Việc triển khai tích tụ ruộng đất đối với khu vực kinh tế hợp tác, HTX trên thực tế còn gặp nhiều khó khăn, đặt ra vấn đề trong quản lý cũng như trong thực hiện.
Chính sách vẫn… đứng ngoài
Việc thiếu lao động, giá trị cạnh tranh thấp, thiếu vốn đã khiến một bộ phận không nhỏ nông dân không còn mặn mà, thậm chí là bỏ hoang ruộng đồng. Trong khi đó, nhiều HTX lại không thể có diện tích lớn để canh tác; tại nhiều địa phương, người dân bỏ hoang ruộng đồng, nhưng lại không cho thuê đất do các chủ thể này không thực sự có niềm tin với nhau.
Nếu không hình thành đội ngũ chủ ruộng lớn, có tư duy, có chiến lược, nền nông nghiệp Việt Nam sẽ rất khó thoát khỏi hình bóng của một thực thể chắp vá lộn xộn, nhỏ lẻ và rời rạc.
Hiện nay, thay vì canh tác trên một thửa ruộng nhỏ lẻ như trước đây, ngày càng xuất hiện nhiều người dân canh tác trên một diện tích lớn, họ được coi là những điền chủ kiểu mới, bởi có toàn quyền tổ chức sản xuất và tiêu thụ sản phẩm trên cánh đồng lớn, trong một khoảng thời gian nhất định, dài hay ngắn phụ thuộc vào việc thương thảo hợp đồng thuê ruộng với nông dân.
 |
|
Để canh tác trên một diện tích lớn cần khuyến khích HTX tích tụ ruộng đất (Ảnh: TL) |
Thế nhưng, chính những bất cập trong các quy định của pháp luật đã khiến tài sản của những điền chủ kiểu mới này đang nắm giữ trở nên bấp bênh, tích tụ ruộng đất tạo động lực tiến tới sản xuất lớn. Đây là mục tiêu cũng là chỉ đạo trong rất nhiều văn kiện của Đảng cũng pháp luật của Nhà nước, tuy nhiên, cho đến nay, công tác này vẫn không được triển khai như kỳ vọng.
Đi tìm lời giải
Theo Bộ TN&MT, hiện nay, tích tụ ruộng đất chủ yếu thực hiện theo 6 mô hình, tuy nhiên, qua thực tiễn có 4 mô hình đã và đang thực hiện khá thành công và ít gây tiêu cực trong xã hội. Đó là: doanh nghiệp thuê đất nông nghiệp của người sử dụng đất thông qua hợp đồng thuê đất; Nhà đầu tư liên kết với các hộ gia đình có đất để trực tiếp sản xuất nông nghiệp, trong đó nhà đầu tư sẽ cung ứng vật tư, kỹ thuật, bao tiêu sản phẩm, các hộ sẽ trực tiếp sản xuất trên phần đất của mình; Nông dân có đất liên kết với nhau để tập trung đất đai cùng tổ chức sản xuất hoặc liên kết hợp tác với các HTX, tổ hợp tác; Nông dân chuyển nhượng đất nông nghiệp cho các cá nhân, tổ chức có nhu cầu sử dụng đất để sản xuất.
 |
|
Mô hình liên kết với nhau, tập trung đất đai thông qua HTX để ứng dụng công nghệ cao vào sản xuất và chuyển đổi cơ cấu cây trồng được xem là điểm sáng về tích tụ ruộng đất (Ảnh: TL) |
Mô hình liên kết với nhau, tập trung đất đai thông qua HTX để ứng dụng công nghệ cao vào sản xuất và chuyển đổi cơ cấu cây trồng được xem là điểm sáng về tích tụ ruộng đất. Đất đai của các thành viên HTX vẫn do cá nhân hộ sở hữu nhưng được các thành viên cam kết góp chung vào HTX theo thời hạn quy định để HTX xây dựng kế hoạch đầu tư và sản xuất chung.
Thành viên HTX sau khi giao đất cho HTX, HTX sẽ toàn quyền quyết định sử dụng đất đó vào sản xuất, kinh doanh, còn người sở hữu đất được ưu tiên tham gia làm việc cho HTX thuê và được trả công. HTX sẽ chuyển đổi cơ cấu cây trồng, đưa tiến bộ khoa học, công nghệ vào sản xuất để đạt giá trị kinh tế. Lợi nhuận thu được của HTX sau khi trích quỹ theo quy định sẽ chia lại cho các thành viên theo tỷ lệ diện tích đất mà thành viên đã đăng ký chuyển cho HTX sử dụng.
Điển hình cho mô hình này là HTX Đồng Tâm 3 (Hiệp Hòa, Bắc Giang), thành lập năm 2017, HTX có 14 ha đất ruộng lúa kém hiệu quả của 52 hộ nông dân cam kết đóng góp. Vốn điều lệ được quy đổi từ diện tích đất đai sản xuất, trị giá 1,5 tỷ đồng.
Từ một vùng đất cằn cỗi, quanh năm khô hạn, người dân sống thuần nông với năng suất lúa và thu nhập rất thấp. Bằng huy động nông dân góp đất, lập kế hoạch và cùng sản xuất theo hướng ứng dụng công nghệ cao, HTX Đồng Tâm 3 đã đạt được nhiều kết quả, mở ra cơ hội mới trong sản xuất nông sản hàng hóa và nâng cao thu nhập.
Từ quỹ đất của mình, HTX đã dành 1,5 ha xây dựng nhà màng hiện đại, canh tác trên giá thể, trang bị hệ thống tưới nhỏ giọt và tưới phun mưa… Trong nhà màng, HTX đã canh tác nhiều loại nông sản sạch, an toàn với chất lượng cao như dưa lưới, rau xanh theo đặt hàng của đối tác trong nước và xuất khẩu.
Châu Thành
