Theo bà Nguyễn Kim Thu, Phụ trách Bộ môn Khoa học Đất và Vi sinh, Viện Lúa Đồng bằng sông Cửu Long (ĐBSCL): "Sự nóng lên toàn cầu là vấn đề rất cấp thiết cần được giải quyết và chúng tôi đã triển khai một số dự án nhằm nghiên cứu, tìm cách hỗ trợ nông dân giảm khí thải nhà kính trong canh tác lúa”.
Theo đó, Viện đã thực hiện các dự án: Đề tài nghiên cứu, xây dựng gói kỹ thuật tiên tiến trong sản xuất lúa tại các tỉnh ĐBSCL; Xây dựng quy trình canh tác lúa bền vững cho 4 vùng sinh thái (vùng nước ngọt, nước lợ, nhiễm mặn và nhiễm phèn) tại ĐBSCL thuộc Dự án VnSAT. Kết quả triển khai dự án tại HTX Khiết Tâm cho thấy, lượng khí thải nhà kính trong canh tác lúa đã giảm rõ rệt khi nông dân thực hiện tốt các biện pháp kỹ thuật.
Quy trình thực hành nông nghiệp tốt
HTX Khiết Tâm tiền thân là một tổ hợp tác trồng lúa. HTX có khoảng 40 thành viên với diện tích đất sản xuất 340ha. Sản xuất lúa hàng hóa và lúa giống là 2 mảng hoạt động chính của HTX, trong đó đối với lúa hàng hóa, HTX tập trung gieo sạ 2 giống lúa chủ lực là Jasmine và OM5451. Ngoài ra, HTX còn tổ chức dịch vụ sau thu hoạch, cung ứng phân bón cho thành viên, sản xuất nấm rơm và bao tiêu lúa hàng hóa cho nông dân.
 |
|
Mô hình sản xuất lúa giống của HTX Khiết Tâm (Ảnh: Tư liệu) |
Từ năm 2016, HTX đã xây dựng cánh đồng mẫu lớn áp dụng quy trình thực hành nông nghiệp tốt toàn cầu (GlobalGAP) cho toàn bộ diện tích sản xuất lúa. Theo đó, HTX phối hợp với Viện Nghiên cứu Phát triển ĐBSCL phổ biến quy trình kỹ thuật đến thành viên, canh tác chủ yếu giống lúa đặc sản Jasmine 85 và áp dụng đầy đủ các giải pháp kỹ thuật và cơ giới hóa.
Từ khi áp dụng mô hình sản xuất lúa theo hướng chất lượng, an toàn và giảm khí thải nhà kính, ông Nguyễn Ngọc Huấn, Giám đốc HTX cho biết thu nhập của nông dân trồng lúa tại HTX đã được cải thiện đáng kể so với trước đây. Nhờ tham gia mô hình cánh đồng lớn, sản xuất lúa theo các tiêu chuẩn thực hành tốt (VietGAP, GlobalGAP) nên có đầu ra sản phẩm tốt hơn.
Đặc biệt, các chi phí sản xuất đầu vào đã giảm mạnh nhờ áp dụng đồng bộ các tiến bộ kỹ thuật tiên tiến vào sản xuất, nhất là giải pháp “1 phải 5 giảm” gồm: phải dùng giống lúa được xác nhận, giảm lượng nước tưới ở mức vừa đủ, giảm thất thoát sau thu hoạch, giảm lượng giống gieo sạ, giảm sử dụng thuốc bảo vệ thực vật (BVTV) và phân bón. Kỹ thuật cải tiến “1 phải 6 giảm” (có thêm việc giảm khí thải nhà kính) cũng được các thành viên HTX áp dụng, vừa tăng hiệu quả sản xuất, giảm chi phí, vừa góp phần bảo vệ môi trường.
 |
|
HTX sản xuất lúa giống phục vụ cho nhu cầu tại chỗ với sản lượng khoảng 90 tấn/năm (Ảnh: TL) |
Tổng kết vụ thu hoạch đầu tiên sau khi áp dụng mô hình sản xuất mới, ông Huấn cho biết các thành viên HTX rất phấn khởi, bởi cũng nhờ tham gia HTX mà bà con được nâng cao trình độ canh tác, nhất là giá bán lúa cao hơn bên ngoài do không bị thương lái ép giá.
Thực hiện trên 100 tiêu chí
Cũng theo ông Huấn, tham gia quy trình này, mọi người phải thực hiện trên 100 tiêu chí, trong đó có những tiêu chí liên quan đến sinh hoạt, sức khỏe của người tham gia sản xuất như: kho chứa thuốc BVTV, phân bón phải sử dụng đúng lúc, đúng chỗ, đúng lượng, đúng loại… Sản phẩm phải đảm bảo độ an toàn cho người sử dụng về hàm lượng thuốc BVTV, natri, các kim loại nặng… thì mới được chứng nhận đạt tiêu chuẩn.
Những người tham gia vào quy trình sản xuất này đều phải có sổ ghi chép lại công việc hàng ngày để các nhà kiểm tra dễ dàng truy lại nguồn gốc các loại vật tư đã sử dụng trong quá trình canh tác. Vì vậy, việc lựa chọn thuốc BVTV, phân bón của HTX hoàn toàn bảo đảm cho sức khỏe và môi trường.
Để lúa cho năng suất và chất lượng cao, đồng thời tiết kiệm chi phí, kinh nghiệm của các thành viên HTX là bón phân theo từng thời kỳ của cây lúa và bón theo bảng phân màu lá lúa, không bón quá nhiều, cũng không bón quá ít để đảm bảo cây lúa hấp thụ chất dinh dưỡng một cách tốt nhất.
Cũng nhờ cách làm ăn hiệu quả, khoa học, HTX Khiết Tâm đã đủ điều kiện để sản xuất lúa giống cung cấp cho CTCP Tổng công ty Giống cây trồng Thái Bình với sản lượng 400 tấn/năm, sản xuất giống phục vụ cho nhu cầu tại chỗ với sản lượng khoảng 90 tấn/năm, cung cấp dịch vụ làm đất, thu hoạch, sấy lúa theo hợp đồng bao tiêu lúa gạo xuất khẩu với một số doanh nghiệp…
Thu Huyền
