Ông Lê Tiến Trường, Chủ tịch Tập đoàn Dệt may Việt Nam (Vinatex) nhấn mạnh điều này tại hội nghị tổng kết ngành dệt may năm 2021, diễn ra ngày 17/12.
3 kịch bản xuất khẩu năm 2022
Ông Vũ Đức Giang, Chủ tịch Hiệp hội Dệt may Việt Nam (Vitas) đánh giá, năm 2021 là năm đầy thách thức với ngành sản xuất dệt may khi đứng trước sức ép về chi phí gia tăng, đứt gãy chuỗi cung ứng sản xuất, thâm hụt lao động và áp lực của đại dịch.
 |
|
Kim ngạch xuất khẩu dệt may năm 2021 đạt 39 tỷ USD, tăng 12% so với năm 2020 và tăng 0,3% so với năm 2019. |
Chịu nhiều sức ép nhưng ông Giang cho biết, kim ngạch xuất khẩu dệt may năm 2021 vẫn đạt 39 tỷ USD, tăng 12% so với năm 2020 và tăng 0,3% so với năm 2019. "Đây có thể xem là một nỗ lực tuyệt vời của ngành dệt may Việt Nam trong bối cảnh tốc độ phục hồi của kinh tế thế giới có xu hướng chậm lại", Chủ tịch Vitas nhận xét.
Về phía doanh nghiệp, ông Trần Như Tùng, Chủ tịch HĐQT Công ty cổ phần Dệt may - đầu tư - thương mại Thành Công, cho hay có nhiều thách thức lớn do tác động của dịch COVID-19. Những biện pháp phòng chống dịch đặt ra yêu cầu doanh nghiệp phải đầu tư nhiều hơn như chăm sóc cho người lao động, xây dựng khu lưu trú tạm thời.
Trong khi đó, chi phí logistics tăng rất cao. Trước đây, nguyên phụ liệu nhập từ Trung Quốc mua theo giá CIF (giao hàng tại cảng) thì nay chuyển sang FOB (giao hàng miễn trách nhiệm của người bán). Với mức chi phí "tăng bằng lần", doanh nghiệp hoàn toàn phải gánh chịu, khiến lợi nhuận giảm mạnh.
Ông Tùng cho biết đơn hàng không thiếu, nhưng không dám nhận nhiều vì không chủ động được lực lượng sản xuất, nếu không đảm bảo tiến độ có thể phải giao hàng bằng đường hàng không - chi phí rất lớn. "Ví dụ nhà máy tại Vĩnh Long của chúng tôi làm cho Adidas nhưng không dám nhận nhiều. Doanh nghiệp không sợ thiếu đơn hàng mà chỉ sợ không đủ lực lượng lao động để sản xuất", ông Tùng chia sẻ.
Năm 2022, dự báo tình hình dịch bệnh trên thế giới và Việt Nam vẫn diễn biến rất phức tạp, khó lường. Song, theo ông Trương Văn Cẩm, Phó chủ tịch Vitas, tín hiệu tích cực là các thị trường lớn như Mỹ, EU, Nhật Bản... đã mở cửa trở lại và nhất là Việt Nam đã thay đổi chính sách từ zero COVID-19 sang thích ứng an toàn, linh hoạt, kiểm soát hiệu quả dịch COVID-19.
Vitas đã đưa ra 3 kịch bản xuất khẩu dệt may trong năm 2022. Theo đó, kịch bản 1, nếu tình hình dịch bệnh được kiểm soát cơ bản vào quý I, kim ngạch xuất khẩu 42,5 – 43,5 tỷ USD. Kịch bản 2, kim ngạch xuất khẩu dệt may đạt 40 - 41 tỷ USD nếu tình hình dịch bệnh được kiểm soát vào quý II. Kịch bản 3, nếu dịch bệnh còn diễn biến phức tạp và kéo dài đến cuối năm 2022, kim ngạch xuất khẩu đạt mức 38 - 39 tỷ USD.
Chủ tịch Vinatex Lê Tiến Trường đánh giá tốc độ tăng trưởng ngành dệt may ước tăng hơn 12% so với năm ngoái, song thị phần ở các thị trường lớn không có nhiều cải thiện. "Việt Nam là quốc gia duy nhất hứng trọn ảnh hưởng bởi COVID-19, đó là khi thế giới đóng cửa, chúng ta hoạt động không có đơn hàng; năm nay có đơn hàng thì chúng ta bị đóng cửa nhà máy một thời gian dài nên không làm được", ông Trường nói.
Do vậy, với tính toán căn cơ hơn, Chủ tịch Vinatex dự báo xuất khẩu dệt may năm 2022 dao động 36-40 tỷ USD, tương ứng với các kịch bản thấp, trung bình và cao. Tính toán này của ông Trường dựa trên tỷ lệ lao động trở lại làm việc 60-80% trong khoảng thời gian quý IV/2021 đến quý I năm sau.
Tuy nhiên, dù với dữ liệu dự báo nào, đại diện Vitas cho rằng, muốn đạt được những kịch bản này thì vắc xin vẫn là "chìa khoá" để ngành sản xuất dệt may phục hồi và tăng trưởng trong năm sau.
Nỗi lo mất vị trí thứ 2 thế giới
Để hỗ trợ doanh nghiệp phát triển bền vững, đặc biệt trong bối cảnh dịch bệnh còn phức tạp, Vitas kiến nghị tiếp tục triển khai chiến lược vắc xin là giải pháp căn cơ để các doanh nghiệp phục hồi và phát triển trong điều kiện bình thường mới. "Cần đưa quy định tiêm đủ 2 liều là điều kiện để tham gia các hoạt động sản xuất kinh doanh và tiêm liều thứ 3 cho người lao động", Phó chủ tịch Vitas Trương Văn Cẩm nói.
Về chính sách tài khoá và tiền tệ hỗ trợ doanh nghiệp phục hồi và phát triển, theo ông Cẩm, nên mở rộng với điều kiện dễ tiếp cận hơn và thời gian áp dụng trong 2-3 năm.
Chính phủ cũng cần sớm phê duyệt chiến lược phát triển ngành dệt may, da giày đến năm 2030, tầm nhìn 2035, để ngành có thể tự túc nguyên phụ liệu, đáp ứng nguyên tắc xuất xứ của các FTA, ứng dụng công nghệ vào sản xuất...
"Ngành dệt may rất cần một chiến lược quy hoạch tổng thể để doanh nghiệp có thể xuất khẩu hàng dệt may bằng chính thương hiệu của mình", Phó chủ tịch Vitas nhấn mạnh.
Trong khi đó, TS. Vũ Thành Tự Anh, Giám đốc Nghiên cứu của Chương trình Giảng dạy Kinh tế Fulbright tại TP HCM, lưu ý sự thay đổi cấu trúc chuỗi cung ứng toàn cầu trong năm 2022 với ngành dệt may.
Theo đó, trong dịch bệnh, thương mại nội vùng chịu ít tác động hơn thương mại đa vùng, nên nhiều tập đoàn toàn cầu đang tập trung vào số hoá và tính dẻo dai, bền vững của chuỗi cung ứng. Dẫn số liệu khảo sát, ông Tự Anh cho hay, 93% có kế hoạch tăng tính dẻo dai trong suốt chuỗi cung ứng. 90% có kế hoạch tăng chuyên gia số nội bộ để quản lý chuỗi cung ứng và 54% kỳ vọng thay đổi hoạt động quản lý chuỗi cung ứng sau dịch.
Cùng đó là xu thế chuyển đổi số, đổi mới sáng tạo và dữ liệu tới đây sẽ diễn ra mạnh mẽ hơn. "COVID-19 làm cho những lực cản chuyển đổi số được vượt qua và chuyển đổi số là điều bắt buộc phải làm nếu muốn tồn tại, phát triển chứ không còn là xu hướng như trước", ông Tự Anh nêu. Và doanh nghiệp dệt may cần nắm bắt xu hướng này nếu muốn "đi trên con đường bền vững".
Đi cùng đó là tăng tốc thương mại, dịch vụ điện tử. Hơn 2 năm qua, tăng trưởng thương mại điện tử của Việt Nam đã tăng gấp đôi, nên nếu doanh nghiệp dệt may tận dụng được điều này thì sẽ tăng trưởng, ngược lại sẽ tụt lại phía sau.
Bày tỏ lo ngại dệt may Việt Nam khó giữ vị trí thứ 2 về nước xuất khẩu nhiều nhất thế giới, Chủ tịch Vinatex Lê Tiến Trường phân tích lợi thế cạnh tranh giữa Việt Nam với các nước như Trung Quốc, Ấn Độ, Bangladesh.
Đơn cử như thị trường Trung Quốc, chúng ta nghĩ họ không làm dệt may nữa vì không có giá trị gia tăng nhưng thực tế quốc gia này đang phát triển dệt may rất mạnh. Ngành dệt may Trung Quốc đang tiến vào khoa học cơ bản, sản xuất máy dệt... đem lại lợi nhuận nhiều hơn.
Về Bangladesh, dân số, đất đai nhỏ hơn Việt Nam khá nhiều nhưng năng lực tự chủ nguyên phụ liệu của nước này tốt hơn. Năm 2021, 9 trong số 10 nhà máy xanh may mặc hàng đầu thế giới nằm ở Bangladesh.
"Rõ ràng 2 năm COVID-19 vừa qua, các quốc gia cạnh tranh với Việt Nam đang thay đổi rất mạnh, đặc biệt họ thay đổi về chất. Họ lắp xe máy để chuyển hướng về công nghệ, nhà máy, vì vậy dù chúng ta có chăm sóc kỹ xe đạp của mình thì cũng không thể đuổi được", ông Trường ví von và lưu ý doanh nghiệp Việt cần phải thay đổi, chuyển hướng nhanh hơn.
Lê Thúy
