Ông Nguyễn Phúc, Giám đốc Công ty TNHH Transformer Robotics PTE, Phó Chủ tịch Hiệp hội Chế biến gỗ Bình Dương cho biết: Hiện nay, tính ra 80% nhà máy chế biến gỗ của tỉnh này đang phải đóng cửa, 20% nhà máy gỗ còn hoạt động nhưng dưới 50% công suất. Hiểu nôm na là nếu doanh nghiệp (DN) có 1.000 công nhân, thì hiện chỉ có thể duy trì công việc, nguyên liệu cho 500 công nhân sản xuất.
DN sản xuất cầm cự
Theo ông Phúc, hoạt động DN hiện nay gặp 3 vấn đề: thiếu lao động, khó khăn về chỗ ở cho công nhân và đứt gãy chuỗi cung ứng. Trong khi đó, mỗi ngày duy trì hoạt động theo mô hình 3 tại chỗ là chi phí lại đội lên rất lớn.
DN cho biết đã sức cùng lực kiệt khi phải thực hiện 3 tại chỗ kéo dài. |
"Vấn đề 3 tại chỗ hiện nay rất khó khăn, DN thiếu thốn về cơ sở vật chất thì rất khó khăn do không đáp ứng được các điều kiện ngặt nghèo. Không phải nhà máy nào cũng làm được 3 tại chỗ mà chỉ số ít có đủ điều kiện làm việc này. Muốn làm được DN cũng phải tìm được các khu nhà trọ đủ lớn để thuê", ông Phúc nói.
Từ mô hình 3 tại chỗ, chủ trương của một số địa phương hiện nay là chuyển sang mô hình 3 xanh, mô hình này cũng khó khăn bởi muốn làm được phải tìm được các khu nhà trọ đủ lớn để thuê. Chưa kể thêm đó còn là chi phí xét nghiệm cho nhân viên vẫn phải duy trì.
Đồng thời, theo đại diện DN gỗ trên: Chuỗi cung ứng sản xuất ngành gỗ đang bị đổ vỡ. Trước đây, có 100 nhà máy gỗ, thì có 10 nhà máy khác cung ứng các sản phẩm khác nhau, trong đó có làm bao bì. Nhưng hiện nay việc hoạt động trở lại của các DN không đồng bộ, chuỗi cung ứng bị đứt gãy, không hề dễ dàng. "Riêng công ty tôi, hiện nay chỉ thiếu nút nhựa, mua của công ty tại TP.HCM nhưng họ chưa hoạt động trở lại, chúng tôi không làm gì được", ông Phúc nói.
Ông Phúc cho biết thêm, về việc hợp đồng giao cho khách hàng, phạt hay không còn tùy vào bạn hàng, đối tác. Những bạn hàng lâu năm rồi thì họ thương tình nên không phạt nhưng nguy cơ lớn hơn là mất hợp đồng trong dài hạn. Kinh doanh dù thân quen thì lợi ích vẫn cần đặt lên trên hết.
Đáng lo ngại, báo cáo của Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) cho hay, nhiều DN cho biết chỉ có thể cầm cự thêm tối đa 6 tháng. Các DN phản ánh, chi phí đầu vào, chi phí vận chuyển ngày một tăng cao dẫn đến tình trạng thiếu hụt nguyên liệu đầu vào, đội chi phí giá thành sản xuất.
Tình trạng thiếu nghiêm trọng container rỗng, giá thuê container tăng 5-10 lần, chi phí vận chuyển logistics tăng từ 2-4 lần, có thời điểm lên gấp 7-8 lần so với thời điểm trước khi đại dịch COVID-19 bùng phát và chưa hạ nhiệt đang trở thành một trong những thách thức rất lớn với DN cả ở chiều xuất lẫn nhập khẩu.
Nhiều khoản chi phí mới phát sinh liên quan đến công tác phòng, chống dịch như: chi phí xét nghiệm (đối với các DN vận tải, doanh nghiệp có nhiều lao động thì chi phí này có thể lên đến hàng nghìn tỷ đồng); chi đầu tư để đáp ứng các điều kiện về kiểm soát an toàn dịch bệnh...
Về chuỗi giá trị, trung bình có 96,2% DN gặp ít nhất một trong các vấn đề liên quan đến chuỗi giá trị. Các vấn đề này có thể là khó tiếp cận khách hàng, mất cân đối dòng tiền, khó khăn khi quản lý nhân công hay đứt gãy chuỗi cung ứng.
Nền kinh tế phải liên thông trở lại
Theo chuyên gia kinh tế Phạm Chi Lan, chúng ta không thể giãn cách mãi được, đây là sức ép đối với Việt Nam bởi vì đứt gãy chuỗi sản xuất quá lâu sẽ khiến các nhà đầu tư nước ngoài phải rút đi, hoặc chuyển đơn hàng. Đây là điều bắt buộc chúng ta phải mở cửa. Hơn nữa, ngay lợi ích thiết thực của nền kinh tế Việt Nam, nếu cứ giãn cách mãi là ảnh hưởng đến sinh kế của người dân. "Thủ tướng nêu chủ trương chung, tôi cho là rất đúng, nhưng bây giờ cần cái cụ thể, cần thành một mệnh lệnh chung để tất cả các nơi thực hiện theo", bà Lan nói.
Theo bà Lan, việc mở cửa lại nền kinh tế, khôi phục lại hoạt động DN cần rút kinh nghiệm từ câu chuyện kiểm soát COVID-19 vừa qua là nhiều địa phương làm "thái quá" nên dẫn đến chuỗi sản xuất bị đứt gãy, mọi cái khó lại dồn lên vai DN.
"Từ thực tế cho thấy, nhiều nước vẫn sống chung với đại dịch, hạn chế giãn cách, cách ly địa giới hành chính, sàng lọc người bệnh khoa học. Nói điều này để thấy, với Việt Nam, chúng ta cần xác định là phải sống chung với dịch bệnh, thay vì giãn cách diện rộng, ảnh hưởng tới hoạt động của DN, sinh kế của người dân", bà chia sẻ.
Theo đó, chuyên gia Phạm Chi Lan cho rằng các địa phương cần phải có quy định rõ về điều kiện đóng cửa, mở cửa, chứ không phải "lạm dụng" đóng cửa cho mình nhưng lại gây khó cho các nơi khác. Nền kinh tế của Việt Nam là nền kinh tế chung, các địa phương có liên quan nhau, nơi có địa lý thuận lợi được Nhà nước tập trung nguồn lực thì họ tốt hơn, nơi không có địa lý thuận lợi họ phải nhờ vào các địa phương có cảng, có cửa khẩu để cùng phát triển. Không phải và không nên biến 63 địa phương thành 63 nền kinh tế khác nhau.
"Phải để cho nền kinh tế liên thông trở lại và biện pháp là phải đưa ra các quy định rõ ràng, cụ thể không cho phép họ chia tách, tự quyền dựng thêm nhiều hàng rào trong chống dịch, gây ảnh hưởng cả hệ thống được", bà Lan khuyến nghị.
Theo ông Bùi Quang Tuấn, Viện trưởng Viện Kinh tế Việt Nam, trong bối cảnh nền kinh tế, DN và người dân chịu tác động rất mạnh của bệnh dịch, các giải pháp kiểm soát dịch bệnh và phục hồi nền kinh tế trước tiên phải lấy DN và người dân làm trung tâm và là mục tiêu của các chính sách can thiệp. Duy trì được cho DN sống sót, người dân vượt qua khó khăn của dịch bệnh ở mức tối thiểu là yêu cầu đầu tiên.
"Chính phủ nên xem xét giải cứu tất cả DN gặp khó khăn vì các DN khác nhau cho đến thời điểm này đều đã yếu đi rất nhiều, nhiều DN đã và đang trên bờ vực phá sản. Việc cứu trợ là cấp thiết hơn bao giờ hết do đó không phân biệt DN nào", ông Tuấn khuyến nghị.
Ông Nguyễn Chí Dũng Bộ trưởng Bộ KH&ĐT Bộ KH&ĐT khẩn trương trình Chính phủ xem xét, ban hành Chương trình phục hồi kinh tế bền vững đến năm 2023, trong đó có các giải pháp hỗ trợ khu vực DN phục hồi. Các địa phương cần khẩn trương xây dựng và công bố kế hoạch phục hồi kinh tế, kế hoạch mở cửa trong tình hình mới. Đồng thời, cùng với DN chủ động nghiên cứu, thống nhất phương án, điều kiện tổ chức sản xuất, kinh doanh an toàn, thích ứng với diễn biến dịch bệnh ở địa phương và điều kiện thực tế của DN; hạn chế tối đa đóng cửa toàn nhà máy. Ông Jacques Morisset Chuyên gia kinh tế trưởng Ngân hàng Thế giới (WB) tại Việt Nam Việt Nam cần rút kinh nghiệm từ quá trình phòng, chống dịch bệnh vừa qua để xác định cách thức thực thi hiệu quả cho các giải pháp tới đây. Trong khi chờ mở rộng tiêm chủng vắc xin thì việc hạn chế đi lại cũng vẫn là giải pháp để ngăn chặn lây nhiễm dịch bệnh. Tuy nhiên, thay vì cách ly theo quy mô rộng, các địa phương cần thực hiện cách ly có mục tiêu để chỉ bỏ ra chi phí phù hợp nhưng vẫn đáp ứng yêu cầu chặt đứt các vòng lây của virus gây ra dịch bệnh COVID-19. Bà Vũ Thị Hậu Chủ tịch Hiệp hội Các nhà bán lẻ Việt Nam Với các DN bán lẻ - tưởng chừng như ít ảnh hưởng nhất, song trong mùa dịch hàng hóa doanh nghiệp không được phép tăng giá để đảm bảo bình ổn nhưng chi phí vận chuyển lại rất đắt đỏ, giấy tờ đi đường phức tạp. Điều này dẫn đến nghịch lý ở nơi sản xuất thì dư thừa, còn đơn vị phân phối thì khan hàng. |
Lê Thúy