Tuy nhiên, giới chuyên gia nhận định đây mới chỉ là khởi đầu. Với dự thảo mới của Bộ Tài chính nhằm thay thế các quy trình hành chính rườm rà bằng cơ chế thị trường, việc thoái vốn đang dần thoát khỏi cái bóng "bán mãi không ai mua".
Áp lực từ "hạn chót" 2025
Giai đoạn cuối năm 2025, thị trường chứng khoán Việt Nam ngỡ ngàng trước những phiên đấu giá cổ phần thành công ngoài mong đợi. Tâm điểm đổ dồn vào hai cái tên vang bóng một thời: Giầy Thượng Đình (GTD) và "Vua mì tôm" Miliket (CMN).
Tại thương vụ Giầy Thượng Đình, UBND TP. Hà Nội đã bán thành công gần 69% vốn điều lệ, dự kiến thu về khoảng 1.379 tỷ đồng. Đáng chú ý, mức giá trúng cao nhất đã xác lập kỷ lục trên 200.000 đồng/cổ phiếu, cao gấp nhiều lần so với thị giá trước đó. Tương tự, tại Công ty Lương thực Thực phẩm Colusa - Miliket, Vinataba cũng dự kiến thu về hơn 200 tỷ đồng sau khi thoái toàn bộ 960.000 cổ phần với mức giá "ngất ngưởng".
 |
|
UBND TP. Hà Nội đã bán thành công gần 69% vốn điều lệ của Công ty CP Giầy Thượng Đình, dự kiến thu về khoảng 1.379 tỷ đồng. |
Sức hút của những doanh nghiệp này không đến từ kết quả kinh doanh đột biến mà nằm ở "giá trị chìm": Thương hiệu lâu đời và quỹ đất "vàng" tại các đô thị lớn. Hiệu ứng từ các phiên đấu giá ngay lập tức lan tỏa sang thị trường thứ cấp. Cổ phiếu GTD đã ghi nhận mức tăng trưởng thần tốc 117% trong tháng 11 và tiếp tục bùng nổ thêm gần 197% chỉ trong 20 ngày đầu tháng 12.
Cùng thời điểm, Tập đoàn Dầu khí Việt Nam (PVN) cũng đấu giá thành công 23,2% vốn tại Tổng Công ty CP Dịch vụ tổng hợp Dầu khí - Petrosetco (PET), dự kiến thu hồi hơn 900 tỷ đồng, đóng góp thêm vào bầu không khí sôi động của nhóm cổ phiếu có "game" thoái vốn.
Vì sao làn sóng thoái vốn lại đổ dồn vào tháng 12/2025? Câu trả lời nằm ở áp lực thực thi Đề án “Cơ cấu lại doanh nghiệp nhà nước giai đoạn 2021-2025”. Đây là năm cuối cùng của kế hoạch 5 năm, buộc các bộ, ngành và tập đoàn phải "chạy nước rút" để hoàn thành chỉ tiêu sắp xếp, cổ phần hóa.
Bên cạnh áp lực về tiến độ, yếu tố pháp lý đóng vai trò then chốt. Hiện tại, Luật 68/2025 về Quản lý và đầu tư vốn nhà nước tại doanh nghiệp đã ban hành nhưng chưa có Nghị định hướng dẫn chi tiết. Chính phủ hiện cho phép tiếp tục áp dụng các quy định cũ về định giá và thoái vốn cho đến khi khung pháp lý mới hoàn thiện vào năm 2026.
Nhiều đơn vị đã lựa chọn "bấm nút" thoái vốn ngay trong tháng 12 này để tận dụng các quy định cũ vốn đã quen thuộc, tránh những biến số từ các Nghị định mới sắp ban hành, đặc biệt là các quy định phức tạp hơn về định giá đất đai và quyền sử dụng đất. Ngoài ra, việc dồn các phiên đấu giá vào cuối năm cũng giúp các "ông lớn" như SCIC, PVN, VNPT hay Vicem hoàn thiện chỉ tiêu lợi nhuận, cân đối dòng tiền và làm đẹp báo cáo tài chính năm 2025.
Thành công từ GTD hay Miliket chỉ là những phát súng mở màn cho loạt thương vụ quy mô lớn hơn. Theo lộ trình, ngày 26/12 tới, Tập đoàn VNPT sẽ bán đấu giá hơn 188,7 triệu cổ phần Ngân hàng MSB (tương đương 5,04% vốn). Với giá khởi điểm 18.239 đồng/cổ phần – cao hơn 50% thị giá – đây được xem là phép thử quan trọng cho sức hấp dẫn của cổ phiếu "vua" trong mắt các nhà đầu tư lớn.
Trong lĩnh vực năng lượng, Tập đoàn Dầu khí Việt Nam (PVN) đang đẩy mạnh tái cơ cấu khi xem xét thoái 2,13% vốn tại Lọc hóa dầu Bình Sơn (BSR) để hạ tỷ lệ sở hữu xuống dưới 90%. Bước đi này không chỉ nhằm tuân thủ Luật Chứng khoán mà còn "dọn đường" để BSR đón nhận các đối tác chiến lược quốc tế. Trong khi đó, Tổng công ty Xi măng Việt Nam (Vicem) cũng đang cấp tập đấu giá vốn tại 5 đơn vị thành viên với mục tiêu thu về ít nhất 181 tỷ đồng trước khi kết thúc năm.
Tín hiệu mồi cho một làn sóng thoái vốn mạnh mẽ năm 2026
Nhận định về làn sóng này, theo ông Nguyễn Thế Minh, Giám đốc phân tích Chứng khoán Yuanta Việt Nam, đây là những "cơ hội mang tính sự kiện". Dù biên độ lợi nhuận từ các cổ phiếu thoái vốn rất lớn nhưng rủi ro cũng tỷ lệ thuận, đòi hỏi nhà đầu tư phải có năng lực phân tích sâu về giá trị thực của tài sản doanh nghiệp. Tuy nhiên, ông Minh cũng kỳ vọng đây là tín hiệu mồi cho một làn sóng thoái vốn mạnh mẽ và chuyên nghiệp hơn trong năm 2026.
Dưới góc nhìn rộng hơn, ông Bùi Văn Huy, Giám đốc nghiên cứu FIDT, nhấn mạnh rằng việc đưa các doanh nghiệp nhà nước lớn lên sàn hoặc thoái vốn minh bạch sẽ giúp thị trường tăng chiều sâu, cải thiện chất lượng quản trị và thu hút dòng tiền ngoại. "Nếu thoái vốn được chuẩn bị kỹ về định giá và bảo vệ quyền lợi cổ đông nhỏ lẻ, nhà đầu tư sẽ coi đây là cơ hội thực sự, thay vì chỉ xem đó là những thương vụ chuyển giao nội bộ", ông Huy nhấn mạnh.
Điểm đáng chú ý là Bộ Tài chính đang đề xuất cơ chế mới, trao quyền chủ động lớn hơn cho các "siêu ủy ban" như SCIC và Công ty Đầu tư Tài chính Nhà nước TP.Hồ Chí Minh (HFIC). Dự thảo Nghị định về cơ chế hoạt động và cơ chế quản lý tài chính của doanh nghiệp do Nhà nước nắm giữ 100% vốn điều lệ có chức năng đầu tư và kinh doanh vốn nhà nước được kỳ vọng sẽ thay đổi tư duy từ "quản lý tài sản công" sang "đầu tư kinh doanh vốn".
Những điểm đột phá như: Cho phép giảm giá khởi điểm nhiều lần nếu đấu giá không thành; cho phép bán dưới mệnh giá (nhưng không dưới giá trị sổ sách) đối với doanh nghiệp thua lỗ; hay cơ chế "bán theo lô" (kèm doanh nghiệp tốt với doanh nghiệp kém) được kỳ vọng sẽ giải quyết dứt điểm bài toán các doanh nghiệp "đắp chiếu" nhiều năm không ai mua.
Theo Bộ Tài chính, việc giao quyền chủ động hơn cho SCIC sẽ giúp sớm xử lý các doanh nghiệp khó khăn, hạn chế nguy cơ mất vốn Nhà nước, đồng thời giảm áp lực cho các cấp có thẩm quyền trong phê duyệt từng trường hợp cụ thể. Quan trọng hơn, nguồn vốn thu hồi được có thể tái đầu tư vào các lĩnh vực then chốt, phù hợp với vai trò của SCIC là “cánh tay” đầu tư vốn Nhà nước.
Còn theo các chuyên gia, làn sóng thoái vốn Nhà nước cuối năm 2025 không chỉ đơn thuần là việc bán đi những cổ phần cũ. Đó là nỗ lực tái phân bổ nguồn lực quốc gia vào các lĩnh vực trọng yếu, đồng thời mở ra cánh cửa cho khu vực tư nhân tham gia sâu hơn vào nền kinh tế. Đối với thị trường chứng khoán, dù có những rủi ro nhất định trong ngắn hạn, nhưng về dài hạn, sự minh bạch và hiệu quả quản trị sau thoái vốn sẽ là "liều thuốc bổ" giúp VN-Index phát triển bền vững và hấp dẫn hơn trong mắt nhà đầu tư quốc tế.
Thanh Hoa
