sang Mỹ, Việt Nam sẽ dễ bị nghi ngờ làm điểm trung chuyển để xuất khẩu hàng hóa của Trung Quốc nhằm né thuế xuất sang Mỹ.
Thậm chí, không chỉ Trung Quốc, Việt Nam còn bị nghi ngờ làm điểm trung chuyển cho cả hàng hóa từ Đài Loan, Hàn Quốc... "Nếu không có giải pháp căn cơ xử lý dứt điểm tình trạng này thì chính mình sẽ làm mất tín nhiệm với thị trường lớn, bạn hàng lớn là Mỹ", bà Lan cảnh báo.
Tại 2 hội nghị triển khai nhiệm vụ năm 2021 của ngành nông nghiệp và ngành công thương diễn ra cuối năm 2020, Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Xuân Phúc đã đặc biệt lưu ý các vấn đề liên quan tới rủi ro gian lận thương mại. Người đứng đầu Chính phủ khẳng định: Việt Nam rất quyết liệt trong việc triển khai các hành động cụ thể để giảm thâm hụt thương mại, chống gian lận xuất xứ và chuyển tải bất hợp pháp.
Về phần mình, Bộ Công Thương cho biết, đang phối hợp với các bộ, ngành, địa phương xây dựng Đề án “Nâng cao năng lực phòng vệ thương mại trong bối cảnh Việt Nam tham gia các hiệp định thương mại tự do thế hệ mới”. Các Bộ, ngành liên quan cũng đang triển khai nhiều đề án, chương trình lớn về phòng vệ thương mại về “Tăng cường quản lý nhà nước về chống lẩn tránh biện pháp phòng vệ thương mại và gian lận xuất xứ”...
Thy Lê
