Có thể nói, sự vào cuộc kịp thời và chiến lược của Liên minh Hợp tác xã (HTX) Việt Nam (thông qua Trường Trung cấp nghề và Đào tạo cán bộ hợp tác xã miền Nam) phối hợp cùng Liên minh HTX tỉnh Vĩnh Long đang tạo ra một bước ngoặt quan trọng.
Cho cần câu, không chỉ cho con cá
Năm 2025, việc triển khai các mô hình hỗ trợ phát triển sản xuất nông nghiệp trong khuôn khổ Chương trình mục tiêu quốc gia giảm nghèo bền vững giai đoạn 2021-2025 không chỉ đơn thuần là cung cấp nguồn lực. Thay vào đó, chương trình còn truyền tải một triết lý hành động mạnh mẽ: “cho cần câu, không chỉ cho con cá”.
Chiến lược này tập trung vào việc tăng cường sinh kế và nâng cao năng lực quản lý cho các HTX, biến kinh tế tập thể thành động lực giảm nghèo hiệu quả và bền vững tại Vĩnh Long. Để hiện thực hóa mục tiêu này, hai mô hình thí điểm đã được triển khai tại hai xã nghèo, đặc biệt khó khăn theo Quyết định 353/QĐ-TTg của Chính phủ, và những kết quả ban đầu đang chứng minh rõ nét hiệu quả của phương thức hỗ trợ này.
Hai mô hình cụ thể được triển khai là: Mô hình hỗ trợ phát triển sản xuất lúa tại xã Tân Xuân (thông qua HTX Nông nghiệp Tân Tiến) và Mô hình hỗ trợ phát triển sản xuất dừa hữu cơ tại xã Phước Long (thông qua HTX dịch vụ Nông nghiệp – Du lịch Cồn Ốc Hưng Phong).
 |
|
Trường Trung cấp nghề và Đào tạo cán bộ hợp tác xã miền Nam hỗ trợ vật tư, máy móc cho HTX. |
Các HTX và người dân Vĩnh Long đã tận dụng nguồn hỗ trợ để thay đổi toàn diện phương thức sản xuất, nâng cao thu nhập và xây dựng mô hình kinh tế tập thể kiểu mới, từ đó minh chứng cho vai trò không thể thiếu của HTX trong công cuộc giảm nghèo.
Đặc biệt, sự hỗ trợ của Liên minh HTX Việt Nam không chỉ dừng lại ở việc cung cấp vật tư. Ngược lại, đây là một gói giải pháp toàn diện, tập trung vào việc chuẩn hóa quy trình sản xuất, nâng cao chất lượng nông sản và đào tạo năng lực quản lý cho kinh tế tập thể. Sự thay đổi sinh kế bắt đầu từ hai mô hình cụ thể, nơi sự hỗ trợ được đo ni đóng giày theo đặc thù cây trồng và địa phương.
Phá vỡ vòng luẩn quẩn
Xã Tân Xuân (nay là xã Vĩnh Xuân) là một địa phương có truyền thống canh tác lúa nhưng thường xuyên phải đối mặt với rủi ro dịch bệnh và giá cả bấp bênh do sản xuất manh mún. Để giải quyết dứt điểm tình trạng này, HTX Nông nghiệp Tân Tiến đã triển khai mô hình trên 32,3 ha với sự tham gia của 18 hộ dân. Đây là bước đi chiến lược nhằm chuyển đổi từ sản xuất nhỏ lẻ sang sản xuất tập trung, ứng dụng công nghệ.
Cụ thể, dưới sự hỗ trợ của Liên minh HTX Việt Nam, cụ thể là thông qua Trường Trung cấp nghề và Đào tạo cán bộ hợp tác xã miền Nam, HTX đã được hỗ trợ vật tư sản xuất. Từ đây, các thành viên và hộ dân liên kết được cung cấp lúa giống chất lượng cao, phân bón, thuốc bảo vệ thực vật theo tiêu chuẩn và được trang bị thiết bị thiết yếu như máy bơm nước, máy phun thuốc. Đây là sự thay đổi căn bản, bởi nó được hy vọng giúp các hộ nghèo, cận nghèo không phải chịu gánh nặng chi phí đầu vào ban đầu và tránh được việc sử dụng vật tư kém chất lượng.
Tuy nhiên, yếu tố quan trọng hơn cả là chuyển giao kỹ thuật và quản lý. Các buổi tập huấn chuyên sâu của Trường Trung cấp nghề và Đào tạo cán bộ hợp tác xã miền Nam không chỉ về kỹ thuật trồng và chăm sóc lúa mà còn đi sâu vào nghiệp vụ quản lý, vận hành tổ nhóm, bảo quản, chế biến và tiêu thụ sản phẩm.
Việc áp dụng kỹ thuật mới được đánh giá là sẽ giúp tăng năng suất và giảm chi phí sản xuất nhờ mua chung vật tư và quản lý dịch hại tốt hơn. Quan trọng nhất, việc tổ chức tiêu thụ chung qua HTX giúp sản phẩm lúa đạt được đầu ra ổn định, tránh bị thương lái ép giá. HTX đã bắt đầu đàm phán được các hợp đồng bao tiêu, từ đó nâng cao giá trị hạt lúa, gia tăng lợi nhuận trên mỗi hecta canh tác, trực tiếp cải thiện thu nhập của 18 hộ thành viên.
 |
|
Hỗ trợ người dân, thành viên HTX chuyển đổi hữu cơ nhận được sự quan tâm của hệ thống Liên minh HTX Việt Nam. |
Trong khi đó, xã Phước Long với điều kiện tự nhiên thích hợp cho cây dừa, lại gặp vấn đề về giá trị sản phẩm thấp do sản xuất truyền thống và thiếu liên kết thị trường. Dưới sự hỗ trợ của Liên minh HTX Việt Nam, hàng chục hộ dân tại HTX Cồn Ốc Hưng Phong canh tác 9,9 ha dừa được chuyển đổi một cách triệt để sang hướng hữu cơ.
Quyết định này là một bước đi đột phá về chuyển đổi xanh. Các hộ dân được cấp phân hữu cơ vi sinh, lân nguyên chất, giúp cải tạo đất và nâng cao chất lượng trái dừa theo xu hướng thị trường tiêu thụ xanh đang lên ngôi. Đồng thời, việc cung cấp máy bơm bùn và máy phun thuốc cũng giúp giảm công lao động và tăng hiệu quả chăm sóc.
Cùng với việc hỗ trợ vật chất, sự tập huấn về kỹ thuật trồng và chăm sóc dừa hữu cơ cùng với nghiệp vụ quản lý tổ nhóm của Trường Trung cấp nghề và Đào tạo cán bộ hợp tác xã miền Nam đã giúp HTX Cồn Ốc Hưng Phong định vị lại sản phẩm của mình.
Theo tính toán, dừa hữu cơ chắc chắn có giá bán cao hơn dừa thường từ 20-30%. Hơn nữa, HTX còn có tầm nhìn dài hạn khi kết hợp thêm yếu tố du lịch, mở ra kênh tiêu thụ mới thông qua trải nghiệm tại chỗ và các sản phẩm chế biến từ dừa. Nhờ vậy, các hộ thành viên không chỉ tăng thu nhập từ việc bán dừa với giá cao mà còn có cơ hội tiếp cận với nguồn thu nhập từ dịch vụ du lịch, tạo ra sinh kế đa dạng hơn và bền vững hơn.
Sức mạnh của kinh tế tập thể
Sự hỗ trợ cho HTX Tân Tiến và Cồn Ốc Hưng Phong không phải là sự kiện đơn lẻ mà nằm trong một chiến lược lớn hơn.
Theo báo cáo của Liên minh HTX tỉnh Vĩnh Long, KTTT, nòng cốt là các HTX, đã có những bước tiến đáng kể trong giai đoạn 2021-2025. Nếu như trước năm 2021, số lượng HTX nông nghiệp còn phân tán, kém hiệu quả, thì sau quá trình củng cố và sáp nhập đã giúp tăng quy mô, nâng cao chất lượng hoạt động và hiệu quả kinh doanh của các HTX.
Các chỉ số kinh tế tập thể đã cho thấy sự chuyển mình rõ rệt. Cụ thể, tỷ lệ HTX hoạt động hiệu quả (đạt loại A, B) từ mức dưới 60% trước đây đã được ước tính vượt qua 75% vào năm 2025, cho thấy mức tăng trưởng về chất lượng đáng kể. Đi kèm với đó, doanh thu bình quân trên mỗi HTX cũng được kỳ vọng tăng từ dưới 3,5 tỷ đồng/năm lên mức hơn 5 tỷ đồng/năm, tương đương mức tăng trưởng 40%. Quá trình này cũng thúc đẩy sự gia tăng mạnh mẽ của các sản phẩm OCOP gắn liền với thương hiệu HTX, khẳng định sự gia tăng về giá trị thương hiệu và khả năng tiếp cận thị trường. Hai HTX Tân Tiến và Cồn Ốc Hưng Phong là những ví dụ điển hình cho sự tăng tốc về chất lượng này, nhờ vào sự hỗ trợ kỹ thuật và quản lý đúng trọng tâm.
Đặc biệt, chương trình giảm nghèo bền vững qua HTX đã giải quyết được nút thắt lớn nhất của hộ nghèo: thiếu vốn sản xuất và thiếu kiến thức thị trường. Khác với phương thức hỗ trợ vốn nhỏ lẻ truyền thống, mô hình này áp dụng cơ chế cấp vốn quay vòng thông qua việc hỗ trợ lúa giống, phân bón, máy móc ban đầu cho HTX. Điều này tạo ra vốn đối ứng và quỹ tài sản chung cho các thành viên và người dân. Chiến lược này không chỉ giúp hộ nghèo khởi sự sản xuất mà còn gắn kết họ với HTX, buộc họ phải tuân thủ quy trình chung để đảm bảo chất lượng sản phẩm và tạo ra trách nhiệm tập thể.
Bên cạnh đó, sự hỗ trợ này tác động trực tiếp đến chỉ số thu nhập (tăng lợi nhuận) và gián tiếp đến chỉ số tiếp cận dịch vụ xã hội cơ bản (như kiến thức, thông tin thị trường, kỹ thuật canh tác). Đây là yếu tố cốt lõi trong công tác giảm nghèo đa chiều. Khi thu nhập ổn định, người dân có khả năng tiếp cận các dịch vụ giáo dục, y tế tốt hơn, góp phần giảm nghèo đa chiều một cách toàn diện và bền vững.
Chương trình hỗ trợ từ Liên minh HTX Việt Nam và Liên minh HTX tỉnh Vĩnh Long năm 2025 đã chứng minh một cách mạnh mẽ rằng kinh tế tập thể chính là giải pháp then chốt để thực hiện mục tiêu giảm nghèo bền vững ở nông thôn.
Sự thành công của HTX Tân Tiến và HTX Cồn Ốc Hưng Phong không chỉ là câu chuyện về những bao phân bón hay chiếc máy bơm, mà là câu chuyện về việc đầu tư vào con người và tổ chức. Bằng cách trang bị cho người dân “cần câu” là kiến thức, kỹ thuật và năng lực quản lý HTX, hệ thống Liên minh HTX Việt Nam đã giúp họ tự tin làm chủ sản xuất, tạo ra những sản phẩm nông nghiệp có giá trị cao, đủ sức cạnh tranh trên thị trường.
Sự hỗ trợ này đặt nền móng cho một hệ thống kinh tế tập thể vững mạnh, tự chủ, và có khả năng chống chịu cao trước biến động thị trường. Vĩnh Long đang đi đúng hướng để xây dựng một nền nông nghiệp hiện đại, nơi mà vai trò của HTX được khẳng định là động lực chính trong công cuộc phát triển kinh tế, đảm bảo an sinh xã hội và giảm nghèo đa chiều bền vững. Đây chính là minh chứng sống động nhất cho hiệu quả của việc lồng ghép các Chương trình mục tiêu quốc gia với việc phát triển khu vực kinh tế tập thể, mở ra hy vọng về sự thịnh vượng bền vững cho hàng ngàn hộ nông dân.
Minh Nhương
