Tuy nhiên, tại cuộc họp báo thông tin về tình hình kinh tế - xã hội quý I/2022, Tổng cục Thống kê cũng nêu lên những khó khăn trong việc kiểm soát lạm phát dưới 4% như mục tiêu Quốc hội đề ra trong năm nay, trong đó có rủi ro nhập khẩu lạm phát.
Danh mục hàng hóa trong rổ tính CPI Việt Nam khác nhiều nước
Quý I/2022, kinh tế thế giới phục hồi, nhu cầu nguyên nhiên vật liệu phục vụ sản xuất tăng cao trong khi nguồn cung bị đứt gãy khiến giá cả hàng hóa trên thị trường quốc tế có xu hướng tăng mạnh. Áp lực lạm phát tăng cao tại nhiều nước, gồm cả những nền kinh tế hàng đầu như Mỹ, Nhật Bản và các nước châu Âu.
 |
|
Tốc độ tăng/giảm CPI tháng 3/2022 so với tháng trước. |
Trong đó, chỉ số giá tiêu dùng của Mỹ tháng 2/2022 tăng 7,9% so với cùng kỳ năm trước, cao nhất kể từ tháng 1/1982, Nhật Bản tháng thứ 6 liên tiếp có chỉ số giá tiêu dùng tăng, lạm phát tại Anh cũng lên mức cao nhất trong 30 năm qua.
Thêm vào đó, xung đột Nga - Ukraine cùng với các biện pháp trừng phạt kinh tế của Mỹ và các nước đối với Nga - quốc gia xuất khẩu khí đốt tự nhiên lớn nhất và xuất khẩu dầu mỏ lớn thứ hai trên thế giới đã đẩy giá năng lượng toàn cầu lên cao, đặc biệt giảm mạnh nguồn cung cho các nước châu Âu vốn phụ thuộc đáng kể vào việc nhập khẩu năng lượng từ Nga.
Nga cũng là nước xuất khẩu phân bón và lúa mỳ quan trọng, tình trạng thiếu hụt hai mặt hàng này làm tăng giá lương thực toàn cầu và gây áp lực lạm phát thêm trầm trọng.
Tuy nhiên, ở trong nước, Tổng cục Thống kê cho biết kinh tế tiếp tục đà tăng trưởng trong điều kiện bình thường mới, nhu cầu sản xuất hàng hóa phục vụ tiêu dùng và xuất khẩu cùng với tác động của giá hàng hóa thế giới đã đẩy giá một số hàng hóa tăng lên nhưng nhìn chung mặt bằng giá vẫn cơ bản được kiểm soát tốt.
Chỉ số giá tiêu dùng quý I/2022 tăng 1,92% so với cùng kỳ năm trước, tuy cao hơn mức tăng 0,29% của quý I/2021 nhưng thấp hơn mức tăng của quý I các năm 2017-2020.
Lý giải nguyên nhân vì sao lạm phát của Việt Nam không tăng mạnh như các nước, bà Nguyễn Thu Oanh, Vụ trưởng Vụ Thống kê Giá (Tổng cục Thống kê), cho biết so với các nước trong khu vực, lạm phát của Việt Nam đang tương đương Indonesia, Malaysia, nhưng cao hơn Trung Quốc.
Trong quý I, lạm phát Việt Nam được kiểm soát tốt một phần do danh mục hàng hóa trong rổ tính CPI, cơ cấu chi tiêu của mỗi gia đình của Việt Nam khác với Mỹ hay châu Âu. Cụ thể, người tiêu dùng Mỹ, châu Âu chi tiêu nhiều cho nhà ở, gas, điện, giao thông, vui chơi, trong khi ở Việt Nam tiêu dùng cho thực phẩm chiếm tới 58% trong rổ hàng hóa dùng tính CPI.
Trong quý I/2022, sản xuất và cung ứng mặt hàng lương thực thực phẩm luôn được đảm bảo, đáp ứng nhu cầu người tiêu dùng. Chỉ số giá nhóm thực phẩm tháng 3/2022 giảm 0,48% so với tháng trước, tập trung ở một số mặt hàng như giá thịt lợn giảm 2,72% so với tháng trước (làm CPI chung giảm 0,09 điểm phần trăm).
Mặt khác, để chủ động ứng phó với những thách thức trước áp lực lạm phát gia tăng, trong thời gian qua, Chính phủ đã chỉ đạo quyết liệt các bộ, ngành, địa phương thực hiện đồng bộ các giải pháp bình ổn giá, hạn chế những tác động tiêu cực đến phát triển kinh tế – xã hội.
Các chính sách được ban hành kịp thời giúp ổn định hoạt động sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp và người dân, giảm áp lực đáng kể lên mặt bằng giá như giảm thuế giá trị gia tăng với một số nhóm hàng hóa, dịch vụ từ 10% xuống còn 8% từ ngày 1/2/2022; giảm 50% mức thuế bảo vệ môi trường đối với nhiên liệu bay từ ngày 1/1/2022 đến hết ngày 31/12/2022; giảm mức thu 37 khoản phí, lệ phí trong 6 tháng đầu năm 2022.
Đồng thời, đảm bảo nguồn cung các mặt hàng tiêu dùng thiết yếu, lương thực, thực phẩm trong nước dồi dào, đáp ứng nhu cầu của người dân nên giá cả ổn định.
"Công tác điều hành giá xăng dầu theo sát diễn biến giá thế giới, nguồn cung xăng dầu được chỉ đạo khắc phục kịp thời. Các địa phương tăng cường quản lý giá trên địa bàn, nhiều doanh nghiệp tích cực tham gia chương trình bình ổn giá", bà Oanh nêu nguyên nhân khiến lạm phát của Việt Nam tăng thấp hơn các nước.
Nguy cơ nhập khẩu lạm phát
Theo đại diện Tổng cục Thống kê, đến nay, mặt bằng giá trong nước vẫn cơ bản được kiểm soát nhưng áp lực lạm phát trong những tháng còn lại của năm khá lớn. Diễn biến giá cả hàng hóa, nguyên nhiên vật liệu trên thế giới đang tiếp tục tăng mạnh trong bối cảnh chiến sự Nga – Ukraine còn phức tạp gây gián đoạn chuỗi cung ứng, đặc biệt là giá xăng dầu tạo áp lực lớn đến chi phí sản xuất của doanh nghiệp và tiêu dùng của người dân.
Cùng với tác động của các gói hỗ trợ thúc đẩy tăng trưởng, kinh tế Việt Nam có khả năng phục hồi mạnh hơn trong các quý tiếp theo, nhu cầu tiêu dùng hàng hóa và dịch vụ tăng sẽ đẩy giá cả hàng hóa lên cao.
Mặc dù là quốc gia có nguồn lương thực, thực phẩm dồi dào nhưng Việt Nam sẽ không tránh khỏi những ảnh hưởng từ giá thế giới khi nguồn cung phân bón và ngũ cốc dùng làm thức ăn chăn nuôi sụt giảm mạnh.
"Áp lực lạm phát trong thời gian tới đến từ tổng cầu thế giới và trong nước tăng mạnh. Cùng với gói kích thích tăng trưởng kinh tế, kinh tế Việt Nam phục hồi mạnh hơn trong các quý tiếp theo, khi đó nhu cầu tiêu dùng hàng hoá dịch vụ tăng, đẩy giá lên cao. Nền kinh tế Việt Nam có độ mở lớn nên việc giá cả bên ngoài "leo thang" thì rủi ro nhập khẩu lạm phát không tránh khỏi", bà Oanh nói.
Chính vì vậy, Vụ trưởng Vụ Thống kê Giá cho rằng công tác quản lý, điều hành giá trong thời gian tới cần tiếp tục thực hiện một cách thận trọng, chủ động và linh hoạt nhằm bảo đảm kiểm soát tốc độ tăng chỉ số giá tiêu dùng bình quân năm 2022 ở mức khoảng 4% theo mục tiêu Quốc hội đề ra.
Cụ thể, Tổng cục Thống kê khuyến nghị Chính phủ theo dõi diễn biến giá cả, lạm phát trên thế giới, nâng cao khả năng phân tích dự báo, kiểm soát giá nguyên liệu đầu vào, đồng thời tăng sử dụng nguyên liệu trong nước thay thế nguồn nhập khẩu. Trong bối cảnh áp lực lạm phát tăng cao không nên điều chỉnh giá dịch vụ do Nhà nước đề ra.
Với mặt hàng xăng dầu, Bộ Công Thương, Bộ Tài chính cần theo dõi sát diễn biến xăng dầu, đảm bảo nguồn cung, giảm bớt sự lệ thuộc vào xăng dầu thế giới. Theo đó, nhà điều hành cần sử dụng inh hoạt công cụ thuế, phí để giảm bớt áp lực cho giá xăng dầu trong nước. Dự báo giá xăng dầu thế giới sẽ ở mức cao nên cần chuẩn bị sẵn kịch bản cùng với các giải pháp đảm bảo cung ứng, ổn định giá xăng dầu.
Đồng thời, các địa phương cần chuẩn bị sẵn nguồn hàng hoá thiết yếu đảm bảo nhu cầu của người dân. Cần tăng cường công tác thanh tra thị trường trường chống găm hàng, lợi dụng giá xăng dầu để trục lợi.
Thy Lê
