Vị thế, vai trò và những đóng góp của phong trào HTX quốc tế được Liên hợp quốc, các tổ chức thành viên trong hệ thống Liên hợp quốc ghi nhận và nêu bật trong nhiều báo cáo, tài liệu tại các hội nghị, các diễn đàn khác nhau. Đó là những quan điểm, ý kiến đánh giá quan trọng, đóng vai trò định hướng cho sự ra đời các chính sách của các quốc gia thành viên trong việc thúc đẩy phát triển phong trào HTX.
Những đóng góp đặc biệt
Liên hợp quốc là tổ chức quốc tế lớn nhất và đóng góp quan trọng đối với hòa bình, an ninh thế giới, thúc đẩy hợp tác chính trị, kinh tế, xã hội, văn hóa, giáo dục và y tế của các quốc gia.
Ngay từ khi mới thành lập năm 1946, Liên hợp quốc đã xác định phong trào HTX quốc tế là một lực lượng kinh tế - xã hội quan trọng, một đối tác hiệu quả của Liên hợp quốc trong việc thực hiện các sứ mệnh của tổ chức này trên quy mô toàn cầu. Năm 2003, trong Thông điệp của Liên hợp quốc nhân Ngày quốc tế HTX lần thứ 9, nguyên Tổng thư ký Kofi Annan cũng đã nêu rõ: “HTX là đối tác chính trong hệ thống của Liên hợp quốc, HTX là mô hình về sự trợ giúp và đoàn kết. Đóng góp của HTX rất đặc biệt và vô giá”.
Những đóng góp vô giá của HTX được thể hiện rõ khi có vai trò quan trọng trong việc thực hiện Các mục tiêu phát triển thiên niên kỷ (MDGs) và Các mục tiêu phát triển bền vững (SDGs).
Liên hợp quốc, ngay từ khi mới thành lập, đã mời Liên minh HTX quốc tế (ICA), một tổ chức phi chính phủ đầu tiên tham gia là thành viên Hội đồng tư vấn Kinh tế và Xã hội của Liên hợp quốc (ECOSOC) và coi ICA là một tổ chức đối tác quan trọng không phải chỉ bởi trên 1 tỷ thành viên mà tổ chức này đại diện, mà còn bởi sự tương đồng, gắn kết giữa các sứ mệnh và mục tiêu hoạt động của hai tổ chức, đặc biệt trong việc tham gia vào chiến lược chống nghèo đói trên quy mô toàn cầu nhằm thực hiện các mục tiêu MDGs và SDGs mà Liên hợp quốc đã phát động.
Hiện nay, ICA đang đóng vai trò tổ chức tham vấn của Hội đồng Kinh tế - Xã hội của Liên hợp quốc, tham gia tích cực và phát biểu tại các cuộc họp, hội nghị, diễn đàn quốc tế của Liên hợp quốc, trong đó đáng chú ý là Hội nghị thượng đỉnh thế giới về phát triển xã hội, Hội nghị thế giới về phụ nữ, Hội nghị thượng đỉnh thế giới về vấn đề lương thực, Hội nghị Liên hợp quốc về vấn đề định cư...
Bên cạnh việc tham gia với Liên hợp quốc trong các hội nghị, diễn đàn quốc tế, ICA còn thiết lập mối quan hệ hợp tác với các tổ chức thành viên của Liên hợp quốc.
Ngoài đóng góp vào thực hiện các mục tiêu MDGs và SDGs, HTX trên thế giới còn có vai trò quan trọng trong việc nâng cao điều kiện sống và làm việc của phụ nữ và nam giới trên khắp thế giới. Điều này thể hiện rõ trong mối quan hệ giữa ICA và Tổ chức lao động quốc tế (ILO).
ILO thiết lập quan hệ hợp tác với ICA ngay từ năm 1920, một năm sau khi tổ chức này ra đời vào năm 1919. ILO đánh giá cao vai trò quan trọng của HTX trong việc nâng cao điều kiện sống và làm việc của phụ nữ và nam giới trên khắp thế giới, cũng như trong việc phát triển cơ sở hạ tầng và các dịch vụ thiết yếu cho người dân, đặc biệt ở những nơi mà nhà nước và các nhà đầu tư chưa quan tâm đến. HTX trên khắp hành tinh hiện đang tạo ra khoảng 100 triệu việc làm, là một phần quan trọng trong Chương trình việc làm toàn cầu của ILO.
 |
|
HTX trên thế giới ngày càng phát triển và đóng góp quan trọng vào kinh tế, xã hội. |
Tổng giám đốc đầu tiên của ILO, ngài Albert Thomas, người xuất thân từ phong trào HTX đã quyết định thành lập Ban HTX của ILO vào năm 1920. Nhiệm vụ chính của Ban này là cung cấp tư vấn trong việc xây dựng các chính sách liên quan đến phát triển HTX cho các quốc gia thành viên, triển khai các hoạt động hợp tác kỹ thuật, trong đó có xây dựng Luật HTX, phát triển nguồn nhân lực trong khu vực HTX, in ấn các tài liệu, ấn phẩm, cung cấp thông tin nhằm nâng cao nhận thức về mô hình HTX, các nguyên tắc, giá trị HTX và vai trò của HTX trong phát triển kinh tế - xã hội ở các quốc gia.
Trong suốt gần một thế kỷ qua, hai tổ chức đã có nhiều chương trình hợp tác trên nhiều phương diện. Đáng chú ý là việc hai bên đã cùng phối hợp tiến hành soạn thảo để ILO thông qua Khuyến nghị 193 về khuyến khích phát triển HTX vào năm 2002. Khuyến nghị nêu rõ vai trò và đóng góp của HTX trong tạo việc làm bền vững, trong phát huy các nguồn lực xã hội, nâng cao năng lực và trí tuệ của người dân, thúc đẩy phát triển kinh tế, xây dựng xã hội công bằng, đoàn kết và dân chủ, do đó các Chính phủ cần có những biện pháp khuyến khích phát triển HTX, như: nâng cao nhận thức của xã hội về phong trào HTX; tạo môi trường pháp lý, khung khổ chính sách phù hợp, thuận lợi cho sự phát triển của HTX; tạo điều kiện cho các HTX hoạt động và tham gia cung cấp các dịch vụ mà khu vực nhà nước thực hiện không hiệu quả; tôn trọng tính tự chủ, độc lập của HTX; tạo điều kiện cho HTX về thuế, vay vốn, tiếp cận các chương trình phát triển của nhà nước; đẩy mạnh sự tham gia của phụ nữ vào HTX; nâng cao trình độ, kiến thức cho xã viên và người lao động trong khu vực HTX;...
ICA cam kết “tôn trọng, thúc đẩy và hành động kịp thời để thực hiện “Các nguyên tắc cơ bản của việc làm bền vững” và nhất trí với Tuyên bố về Việc làm bền vững và Chống quấy rối tại nơi làm việc của ILO. ICA cũng hoàn toàn nhất trí Tuyên bố Thế kỷ của ILO được thông qua vào ngày 21/6 trong đó cam kết “hướng tới một thế giới không có bạo lực và quấy rối” và công nhận vai trò của HTX và kinh tế hợp tác trong phát triển kinh tế và xã hội.
Không dừng lại ở đó, ICA và Tổ chức Nông lương thế giới (FAO) đã kết nối để nâng cao nhận thức của các quốc gia trong khu vực về sự cần thiết phát huy vai trò của các HTX nông nghiệp trong phát triển nông nghiệp và nông thôn.
Cụ thể, năm 1991, Mạng lưới phát triển HTX nông nghiệp khu vực Châu Á – Thái Bình Dương đã được thành lập bởi FAO và ICA.
Ngày 16/11/1999, Chủ tịch ICA và Tổng giám đốc FAO đã ký kết Thỏa thuận hợp tác tại Rome (Italia). Thoả thuận hợp tác đã đề xuất những sáng kiến hợp tác mới, như tiêu thụ nông sản, tín dụng nông thôn, phát triển các HTX nông nghiệp, xây dựng tiềm lực cho các HTX. Mục tiêu của các chương trình hợp tác là nhằm góp phần vào công cuộc xóa đói giảm nghèo và thúc đẩy an ninh lương thực - những lĩnh vực mà cả FAO và ICA đều quan tâm.
Triển khai Chương trình hợp tác này, hai bên đã có nhiều hoạt động phối hợp cả ở cấp khu vực và quốc tế. Những cuộc hội thảo, hội nghị cấp cao đã được tổ chức để trao đổi về các vấn đề chính sách, nâng cao năng lực và phát triển các HTX nông nghiệp; Kế hoạch hành động chung giữa NEDAC và ICA nhằm thúc đẩy an ninh lương thực thông qua phát triển HTX nông nghiệp đã được xây dựng và thông qua; Nhóm xây dựng dự án phát triển HTX nông nghiệp ICA-FAO đã được thành lập....
Song song đó, ICA có mối quan hệ chặt chẽ với Chương trình định cư nhân đạo của Liên hợp quốc từ khi Chương trình được thông qua tại Istanbul năm 1996. Chương trình định cư nhân đạo đặc biệt coi trọng vai trò của HTX trong lĩnh vực này và đã ký thỏa thuận hợp tác với ICA nhằm tăng cường các hoạt động phối hợp giữa hai bên trong phát triển HTX nhà ở vào năm 1998.
Tháng 6/2002, một cuộc hội thảo chuyên đề đã được UN Habitat phối hợp với ICA và một số cơ quan tổ chức nhằm kêu gọi sự phối hợp của các tổ chức thành viên trong hệ thống Liên hợp quốc với phong trào HTX với mục đích cải thiện việc xây dựng, quản lý, bảo trì, phục hồi nhà ở. Hội thảo tập trung vào giới thiệu kinh nghiệm của phong trào HTX nhà ở tại các nước Trung và Đông Âu trong việc chuyển đổi các khu nhà do nhà nước quản lý sang mô hình HTX nhà ở, nhờ đó giúp cải thiện điều kiện và môi trường sinh sống của người dân trong các khu chung cư.
ICA cũng tham gia rất tích cực với Tổ chức y tế thế giới (WHO) trong những vấn đề liên quan đến sức khỏe, y tế, bao gồm cả HIV/AIDS. Tổ chức HTX y tế quốc tế của ICA thường xuyên tham gia, phối hợp với WHO tổ chức các cuộc hội nghị, hội thảo và triển khai nhiều hoạt động hợp tác giữa hai tổ chức.
Ngoài ra, ICA đã tham gia vào Diễn đàn quốc tế về Hợp tác kinh tế của nhóm G20 từ năm 2014 và trở thành đại diện của phong trào HTX tham gia tích cực vào Nhóm công tác đặc biệt và đóng góp ý kiến tại các cuộc thảo luận và soạn thảo văn kiện. Để tăng cường sự tham gia và công nhận những đóng góp của phong trào HTX trong phát triển bền vững bởi những nền kinh tế lớn nhất thế giới, ICA đã phê chuẩn việc thành lập Tổ công tác HTX đại diện cho các thành viên của ICA tham gia vào các Nhóm công tác chuyên ngành của G20 như B20 (kinh doanh) và C20 (Xã hội).
ICA tham gia vào Liên hợp quốc và các tổ chức của Liên hợp quốc với mong muốn đưa ra hai thông điệp chính: Doanh nghiệp HTX là động lực quan trọng của phát triển bền vững và gắn kết; cần tạo môi trường chính sách và pháp lý thuận lợi để thành lập và phát triển HTX mà tạo cơ hội kinh tế cho tất cả mọi người trong đó có người nghèo, thanh niên, phụ nữ, những nhà sản xuất nhỏ và những chủ doanh nghiệp.
Vào ngày 5/7/2021, COPAC đã tổ chức cuộc họp trực tuyến kỷ niệm Ngày HTX quốc tế, đã đánh giá cao mô hình HTX cho năng lực chống chịu trong suốt khủng hoảng vừa qua và Ban Kinh tế và Xã hội của Liên hợp quốc (UNDESA) đã khẳng định cam kết của mình hỗ trợ HTX để phục hồi tốt hơn
Đặc biệt, tại phiên họp Đại hội đồng lần thứ 23 của Liên hợp quốc (năm 1968), Hội đồng Kinh tế - Xã hội của Liên hợp quốc (ECOSOC) được yêu cầu đánh giá về vai trò của HTX trong phát triển kinh tế - xã hội. Trong quá trình chuẩn bị Nghị quyết Đại hội đồng, ECOSOC đã đề nghị Tổng thư ký Liên hợp quốc phối hợp với Tổng giám đốc ILO, FAO và ICA và một số tổ chức phi chính phủ khác chuẩn bị một chương trình hành động chung nhằm cung cấp sự hỗ trợ để phát huy hơn nữa tiềm năng của HTX trong phát triển kinh tế - xã hội.
Một loạt các cuộc họp sau đó đã được tổ chức từ năm 1968-1971 để tăng cường mối quan hệ phối hợp giữa ICA, FAO, ILO, Liên đoàn những nhà sản xuất nông nghiệp quốc tế (IFAP) và một số tổ chức khác đã dẫn đến sự ra đời của Uỷ ban xúc tiến và phát triển HTX (COPAC) vào tháng 3/1971.
Đây là cơ quan giúp Liên hợp quốc và các tổ chức thành viên của Liên hợp quốc thúc đẩy các hoạt động phối hợp, hợp tác với các tổ chức đối tác trong những vấn đề chính sách, chiến lược, đường lối phát triển HTX. COPAC cũng đóng vai trò là cầu nối quan trọng giữa phong trào HTX, các tổ chức của nông dân với Liên hợp quốc và các tổ chức thành viên của Liên hợp quốc...
Những dấu mốc về sự hợp tác bền chặt và liên tục này đã khẳng định quan hệ đối tác giữa ICA với Liên hợp quốc và các tổ chức của Liên hợp quốc. Đồng thời khẳng định vai trò cũng như những đóng góp giá trị của HTX trên toàn thế giới vào phát triển kinh tế xã hội.
Đưa HTX Việt Nam vươn tầm
Là một thành viên của ICA, Liên minh HTX Việt Nam (VCA) đã hợp tác với các tổ chức quốc tế của Liên hợp quốc tại Việt Nam trong những năm qua để thúc đẩy khu vực kinh tế tập thể, HTX trong nước và mở rộng cơ hội phát triển cho khu vực kinh tế, HTX Việt Nam.
 |
|
Hợp tác giữa VCA và ILO luôn được coi trọng. |
Trong đó, ILO là cơ quan thuộc hệ thống Liên hợp quốc và tích cực tham gia vào các chương trình hoạt động liên tổ chức ở cấp quốc gia, cấp khu vực và toàn cầu. Trong những năm qua, ILO đã hỗ trợ VCA triển khai nhiều mảng nội dung liên quan đến củng cố và phát triển HTX tại Việt Nam: Hiện thực hóa các hoạt động nêu trong biên bản ghi nhớ đã ký kết giữa VCA và ILO, hai bên đã triển khai một số hoạt động nâng cao năng lực quản trị và tư vấn cho đội ngũ cán bộ của hệ thống VCA bằng các bộ tài liệu: Xây dựng HTX, Quản lý HTX và Phát triển HTX; cử cán bộ tham gia các hội thảo/hội nghị/tập huấn tại nước ngoài; đồng tổ chức Lễ kỷ niệm “ILO 100 năm – Chặng đường vì Công bằng Xã hội, Chủ tịch Hồ Chí Minh và ILO với lý tưởng chung hướng tới việc làm thỏa đáng cho tất cả mọi người”; phối hợp tổ chức và tài trợ cho các hội nghị/hội thảo quốc tế do VCA đăng cai...
Về hợp tác với Phái đoàn Liên minh châu Âu tại Việt Nam, Trưởng Phái đoàn Liên minh châu Âu tại Việt Nam đã tham dự và có bài phát biểu tại Hội nghị Bộ trưởng HTX khu vực tại Hà Nội và đã đi thăm một số mô hình HTX tại Hà Tĩnh; Liên minh HTX Việt Nam đã tham dự một số Hội nghị tham vấn do Phái đoàn tổ chức và tham gia vào biên soạn quyển sách “Phát triển kinh doanh nông nghiệp tại Việt Nam”. Tài trợ để triển khai dự án “Thanh niên trong HTX là chủ thể của chuyển đổi số tại cộng đồng địa phương” với tổng kinh phí dự án là 600.000 Euro.
VCA cũng đã phối hợp với Tổ chức Phát triển của Liên hợp quốc (UNDP) tại Việt Nam thực hiện khảo sát nghiên cứu về Tác động và ứng phó đại dịch Covid-19: Thực trạng tiếp cận chính sách của khu vực HTX Việt Nam và tổ chức tập huấn về Quản trị rủi ro và duy trì vận hành liên tục cho các HTX.
HT
