Thạch Kim là xã thuộc vùng nông thôn của huyện Lộc Hà, dân số đông, người dân chủ yếu đi biển và hậu cần nghề cá, vì vậy việc xử lý rác thải cũng phức tạp. Từ thực tế đó, các thôn xóm lập nên các tổ, đội gom rác rồi tiến lên thành lập HTX môi trường xã Thạch Kim vào năm 2011. Đây là một trong những HTX xử lý môi trường ở nông thôn ra đời đầu tiên của tỉnh Hà Tĩnh.
Tích cực từ HTX
HTX có 9 thành viên. Ngoài trang bị các xe đẩy để các tổ nhóm thu gom vào tận cửa nhà dân 2 ngày/lần, HTX cũng đã trang bị được 1 ô tô tải chở rác ra bãi xử lý. Trước đây, ở xã Thạch Kim rác được vứt bừa bãi, gây ô nhiễm môi trường. Từ khi HTX môi trường ra đời, vấn nạn rác thải gây ô nhiễm không còn.
Xã Bình Lộc cũng từng là điểm nóng về vấn nạn rác thải. Từ khi xã thành lập HTX Dịch vụ vệ sinh môi trường Bình Lộc, cùng với việc tiến hành quy hoạch bãi rác mới cách xa khu dân cư, môi trường ở đây đã trở nên trong lành, sạch sẽ, bảo đảm sức khỏe cho người dân.
Bà Lê Thị Thu - Giám đốc HTX Dịch vụ môi trường xã Bình Lộc, cho biết: “Từ việc rác rưởi tràn ngập, 12 thành viên HTX đã chia thành 6 nhóm, dành 2 ngày kéo xe đến tận cửa các hộ dân thu gom rác thải. Bây giờ làng sạch sẽ rồi”.
Ở xã Thạch Bằng cũng vậy, vấn đề ô nhiễm môi trường đã được các cấp chính quyền đặc biệt quan tâm. Sự ra đời của HTX Dịch vụ vệ sinh môi trường xã Thạch Bằng chính là nòng cốt trong giải quyết rác thải nông thôn. HTX đã cùng Hội Phụ nữ xã tuyên truyền, hướng dẫn mỗi gia đình có một sọt đựng rác, phân loại rác, đào hố sâu chôn lấp rác rắn, thiêu đốt rác cháy tại chỗ... Bởi vậy, môi trường tại Thạch Bằng đã được sạch đẹp.
Thành viên HTX Mỹ Lộc thu gom rác trên địa bàn |
Tìm hướng phát triển bền vững
Không chỉ 3 HTX trên, huyện Lộc Hà còn có rất nhiều HTX vệ sinh môi trường được thành lập và đi vào hoạt động hiệu quả. Hoạt động của các HTX đã từng bước cải thiện môi trường nông thôn, được đông đảo nông dân học tập, làm theo. Đây cũng là hướng đi mới trong mô hình hợp tác công - tư về dịch vụ công ích bảo vệ môi trường (BVMT), đặc biệt ở các vùng nông thôn.
Tuy nhiên, do điều kiện phát triển kinh tế xã hội nên lượng rác thải ngày một lớn, trong khi các HTX chủ yếu hoạt động trên vốn góp của thành viên, nên gặp không ít khó khăn.
Theo bà Lê Thị Thu, do điều kiện người dân nông thôn còn khó khăn, nên việc thu phí vệ sinh môi trường của các HTX không đủ hoạt động.
Cụ thể tại xã Bình Lộc, 1 nhân khẩu mỗi tháng chỉ đóng 2.000 đồng tiền phí gom và xử lý rác thải cho HTX. Số tiền không đủ trả công cho các thành viên HTX, mà phải trông chờ vào ngân sách xã hỗ trợ. Chính vì vậy, mà thành viên HTX mới nhận được mức lương là 700 ngàn đồng/người.
Để thành viên có việc làm, mặc dù chưa có phương tiện ô tô chuyên chở rác, nhưng HTX Bình Lộc đã ký kết với các đơn vị như trường học, nhà hàng, hộ buôn bán lớn để hàng ngày các thành viên đến làm vệ sinh, gom rác dịch vụ.
Còn theo ông Đặng Đôn Viên - Giám đốc HTX Môi trường xã Thạch Kim, với địa bàn đặc thù dân đông, đồng nghĩa với lượng rác lớn, mỗi ngày HTX thu gom khoảng 5 tấn rác, nguồn thu không đủ bù chi. Ngoài việc trả lương cho 9 thành viên trong HTX còn phải khấu hao tài sản, xe hỏng hóc thường xuyên. Vì vậy, để làm tốt dịch vụ công ích này cần có sự hỗ trợ của huyện, tỉnh để giảm bớt gánh nặng cho HTX và người dân.
Thiết nghĩ việc cải thiện tình hình vệ sinh môi trường nông thôn hiện nay, các địa phương cần đẩy mạnh công tác tuyên truyền đồng thời đẩy mạnh quan tâm, đầu tư, hỗ trợ kinh phí cho các HTX vệ sinh môi trường để phát huy được hình thức liên kết công - tư trong BVMT nông thôn.
Như Yến