Ông Ngô Văn Tuấn, Tổng Kiểm toán Nhà nước cho biết: Phúc Sơn và Thuận An đều là doanh nghiệp không có vốn Nhà nước, họ không thuộc đối tượng được kiểm toán và không thuộc đơn vị được kiểm toán.
Tuy nhiên, do có liên quan đến một số chủ đầu tư, nhà thầu có vốn Nhà nước nên Kiểm toán Nhà nước vẫn rà soát lại toàn bộ theo hồ sơ họ cung cấp để ra kiến nghị theo thẩm quyền.
Trước câu hỏi về việc Kiểm toán Nhà nước tham gia phòng ngừa, ngăn chặn các sai phạm, ông Tuấn cho hay thuật ngữ "kiểm toán điều tra" đã từng được đề cập nhưng vẫn chỉ dừng ở tranh luận. Ông thấy cũng rất ít nước trên thế giới kiểm toán thực hiện chức năng điều tra.
Vụ án Thuận An và vụ Phúc Sơn đều được đưa vào diện Ban chỉ đạo Trung ương về phòng, chống tham nhũng, tiêu cực theo dõi, chỉ đạo.
![]() |
Tổng Kiểm toán Nhà nước Ngô Văn Tuấn. |
Trong đó, vụ án tại Tập đoàn Thuận An được Cơ quan Cảnh sát điều tra Bộ Công an khởi tố hôm 15/4 khi bắt Chủ tịch, Phó tổng giám đốc doanh nghiệp này, về tội Vi phạm quy định về đấu thầu gây hậu quả nghiêm trọng và Đưa hối lộ. Liên quan vụ án này, tới nay đã khởi tố 8 bị can, thu hồi hơn 40 tỷ đồng, đang mở rộng điều tra.
Liên quan đến vụ án Ngân hàng SCB, ông Ngô Văn Tuấn cho hay, vụ việc xảy ra ở Ngân hàng SCB không liên quan đến Kiểm toán Nhà nước và không thuộc phạm vi của Kiểm toán Nhà nước.
Theo ông, SCB là công ty đại chúng nên "thuộc đối tượng phải kiểm toán độc lập". Bởi thế, trách nhiệm để xảy ra vụ việc tại SCB thuộc về các doanh nghiệp đã cung cấp dịch vụ kiểm toán độc lập.
Giải trình thêm liên quan vụ Ngân hàng SCB, Bộ trưởng Tài chính Hồ Đức Phớc cho biết, hệ thống kiểm toán hiện chia thành 2 nhánh, gồm Kiểm toán Nhà nước (do Quốc hội thành lập) và kiểm toán độc lập.
Kiểm toán Nhà nước kiểm toán tài sản công, tài chính công. Còn kiểm toán độc lập hoạt động theo Luật Kiểm toán độc lập, tức là cung cấp dịch vụ kiểm toán báo cáo tài chính, dự án đầu tư... cho các đơn vị, doanh nghiệp khi có nhu cầu qua hợp đồng; gồm các doanh nghiệp kiểm toán độc lập trong nước, kiểm toán viên độc lập, hay doanh nghiệp kiểm toán nước ngoài có chi nhánh tại Việt Nam.
Theo Bộ trưởng Hồ Đức Phớc, Bộ Tài chính thực hiện đúng theo quy định của Luật Kiểm toán Nhà nước, đó là quản lý chất lượng kiểm toán, chứ Bộ không trực tiếp kiểm toán.
Từ 2012 - 2022, SCB thuê các công ty kiểm toán nước ngoài như EY, Deloitte và KPMG thực hiện kiểm toán báo cáo tài chính. Ông thấy quá trình thực hiện kiểm toán này "có thiếu sót, sai phạm và đã được cơ quan điều tra, xử lý trong các vụ án".
Ông Phớc cho biết thêm, khi kiểm toán tại Ngân hàng Nhà nước - đơn vị thuộc diện Kiểm toán Nhà nước, cơ quan này "đã đưa ra kiến nghị, lưu ý về hoạt động của SCB".
Theo Bộ trưởng Bộ Tài chính, trong năm 2023-2024, Bộ đã thanh tra, kiểm tra 20 doanh nghiệp kiểm toán, trong đó có 11 doanh nghiệp đạt yêu cầu, 1 doanh nghiệp yếu. Kiểm tra 62 hồ sơ kiểm toán thì 16 hồ sơ đạt yêu cầu, 26 hồ sơ không đạt, 20 hồ sơ yếu kém. Từ đây đã đình chỉ 7 kiểm toán viên, nhắc nhở 21 kiểm toán viên và phê bình các công ty kiểm toán.
Năm nay, Bộ sẽ kiểm tra 20-24 doanh nghiệp kiểm toán, trong đó 8 đơn vị liên quan tới lĩnh vực chứng khoán.
Trước băn khoăn của đại biểu về Báo cáo của Kiểm toán Nhà nước trong 5 năm 2019 - 2023 cho thấy Kiểm toán Nhà nước đã chuyển 19 vụ án có dấu hiệu tham nhũng sang cơ quan điều tra như vậy có ít không và trách nhiệm và nguyên nhân của Kiểm toán Nhà nước như thế nào? Ông Ngô Văn Tuấn nhấn mạnh: 5 năm qua, cơ quan kiểm toán đã thực hiện kiểm toán phát hành 1.345 báo cáo tài chính, kiến nghị 19 vụ việc có dấu hiện sai phạm sang cơ quan điều tra.
"Phương châm của chúng tôi làm là phải rất thận trọng, vụ nào chín, rõ mới chuyển. Tuy nhiên, không có nghĩa vai trò của Kiểm toán Nhà nước bị hạn chế đi".
Ông Tuấn cho rằng, một trong những nhiệm vụ quan trọng của Kiểm toán Nhà nước là phối hợp chức năng đưa ra ánh sáng hành vi tiêu cực. Tuy nhiên, ông Tuấn tự nhận thấy chủ động chuyển 19 vụ việc so với 1.609 hồ sơ yêu cầu là còn ít, nên đây là hạn chế. Ông cho biết, Kiểm toán Nhà nước sẽ nâng cao chất lượng báo cáo kiểm toán, để thu thập bằng chứng, hỗ trợ việc điều tra thời gian tới.
Với ý kiến của đại biểu về việc vẫn có hành vi tiêu cực của một số kiểm toán viên nhà nước trong hoạt động kiểm toán. Khi phát hiện sai phạm, có kiểm toán viên gợi ý chia chác khoản tiền sai phạm để bỏ qua theo phương châm "đôi bên cùng có lợi", Tổng Kiểm toán Nhà nước khẳng định: Hiện tượng này "có nhưng rất ít" và cho rằng, đây chỉ là những "con sâu làm rầu nồi canh". Đồng thời khẳng định sẽ "kiên quyết loại bỏ những con sâu này để giữ được đạo đức, chuẩn mực cán bộ, công chức ngành kiểm toán".
Ông Tuấn cho biết, trong luật pháp đã quy định rất rõ những hành vi không được làm, nghiêm cấm. Trong hoạt động, Kiểm toán Nhà nước còn có chuẩn mực số 30 về đạo đức công vụ.
Trong thời gian tới, Kiểm toán Nhà nước sẽ tiếp tục rà soát, hoàn thiện các văn bản để kiểm soát chặt chẽ được hành vi nhũng nhiễu, tiêu cực của những cá nhân trong thực hiện công vụ và tăng cường kiểm tra giám sát và xử lý nghiêm đối với những trường hợp này.
Thanh Hoa