Tính đến cuối năm 2017, cả tỉnh Hà Tĩnh có 171 HTX hoạt động thu gom, xử lý rác thải. Thực tế cho thấy, đây là loại hình HTX hoạt động rất thiết thực, mang tính dịch vụ công ích trong khi các công ty đô thị không vươn tới được các vùng sâu vùng xa.
Nhiều khó khăn
HTX Dịch vụ môi trường (DVMT) Tân Phát (xã Cương Gián, huyện Nghi Xuân, tỉnh Hà Tĩnh) là một trong những “đầu tàu” chuyên về lĩnh vực thu gom, xử lý rác thải.
Sự ra đời của HTX bắt nguồn từ sự “đau đáu” của những thành viên với ước mong được làm sạch môi trường quê hương.
Sau khi có chủ trương của chính quyền xã Cương Gián, HTX đã đầu tư hàng tỷ đồng mua sắm lò đốt, xe chở rác chuyên dụng... phục vụ thu gom, xử lý rác thải hàng ngày.
Được xem là HTX mạnh hàng đầu về lĩnh vực môi trường ở Hà Tĩnh, nhưng theo Giám đốc HTX Tân Phát - bà Phan Thị Lý, vẫn còn nhiều khó khăn do lượng rác thải thu gom hàng ngày lớn, phí dịch vụ thu thấp, dây chuyền xử lý chưa hiện đại do vốn đầu tư thấp.
Theo đánh giá của Liên minh HTX tỉnh Hà Tĩnh, những khó khăn lớn mà các HTX môi trường nơi đây gặp phải là HTX thu không đủ chi dẫn tới đời sống, thu nhập của người lao động thấp; cơ sở vật chất còn yếu kém; môi trường làm việc độc hại nên kén người làm…
Thêm vào đó, nhiều địa phương thiếu bãi xử lý rác thải tập trung nên HTX chỉ thực hiện thu gom, vận chuyển rác đến chỗ tập kết tạm thời và không xử lý hoặc xử lý không triệt để. Mặt khác, tình trạng xử lý rác thải theo hình thức chủ yếu là chôn lấp đang diễn ra ở nhiều địa phương dẫn tới các HTX khó duy trì hoạt động vì... thiếu nhu cầu.
Để đáp ứng với nhu cầu, một số HTX đã tự đầu tư cơ sở vật chất, một số HTX đã được hỗ trợ mua xe ép rác chuyên dụng và lò đốt rác (HTX môi trường thị trấn Cẩm Xuyên, HTX môi trường thị trấn Đức Thọ, HTX môi trường Thạch Bằng, HTX môi trường Phù Việt...). Phần lớn, các HTX đang phải thuê mượn phương tiện chuyên chở rác thải thu gom hàng ngày.
Ở Nghệ An, các HTX chuyên về lĩnh vực môi trường, các HTX có DVMT cũng đang cùng chung cảnh ngộ.
Ông Lê Thế Hiếu - Trưởng phòng NN&PTNT huyện Diễn Châu (Nghệ An), cho biết: cả huyện chỉ có 4 HTX có DVMT phát huy được hiệu quả. Nhiều HTX đăng ký ngành nghề DVMT nhưng không thực hiện được do thiếu cơ sở vật chất như phương tiện chuyên chở, thiếu tính chuyên nghiệp trong hoạt động...
Cũng theo ông Hiếu, nhiều HTX không phát huy được DVMT do thu không đủ bù chi. “Địa bàn xa, rộng, rác thải nhiều, trong khi UBND tỉnh quy định phí DVMT mỗi khẩu 4.000 đồng/năm thì làm sao cân đối được”, ông Hiếu chia sẻ.
 |
|
Xử lý rác thải bằng lò đốt ở HTX Thạch Bằng (Lộc Hà, Hà Tĩnh) |
Cần sự quan tâm của chính quyền
Theo đại diện Liên minh HTX tỉnh Nghệ An, toàn tỉnh hiện có 3 HTX chuyên về lĩnh vực môi trường gồm HTX môi trường Đô Lương, HTX môi trường thị trấn Thanh Chương và HTX môi trường thị trấn Nghi Lộc.
Ngoài ra, còn có 15 - 20 HTX có đăng ký hoạt động DVMT. Hoạt động của các HTX có DVMT đang gặp rất nhiều khó khăn.
“Nhiều HTX không hoạt động được tiêu chí DVMT là do UBND xã đang “ôm”, trong khi quy định thì phải giao cho một tổ chức (như THT, HTX) đảm nhiệm”, vị này cho hay.
Tiêu chí môi trường đóng vai trò quan trọng trong xây dựng NTM. Ở nhiều địa phương, môi trường đang trở thành tiêu chí khó trên hành trình cán đích NTM.
Ở những địa bàn xa trung tâm, vai trò của HTX môi trường, HTX có hoạt động DVMT có ý nghĩa rất quan trọng trong việc thu gom, xử lý rác thải; làm sạch đẹp môi trường nông thôn. Để các HTX môi trường, HTX có hoạt động DVMT phát huy hiệu quả cao… rất cần sự quan tâm của các cấp ủy, chính quyền.
Trưởng phòng NN&PTNT Diễn Châu (Nghệ An) Lê Thế Hiếu đề nghị: UBND tỉnh quy định mức đóng góp phí DVMT 4.000 đồng/khẩu/năm là thấp, chưa phù hợp với một số địa bàn xa, có lượng rác thải lớn; Nên quy định linh hoạt hơn để các địa phương dễ áp dụng; Phải thu đủ bù chi thì các HTX mới hoạt động và hoạt động hiệu quả DVMT.
Theo Liên minh HTX tỉnh Hà Tĩnh, việc duy trì hoạt động các HTX môi trường đang là thách thức trong hoàn cảnh hiện nay và cần có sự quan tâm hỗ trợ của Nhà nước về phương tiện chuyên chở, máy móc xử lý, hỗ trợ vay vốn ưu đãi để các HTX môi trường mua sắm phương tiện hoạt động…
Thanh Hải
