Các mô hình trồng chè ờ Phú Đình, bí xanh thơm ở Thượng Minh, hay mô hình du lịch trải nghiệm ở Tiến Yên là minh chứng sống động về sự chuyển mình mạnh mẽ của nông thôn Thái Nguyên trong giai đoạn mới. Nơi đây, các HTX không chỉ tổ chức sản xuất, tạo sinh kế, mà còn trở thành lực kéo để người dân tham gia sâu hơn vào các chuỗi giá trị.
Động lực từ HTX
HTX Nông nghiệp Phú Thịnh ở xã Phú Đình là điển hình cho sự thay đổi tư duy sản xuất khi xây dựng nông thôn mới. Hoạt động nhiều năm trong lĩnh vực trồng và chế biến chè, HTX hiện có 19 thành viên và 26 hộ liên kết, hình thành vùng nguyên liệu tập trung.
Năm 2024, việc được cấp mã số vùng trồng cho 10ha chè đánh dấu bước tiến quan trọng của HTX. 100% quy trình chăm sóc, thu hái, chế biến chè của HTX được chuẩn hóa theo yêu cầu truy xuất nguồn gốc và tiêu chuẩn xuất khẩu.
 |
|
Các HTX đang góp phần thúc đẩy nhiều sản phẩm đặc trưng thế mạnh ở Thái Nguyên. |
Giám đốc HTX Đỗ Văn Thao cho biết mọi thành viên đều tuân thủ nghiêm hướng dẫn kỹ thuật, từ bón phân, phun thuốc sinh học đến thời gian cách ly trước thu hái. Nhờ vậy, sản phẩm chè móc câu của HTX được chứng nhận OCOP 3 sao và bắt đầu nhận được đơn hàng từ thị trường Hàn Quốc.
Việc xuất khẩu đặt ra yêu cầu tăng quy mô vùng nguyên liệu lên 45ha, nhưng cũng mở ra cơ hội để địa phương phát triển nông nghiệp theo hướng bền vững, hiện đại. Đó chính là những bước đi cho thấy vai trò của HTX như một thực thể tổ chức sản xuất, liên kết hộ dân và dẫn dắt quy trình đáp ứng chuẩn quốc tế.
Lợi ích mà mô hình HTX mang lại thể hiện rõ qua những hộ dân tại Phú Thịnh như chị Lưu Thị Tư ở xóm Phú Ninh. Nhờ tham gia HTX, chị được tập huấn ghi nhật ký sản xuất và áp dụng kỹ thuật canh tác theo hướng hữu cơ, cây chè sinh trưởng tốt, chất lượng búp nâng lên rõ rệt, giá bán chè khô dao động từ 350.000 đến hơn 1 triệu đồng/kg.
Điều quan trọng hơn là chị Tư cùng người dân địa phương ý thức được giá trị của sản xuất an toàn, từ đó chủ động cải tiến phương pháp canh tác để xây dựng thương hiệu bền vững. Chính quá trình thay đổi tư duy này là thước đo thành công thực chất của xây dựng nông thôn mới, nơi nông dân không còn sản xuất manh mún mà bước vào chuỗi giá trị với tư thế của người làm nông chuyên nghiệp.
Thúc đẩy nông nghiệp hàng hóa
Không chỉ ở vùng chè, mô hình phát triển nông sản chủ lực gắn với HTX cũng đang giúp nhiều địa phương ở Thái Nguyên trở thành điểm sáng trên bản đồ nông nghiệp hàng hóa.
Như tại xã Thượng Minh, cây bí xanh thơm trở thành hướng phát triển kinh tế đặc trưng với gần 200ha được trồng mỗi năm. Năm 2024, hơn 26ha đã được cấp mã số vùng trồng, bước đệm quan trọng để sản phẩm mở rộng thị trường.
Phát huy thế mạnh địa phương, HTX nông nghiệp Yến Dương đã liên kết các hộ dân địa phương, sản xuất 20ha bí xanh thơm với sản lượng trên 500 tấn mỗi năm. Sản phẩm bí xanh thơm và trà bí thơm của HTX đạt OCOP 4 sao và 3 sao, có nhiều chứng nhận hữu cơ trong nước và quốc tế, đồng thời được tiêu thụ rộng rãi trong hệ thống siêu thị.
Bà Ma Thị Ninh, Giám đốc HTX cho hay, sự khác biệt của HTX là cách tổ chức sản xuất bài bản, gắn chặt với tiêu chuẩn an toàn thực phẩm và truy xuất nguồn gốc. Khi được cấp mã số vùng trồng, HTX không chỉ tự tin mở rộng phân phối, mà còn có cơ sở để tiếp cận thị trường xuất khẩu.
Thành công của HTX Yến Dương là ví dụ điển hình về việc phát triển mã số vùng trồng không chỉ là thủ tục kỹ thuật mà là chiến lược giúp nông sản địa phương bước chân vào thị trường toàn cầu.
Hiện, Thái Nguyên đang quản lý 127 mã số vùng trồng đối với các sản phẩm chủ lực, trong đó có 82 mã vùng chè với gần 600ha. Nhờ sự giám sát của ngành trồng trọt và bảo vệ thực vật, các vùng trồng được yêu cầu ghi chép nhật ký sản xuất, tuân thủ quy định về truy xuất nguồn gốc, đảm bảo sự minh bạch của sản phẩm.
 |
|
Diện mạo nông thôn mới ở Thái Nguyên ngày càng khởi sắc. |
Trong bối cảnh xuất khẩu ngày càng yêu cầu chặt chẽ, mã số vùng trồng trở thành “tấm vé thông hành”, nâng tầm nông sản Thái Nguyên. Điều này cũng phản ánh hiệu quả từ các chương trình hỗ trợ của Liên minh HTX Việt Nam trong hướng dẫn quy trình, chuyển giao kỹ thuật, giúp HTX khai thác tốt lợi thế của mình.
Sự hỗ trợ của các cấp, ngành, đặc biệt là Liên minh HTX Việt Nam cùng Liên minh HTX tỉnh Thái Nguyên không chỉ dừng ở vốn vay ưu đãi, mà còn mở rộng sang đào tạo kỹ năng quản trị, xúc tiến thương mại, kết nối thị trường.
Nhiều HTX được Liên minh HTX Việt Nam cùng Liên minh HTX tỉnh Thái Nguyên hỗ trợ xây dựng thương hiệu, đăng ký bảo hộ sở hữu trí tuệ, yếu tố nền tảng để sản phẩm OCOP của Thái Nguyên chinh phục người tiêu dùng trong và ngoài nước.
Tạo sinh kế bền vững
Một điểm sáng khác trong xây dựng nông thôn mới là mô hình gắn sản xuất với du lịch cộng đồng. HTX Trà và Du lịch cộng đồng Tiến Yên ở xóm Hồng Thái 2 đã đầu tư farmstay, đường bê tông quanh đồi chè, khu trải nghiệm, nhà cộng đồng và hồ nước, tạo nên không gian hấp dẫn du khách.
HTX quản lý 3ha chè và liên kết với người dân trồng hơn 30ha, trong đó 5ha đạt chuẩn hữu cơ. Du lịch cộng đồng mang lại nguồn thu mới, giúp tiêu thụ sản phẩm tại chỗ, đồng thời tạo thêm việc làm cho người dân.
Trong quá trình phát triển mô hình, HTX Trà và Du lịch cộng đồng Tiến Yên đóng vai trò điều phối, hướng dẫn hộ dân tham gia theo quy trình thống nhất, bảo đảm chất lượng dịch vụ. Thành công này cũng cho thấy xây dựng nông thôn mới không chỉ là làm đường, làm nhà văn hóa, mà là tạo sinh kế bền vững để giữ người dân ở lại quê hương.
Nhìn rộng ra toàn tỉnh, Chương trình xây dựng nông thôn mới giai đoạn 2021-2025 đạt nhiều kết quả quan trọng. Hiện, Thái Nguyên có 42 xã đạt chuẩn, 4 xã đạt nông thôn mới nâng cao; 569 sản phẩm OCOP với hệ thống phân hạng rõ ràng, trong đó có 10 sản phẩm 5 sao.
Tổng nguồn lực huy động trong giai đoạn 2021-2025 đạt hơn 85.000 tỷ đồng, trong đó đóng góp của người dân và cộng đồng trên 1.000 tỷ đồng, cho thấy người dân không chỉ là đối tượng thụ hưởng mà là chủ thể của chương trình.
Nghị quyết Đại hội Đảng bộ tỉnh Thái Nguyên nhiệm kỳ 2025-2030 đặt mục tiêu đến năm 2030 có 95% số xã đạt chuẩn nông thôn mới. Để đạt được mục tiêu lớn này, tỉnh xác định đầu tư đồng bộ kết cấu hạ tầng kinh tế - xã hội, phát triển hạ tầng số, hạ tầng dịch vụ thiết yếu ở vùng sâu vùng xa, đồng thời đẩy mạnh các mô hình kinh tế tập thể và kinh tế số. Vai trò của HTX, với tư cách là cầu nối giữa nông dân, thị trường và khoa học, được đặt vào vị trí trung tâm trong cấu trúc phát triển nông thôn của Thái Nguyên.
Đông Phong
