Xã Lùng Vai (huyện Mường Khương, tỉnh Lào Cai) nổi tiếng với nghề truyền thống nấu rượu bằng men lá của người Dao Tuyển ở thôn Na Lang. Loại rượu này có hương vị thơm ngon đặc biệt do được ủ bằng men lá làm từ 9 loại thảo dược thiên nhiên thu hái trong rừng, như: Sâm cau, lá ngũ da bì, lá mơ rừng, cây pacu và một số thảo dược khác...
Bí quyết đặc biệt
Mỗi ngày, gia đình bà Lại Thị Hương (thôn Na Lang) nấu 30 kg gạo, tương đương 30 lít rượu. Bà Hương cho biết tuy được học bí quyết nấu rượu từ mẹ chồng, nhưng cách đây một năm, khi HTX được thành lập, bà mới được tham gia lớp tập huấn, hướng dẫn cách bảo quản rượu và biện pháp bảo đảm an toàn khi nấu rượu của Hội Liên hiệp Phụ nữ tỉnh Lào Cai.
Thứ tạo nên hương vị đặc trưng của rượu Na Lang là men lá. Men được chế biến từ 9 loại thảo dược có sẵn trong rừng. Trung bình cứ 3 - 4 ngày, bà làm được một mẻ men, những ngày nắng to, men khô nhanh hơn. Trong nhà bà luôn có sẵn ít nhất 20 kg men đã phơi khô.
Để tạo ra được những giọt rượu ngon thì từng công đoạn trong quy trình nấu rượu cũng phải rất tỷ mỷ và cầu kỳ. Người nấu rượu phải thực sự am hiểu về bí quyết nấu rượu mới có thể tạo ra được những quả men lá chất lượng chuẩn bị cho công đoạn ủ men, chưng cất rượu.
9 loại thảo dược dùng để chế biến phải rửa sạch, sau đó để khô ráo nước. Giềng thái lát và các loại thảo dược khác giã nhỏ, trộn vào nhau và vắt lấy nước cốt. Gạo tẻ ngâm nước một đêm rồi vớt ra để ráo nước, sau đó đem đi tán hoặc nghiền thành bột mịn. Trộn nước cốt từ 9 loại thảo dược trên với bột gạo tẻ đã chuẩn bị.
Hỗn hợp bột sau khi trộn được nặn thành từng nắm nhỏ để vào thùng gỗ và lấy rơm khô đậy lại ủ. Sau khi ủ 3 - 4 ngày thì đem ra phơi nắng. Quá trình phơi nắng cũng mất khoảng 4 ngày. Mùa đông không có nắng, các hộ dân thường để lên gác bếp sấy cho đến khi men khô hẳn mới đem đi nấu.
Chính từ những quy trình làm men khá phức tạp và kỳ công đã tạo lên hương vị rượu đặc biệt thơm ngon. Rượu Na Lang đã được khử độc tố trước khi đưa ra thị trường nên được nhiều khách hàng ưa chuộng.
Trung bình mỗi hộ nấu khoảng 20 nồi/tháng, tương đương 500 lít rượu. Sản phẩm rượu nấu được, các hộ mang đến nhà kho củ aHTX, trải qua các giai đoạn khử andehit. Rượu được để trong chum và bảo quản trong hang đá tự nhiên, luôn ở nhiệt độ khoảng 200C, sau đó mới đóng chai và đem đi tiêu thụ.
 |
|
Rượu men lá Na Lang được ủ trong hang đá tự nhiên |
Tăng cường hỗ trợ
Bà Trương Kim Hồng - Chủ tịch Hội Liên hiệp Phụ nữ xã Lùng Vai, cho biết: HTX được thành lập đã tạo điều kiện quản lý các hộ sản xuất rượu thuận lợi, tạo việc làm cho phụ nữ và đưa thương hiệu rượu Na Lang đi xa hơn.
Được biết, những “bóng hồng” của HTX khởi nghiệp thành công từ rượu men lá là nhờ đề án “Hỗ trợ phụ nữ khởi nghiệp giai đoạn 2018 - 2025” trên địa bàn tỉnh Lào Cai.
Hội Liên hiệp Phụ nữ tỉnh tổ chức tập huấn, triển khai đề án cho cán bộ Hội các cấp, tuyên truyền, nâng cao nhận thức về khởi nghiệp tại buổi sinh hoạt Hội các cấp cho trên 33.000 cán bộ, hội viên phụ nữ, xây dựng mô hình điểm hỗ trợ phụ nữ khởi nghiệp...
HTX đã được Hội hỗ trợ làm thủ tục về giấy phép kinh doanh, giấy đăng ký vệ sinh an toàn thực phẩm, đăng ký nhãn mác, bao bì cho sản phẩm, hỗ trợ kiểm nghiệm chất lượng và cấp mã vạch cho sản phẩm.
Cùng với đó là kết nối tiêu thụ cho HTX bằng cách giới thiệu sản phẩm tại các cửa hàng, hội chợ; tổ chức các diễn đàn, hội thảo chia sẻ kinh nghiệm khởi nghiệp, chia sẻ chính sách hỗ trợ vốn vay của các ngân hàng trên địa bàn và nhiều hoạt động thiết thực khác.
Hà Xuyên
