Thanh tra Chính phủ vừa ban hành Thông báo số 3293/TB-TTCP ngày 16/12/2025, công khai Kết luận thanh tra số 355/KL-TTCP về việc thanh tra một số dự án có khó khăn, vướng mắc tại Bộ Giáo dục và Đào tạo, trong đó có Dự án đầu tư xây dựng Phân hiệu Kiên Giang - Đại học Nha Trang.
Kết luận thanh tra đã chỉ rõ hàng loạt thiếu sót, khuyết điểm và vi phạm nghiêm trọng trong quá trình lập, thẩm định, phê duyệt, điều chỉnh và tổ chức thực hiện dự án, dẫn đến việc dự án bị đội vốn, kéo dài nhiều năm, phát sinh nợ đọng xây dựng cơ bản và gây lãng phí lớn ngân sách nhà nước.
Dự án kéo dài, giải ngân lớn nhưng vẫn dang dở
Theo kết luận, Dự án Phân hiệu Kiên Giang - Đại học Nha Trang được Thủ tướng Chính phủ giao Bộ Giáo dục và Đào tạo chỉ đạo triển khai tại Văn bản số 4850/VPCP-CN ngày 29/8/2007. Ngày 31/10/2008, Bộ Giáo dục và Đào tạo phê duyệt dự án với tổng mức đầu tư 1.223,2 tỷ đồng, trong đó giai đoạn I từ năm 2008 đến 2011 là 526,2 tỷ đồng, sử dụng nguồn vốn ngân sách nhà nước và các nguồn vốn hợp pháp khác. Thời gian thực hiện dự án ban đầu được xác định từ năm 2008 đến năm 2015.
Trong quá trình triển khai, dự án được điều chỉnh kéo dài thời gian thực hiện hai lần. Cụ thể, tại Quyết định số 175/QĐ-BGDĐT ngày 18/01/2016, thời gian thực hiện dự án được điều chỉnh từ năm 2008 đến năm 2020; tiếp đó, tại Quyết định số 1144/QĐ-BGDĐT ngày 01/4/2021, dự án tiếp tục được gia hạn đến năm 2022. Như vậy, tổng thời gian thực hiện dự án lên tới 14 năm, gấp đôi so với kế hoạch ban đầu, nhưng đến nay vẫn chưa thể hoàn thành, trong khi từ năm 2023 đến nay, Bộ Giáo dục và Đào tạo chưa ban hành quyết định điều chỉnh thời gian thực hiện dự án.
 |
|
Dự án Phân hiệu Kiên Giang - Đại học Nha Trang lãng phí gần 100 tỷ đồng tại dự do chậm tiến độ và bố trí vốn sai quy định. (Ảnh minh hoạ) |
Chủ đầu tư dự án trong giai đoạn từ năm 2008 đến ngày 31/01/2016 là Trường Đại học Nha Trang; từ ngày 01/02/2016 đến nay là Trường Đại học Kiên Giang. Mục tiêu đầu tư xây dựng nhằm tập trung xây dựng cơ sở vật chất kỹ thuật cho Phân hiệu Kiên Giang, phù hợp với quy hoạch tổng thể, tạo tiền đề để phát triển thành Trường Đại học Kiên Giang. Tuy nhiên, thực tế triển khai cho thấy dự án không đạt được mục tiêu về tiến độ và hiệu quả đầu tư.
Tính đến ngày 31/12/2022, dự án đã được bố trí và giải ngân tổng cộng 1.097,7 tỷ đồng, đạt 100% kế hoạch vốn được giao và tương đương khoảng 89,7% tổng mức đầu tư. Trong đó, vốn ngân sách nhà nước là 847,766 tỷ đồng, vốn ODA là 250 tỷ đồng. Giá trị khối lượng hoàn thành nghiệm thu đạt 1.153,5 tỷ đồng, tương đương 94,3% tổng mức đầu tư. Mặc dù vậy, dự án mới chỉ hoàn thành, nghiệm thu và đưa vào sử dụng được 14 công trình; một số công trình khác phải dừng triển khai theo chỉ đạo của Bộ Giáo dục và Đào tạo do thiếu vốn và vướng mắc về nợ đọng xây dựng cơ bản.
Thanh tra Chính phủ xác định, khó khăn và vướng mắc lớn nhất của dự án là để xảy ra nợ đọng xây dựng cơ bản trong suốt quá trình thực hiện, bao gồm cả các khoản phát sinh trước và sau ngày 01/01/2015, đến nay vẫn chưa được xử lý. Tổng số nợ đọng xây dựng cơ bản của dự án tính đến ngày 01/7/2025 khoảng 54,63 tỷ đồng. Trong khi đó, thời gian thực hiện dự án đã kết thúc vào năm 2022, tổng vốn trung hạn giai đoạn 2021-2025 của dự án đã được cấp hết.
Mặc dù Bộ Giáo dục và Đào tạo đã báo cáo, đề xuất bổ sung vốn trung hạn để xử lý nợ đọng và hoàn thành dự án, nhưng theo quy định của pháp luật về đầu tư công, hiện chỉ cho phép bố trí vốn để thanh toán nợ đọng xây dựng cơ bản phát sinh trước ngày 01/01/2015, chưa có quy định xử lý đối với các khoản nợ phát sinh sau thời điểm này, dẫn đến bế tắc trong việc bố trí vốn và điều chỉnh dự án.
Bên cạnh các nguyên nhân khách quan như sự thay đổi của pháp luật về xây dựng, đấu thầu qua các thời kỳ và ảnh hưởng của dịch Covid-19 trong giai đoạn 2020-2022, Thanh tra Chính phủ kết luận nguyên nhân chủ quan là yếu tố chính dẫn đến các tồn tại, vi phạm.
Theo đó, chủ đầu tư qua các thời kỳ bị xác định là thiếu trách nhiệm trong công tác quản lý, tổ chức thực hiện dự án; Bộ Giáo dục và Đào tạo với vai trò là người quyết định đầu tư đã buông lỏng công tác theo dõi, kiểm tra, giám sát và đánh giá dự án.
Nhiều vi phạm nghiêm trọng, gây lãng phí gần 100 tỷ đồng
Ngay từ khâu lập, thẩm định và phê duyệt dự án, Thanh tra Chính phủ chỉ rõ nhiều nội dung không đúng quy định, làm tăng tổng mức đầu tư 169,325 tỷ đồng, chủ yếu do chi phí dự phòng trượt giá được tính toán không phù hợp. Báo cáo thẩm định dự án thiếu nội dung tổng hợp ý kiến các cơ quan liên quan, không có nhận xét, đánh giá đầy đủ theo hướng dẫn. Bộ Giáo dục và Đào tạo phê duyệt dự án khi chưa thực hiện thẩm định tổng mức đầu tư, chưa xác định rõ tỷ lệ từng nguồn vốn, dẫn đến không bảo đảm cân đối đủ vốn để thực hiện dự án đúng tiến độ, vi phạm quy định của Luật Thực hành tiết kiệm, chống lãng phí.
Thanh tra Chính phủ cũng kết luận việc điều chỉnh thời gian thực hiện dự án hai lần vào các năm 2016 và 2021 đều không đúng quy định của Luật Xây dựng và Luật Đầu tư công. Các lần điều chỉnh này không thuộc trường hợp được phép điều chỉnh dự án, không được thẩm định trước khi phê duyệt, dẫn đến việc không xác định rõ thứ tự ưu tiên, tiến độ hoàn thành các công trình, hạng mục công trình cũng như không xác định chi tiết cơ cấu từng nguồn vốn.
Trong quá trình thi công xây lắp, có 10/17 hợp đồng bị chậm tiến độ từ 5 đến 43 tháng so với hợp đồng đã ký, chiếm gần 74% tổng giá trị các hợp đồng xây lắp. Chủ đầu tư và các nhà thầu ký phụ lục điều chỉnh tiến độ khi chưa xác định rõ trách nhiệm của từng bên, vi phạm các quy định của pháp luật về quản lý hợp đồng trong hoạt động xây dựng. Đáng chú ý, chủ đầu tư còn điều chỉnh giá hợp đồng vượt giá gói thầu khi chưa được Bộ Giáo dục và Đào tạo cho phép, vi phạm quy định của Luật Xây dựng qua các thời kỳ.
Một vi phạm nghiêm trọng khác được Thanh tra Chính phủ chỉ ra là việc bố trí vốn cho dự án. Bộ Giáo dục và Đào tạo đã bố trí vốn cho dự án nhiều năm thấp hơn giá trị khối lượng hoàn thành, bố trí vốn dàn trải, không tập trung, không thực hiện đầy đủ trách nhiệm của người quyết định đầu tư. Hệ quả là dự án chậm tiến độ kéo dài, phát sinh nợ đọng xây dựng cơ bản, vi phạm Chỉ thị số 07/CT-TTg của Thủ tướng Chính phủ về xử lý nợ đọng xây dựng cơ bản.
Thanh tra Chính phủ đánh giá, những vi phạm nêu trên đã dẫn đến hành vi gây lãng phí trong đầu tư xây dựng theo quy định của Luật Thực hành tiết kiệm, chống lãng phí năm 2013. Giá trị lãng phí tạm tính được xác định khoảng 99,68 tỷ đồng. Ngoài ra, Trường Đại học Nha Trang còn bị yêu cầu hoàn trả 157,85 triệu đồng do xác định sai chi phí tư vấn thiết kế công trình Nhà học - thí nghiệm chung khoa Khoa học cơ bản, gây thất thoát ngân sách nhà nước.
Thanh tra Chính phủ xác định các sai phạm tại Dự án xây dựng Phân hiệu Trường Đại học Nha Trang tại tỉnh Kiên Giang có trách nhiệm của nhiều cơ quan, tổ chức và cá nhân liên quan qua các thời kỳ. Trong đó, Bộ Giáo dục và Đào tạo với vai trò là cơ quan chủ quản dự án chưa thực hiện đầy đủ trách nhiệm trong công tác chỉ đạo, kiểm tra, giám sát, dẫn đến việc các vi phạm không được phát hiện và chấn chỉnh kịp thời.
Với vai trò chủ đầu tư, Trường Đại học Nha Trang cùng Ban Quản lý dự án, các đơn vị tư vấn và nhà thầu liên quan đã để xảy ra nhiều thiếu sót trong quá trình lập, thẩm định, phê duyệt và tổ chức thực hiện dự án. Việc buông lỏng quản lý, thiếu kiểm tra, giám sát thường xuyên được xác định là nguyên nhân chính khiến các sai phạm kéo dài nhiều năm, ảnh hưởng đến tiến độ và hiệu quả sử dụng vốn ngân sách nhà nước.
Trên cơ sở kết quả thanh tra, Thanh tra Chính phủ kiến nghị Thủ tướng Chính phủ chỉ đạo Bộ Giáo dục và Đào tạo tổ chức kiểm điểm, làm rõ trách nhiệm của tập thể, cá nhân có liên quan; đồng thời chấn chỉnh công tác quản lý đầu tư xây dựng. Trường Đại học Nha Trang được yêu cầu kiểm điểm trách nhiệm, khắc phục các tồn tại, điều chỉnh dự án theo đúng quy định pháp luật và tăng cường quản lý tiến độ, chất lượng, chi phí đầu tư. Các đơn vị liên quan phải rà soát việc sử dụng, quyết toán vốn đầu tư, xử lý nghiêm các vi phạm nhằm ngăn ngừa thất thoát, lãng phí ngân sách nhà nước.
Xuân Bắc
