Tổ hợp tác (THT) Sùng Phài hiện thu hút 15 thành viên là phụ nữ dân tộc Mông ở các bản: Sùng Chô, Gia Khâu 2, Lùng Thàng có chung niềm đam mê khởi nghiệp từ nghề thổ cẩm.
100% nguyên liệu thiên nhiên
Sản phẩm do THT sản xuất ra được gọi là ‘thổ cẩm sạch’ vì làm hoàn toàn từ nguyên liệu thiên nhiên. Các thành viên vẫn giữ cách làm truyền thống từ trồng bông, nhặt bông, bật bông, quay sợi, dệt vải, nhuộm chàm, cắt vải theo kích cỡ người mặc rồi thêu hoa văn...
Ngoài diện tích bông từ các hộ thành viên, THT mở rộng sang thu mua bông nguyên liệu của người dân. Theo đó, hàng năm, vào tháng 3 - 4, đồng bào dân tộc Mông nơi đây bắt đầu trồng cây bông, đến tháng 9 - 10, cây bông mới được thu hoạch. Sau khi thu hoạch, người dân tiến hành tuốt bông làm nguyên liệu dệt vải trên khung cửi.
Khi đã dệt thành vải, các thành viên sẽ nhuộm chàm thành màu xanh than, đen và nâu. Thời gian ngâm cho vải lên màu đẹp phụ thuộc nhiều vào thời tiết. Gặp thời gian nắng ráo, mỗi mảnh vải chỉ cần 3 - 4 ngày là có thể nhuộm, phơi khô xong; nhưng nếu trời mưa, phơi vải lâu khô, khoảng thời gian đó có khi kéo dài tới cả tháng.
Để cho nước chàm ngấm vào sợi, các thành viên phải bóp mạnh, đều tay khoảng 30 phút cho vải ăn màu thì vớt ra vắt khô, đập và giặt sạch nước vôi rồi phơi.
Thêu họa tiết được làm hoàn toàn thủ công nên mất rất nhiều thời gian. |
Ngày nay, thổ cẩm không chỉ phục vụ đồng bào dân tộc địa phương mà còn đến với người dân miền xuôi, khách du lịch trong và ngoài nước. Chính vì vậy, THT linh động hơn trong việc nhuộm nên nguyên liệu nhuộm màu cũng đa dạng hơn. Màu xanh nung từ vỏ ốc suối thật khô, ngâm thành vôi rồi trộn với nước lá rừng; màu vàng nhuộm từ củ nghệ; màu đỏ từ lá rừng…
Dù làm được các màu sắc khác nhau nhưng quá trình nhuộm màu hoàn toàn thân thiện, không tạo thành chất thải gây ô nhiễm môi trường như cách nhuộm màu bằng hóa chất.
Họa tiết hoa văn truyền thống được trang trí với nhiều hình thù khác nhau tạo nên những sản phẩm độc đáo. Tuy nhiên, để đáp ứng xu hướng và yêu cầu của khách hàng, THT tiết giảm các họa tiết hoặc “cách tân” bằng những họa tiết đơn giản. Khi may khăn, váy, túi, nếu còn thừa vải vụn, các thành viên sẽ tận dụng làm ví, búp bê, đồ chơi… để đa dạng sản phẩm và hạn chế chất thải.
Rộng đầu ra
Những năm gần đây, lượng khách du lịch đến Lai Châu ngày một đông. Tận dụng điều này, 9/15 thành viên tham gia mở gian hàng bán thổ cẩm tại chợ, các thành viên còn lại tự may thêu ở nhà và cuối tuần mang xuống chợ San Thàng bán. Trung bình mỗi năm, THT bán được hơn 100 bộ váy, ngoài ra còn các sản phẩm khác, sau trừ chi phí có thu nhập hàng lên đến gần 1 tỷ đồng. Qua đó, giúp thành viên ổn định cuộc sống.
Chị Phê Thị Dơ, thành viên THT cho biết, trung bình một tuần chị cùng các thành viên trong gia đình may được 2 - 3 chiếc váy bán với giá 1.300.000 - 1.500.000 đồng/chiếc; ngoài ra còn các sản phẩm khác. Sản phẩm được khách hàng ưa chuộng nên sản xuất đến đâu đều tiêu thụ hết đến đó.
Váy thổ cẩm là sản phẩm được khách hàng ưa chuộng. |
Theo đánh giá của khách hàng, các sản phẩm thổ cẩm của THT Sùng Phài được làm thủ công nên hoa văn hoạ tiết công phu, tỉ mỉ, đa dạng, phong phú kết hợp màu sắc độc đáo, sáng tạo. Đặc biệt, đồ thổ cẩm được làm từ nguồn nguyên liệu thiên nhiên nên an toàn cho người sử dụng dù ở bất cứ đội tuổi nào.
Với những gì đã đạt được, thời gian tới, THT sẽ liên kết với các HTX cùng ngành nghề, từng bước xây dựng hệ thống tiêu thụ sản phẩm giúp người dân nâng cao thu nhập từ nghề sản xuất các mặt hàng thổ cẩm. Bên cạnh đó, nắm bắt được thị hiếu của khách hàng, THT đang thực hiện ý tưởng khởi nghiệp từ nghề dệt thủ công truyền thống kết hợp cắt may, thiết kế theo hướng hiện đại nhằm giúp thêm nhiều phụ nữ nâng cao thu nhập.
Theo đại diện Hội Liên hiệp phụ nữ TP Lai Châu, thời gian tới, đơn vị sẽ tổ chức cho các thành viên tham gia tập huấn, hỗ trợ máy móc, vốn để chị em khởi nghiệp và lan tỏa mô hình dệt thổ cẩm.
Như Yến