Báo động ô nhiễm làng nghề
Thôn Mẫn Xá, xã Văn Môn, có khoảng 900 hộ dân, trong đó hơn 300 hộ trực tiếp tham gia vào nghề tái chế nhôm, sản xuất chi tiết máy, chì và khoảng 50 hộ chuyên thu mua, vận chuyển vật liệu, phế liệu. Thu nhập của người dân từ nghề này rất cao, người làm thuê có mức tiền công bình quân từ 400.000 - 500.000 đồng/ngày, còn các hộ sở hữu lò đốt, tái chế nhôm thì thu nhập từ hàng chục đến hàng trăm triệu đồng/tháng.
Trả giá cho việc này là không khí, nguồn nước bị ô nhiễm. Các hộ chủ yếu sản xuất theo quy mô tự phát, hộ gia đình nên việc kiểm soát ô nhiễm không được chú trọng. Khắp ngõ ngách trong thôn, nơi đâu cũng xuất hiện làn khói mờ trắng và mùi khét từ quá trình tái chế nhôm.
Trung bình mỗi năm, các hộ trong thôn Mẫn Xá tái chế khoảng 10.000 tấn nhôm phế thải và mỗi ngày đun đúc từ 200 - 300kg bột nhôm. Để kéo lấy bột nhôm, mỗi ngày thôn Mẫn Xá sử dụng khoảng trên dưới 1 tấn bột chì. Do thiếu công nghệ xử lý chất thải, diện tích chứa chất thải không đủ nên phế thải trong quá trình sản xuất, chủ yếu là xỉ nhôm đều xả ra tự nhiên. Theo số liệu của UBND xã Văn Môn, mỗi ngày các cơ sở tái chế thải ra môi trường hơn 3 tấn tro xỉ. Hiện, lượng tro xỉ phế thải đã tràn ngập trên đường và các cánh đồng của xã.
Làng thu mua phế liệu Quan Độ, xã Văn Môn từ sáng sớm đến tối mịt lúc nào cũng tấp nập người và phương tiện vận tải qua lại để chở phế liệu về tháo dỡ, tái chế lấy nguyên vật liệu có thể sử dụng được đem bán. Những thứ không thể sử dụng được, người dân mang đổ ra bãi tập kết rác thải trên trục chính đường liên thôn, cách nơi sinh sống chưa đầy 300m.
 |
|
Phế liệu được tập kết khắp đường trong thôn Quan Độ chờ tháo dỡ |
Chủ tịch UBND xã Văn Môn Nguyễn Hoàng Gia cho biết, Văn Môn có 5 thôn, thì làng Mẫn Xá có nghề tái chế, cô đúc nhôm và thôn Quan Độ chuyên thu mua, phá dỡ máy móc, phế liệu. Quan Độ hiện có hơn 3.000 dân, hầu hết là có nghề thu mua phế liệu. Họ mua đủ loại phế liệu, từ ô tô đến những chiếc công tắc điện... để tháo dỡ.
“Những gì dùng được thì bán sống, những vật liệu tháo dỡ, bán được như nhựa thì bán cho cơ sở tái chế nhựa, nhôm thì bán cho các cơ sở tái chế nhôm bên Mẫn Xá, sắt thì bán cho cơ sở tái chế Đa Hội, còn những gì không bán được thì đổ thẳng ra điểm tập kết rác thải đầu thôn Quan Độ”, ông Gia chia sẻ.
Vẫn phải chờ
Vì không có nhà máy xử lý, bãi xử lý rác thải nên sau hơn 7 năm, điểm tập kết rác thải thôn Quan Độ không được vận chuyển đi nơi khác, nghiễm nhiên trở thành bãi rác, trở nên quá tải. Rác chảy tràn xuống ruộng sản xuất, nước gỉ rác đen ngòm chảy xuống kênh mương. Để tránh quá tải bãi rác này, người dân thôn Quan Độ đã đốt trực tiếp. Khu vực bãi rác, làng Quan Độ và 2 xã lân cận là Vân Hà và Thụy Lâm (huyện Đông Anh, Hà Nội), ruồi nhặng bay vo ve, mùi hôi thối nồng nặc bốc lên, lửa tại khu vực bãi rác nhiều điểm âm ỉ cháy, khói và mùi khét lẹt bốc lên, môi trường ô nhiễm nghiêm trọng.
 |
|
Điểm tập kết rác thải thôn Quan Độ quá tải và ô nhiễm nghiêm trọng |
Anh Nguyễn Văn Long, thôn Vân Điềm, xã Vân Hà, huyện Đông Anh, Hà Nội bức xúc cho biết: "Nhà chúng tôi ở đây không dám mở cổng, mở cửa ra để sinh hoạt. Nửa đêm, người ta đốt rác gây ô nhiễm nghiêm trọng. Quá bức xúc, có lần người dân bên làng chúng tôi kéo nhau sang để phản đối người dân bên đấy, nhưng chỉ được vài ngày rồi đâu lại vào đó".
Theo Chủ tịch UBND xã Vân Hà Đỗ Thị Hảo, bãi rác này được cả người dân và chính quyền xã Vân Hà đến làm việc và kiến nghị với cả lãnh đạo xã Văn Môn và huyện Yên Phong chuyển đi nơi khác nhưng không hiểu vì lý do gì đến nay vẫn không được chuyển đi.
“Bãi rác thải thì bên Yên Phong, Bắc Ninh, nhưng người dân 2 xã Vân Hà và Thuỵ Lâm, huyện Đông Anh của Hà Nội phải gánh chịu hậu quả từ việc ô nhiễm, hôi thối đến ngửi mùi độc hại, khói bụi từ việc đốt các chất thải công nghiệp như vỏ nhựa dây điện, dây cáp, rác thải y tế, phế thải xây dựng và cả rác thải sinh hoạt hàng ngày”, bà Hảo nói.
Chủ tịch UBND xã Văn Môn Nguyễn Hoàng Gia cho biết, chính quyền đương nhiên biết ô nhiễm ảnh hưởng đến sức khoẻ của người dân, trước hết là những người dân trực tiếp ở đây chứ chưa nói về những người xung quanh. Nhận được kiến nghị và nhiều cuộc làm việc với lãnh đạo xã Vân Hà, xã Văn Lâm nhưng chính quyền xã Văn Môn không đủ thẩm quyền để giải quyết.
Ông Phạm Đức Định, Phó trưởng phòng TN&MT huyện Yên Phong thông tin: để giải quyết tình trạng ô nhiễm môi trường tại các làng nghề tại xã Văn Môn, năm 2015, UBND tỉnh Bắc Ninh đã phê duyệt dự án đầu tư xây dựng công trình xử lý ô nhiễm môi trường làng nghề tái chế nhôm Mẫn Xá với tổng vốn đầu tư hơn 44 tỷ đồng. Dự án bao gồm các hạng mục: Hệ thống xử lý nước thải công suất 1.800 - 2.000m3/ngày đêm; xây dựng bãi tập kết và trung chuyển rác thải sản xuất, sinh hoạt với công suất khoảng 30 - 40 tấn/ngày đêm; lắp đặt hệ thống xử lý nước - khí - bùn thải…
 |
|
Nước gỉ rác chảy xuống ô nhiễm kênh mương nội đồng tại thôn Quan Độ |
“Tỉnh cũng đã phê duyệt dự án cụm công nghiệp làng nghề Mẫn Xá, diện tích 29ha, trong đó có 3,7ha khu xử lý rác thải, nước thải, vốn đầu tư gần 400 tỷ đồng. Mục tiêu của dự án là tạo điều kiện để thu hút, di dời các hộ sản xuất, kinh doanh nhỏ lẻ trong các làng nghề vào khu sản xuất tập trung, giảm thiểu ô nhiễm môi trường. Tuy nhiên, đến nay, cả hai dự án đều chưa hoàn thành do vướng mắc việc giải toả vì người dân địa phương không muốn có dự án xử lý hoặc lò đốt rác về địa phương. Để có điểm xử lý rác thải thì địa phương vẫn phải tiếp tục chờ đợi việc vận động bà con để giải toả làm dự án. Do vậy, trước mắt để giảm bớt ô nhiễm, chính quyền và ngành tài nguyên môi trường cũng chỉ biết tuyên truyền, vận động người dân không đổ, đốt rác bừa bãi và sẽ có chế tài để xử phạt”, ông Định nói.
Phạm Duy
