Theo PGs.Ts. Tô Đức Hạnh - Trường Đại học Kinh tế Quốc dân, các đô thị lớn ở Việt Nam nhất là Hà Nội và Tp.HCM - mỗi nơi đều có trên dưới 10 triệu dân đều có nhu cầu tiêu thụ TPAT rất cao trong khi số lượng thực phẩm sản xuất tại chỗ không đáp ứng đủ nhu cầu. Thông thường, nguồn cung tại chỗ chỉ đáp ứng khoảng 45 - 50% nhu cầu, phần còn lại phải nhập từ bên ngoài vào.
|
NTD vẫn “tù mù” trong việc lựa chọn TPAT
Cung không đủ cầu
Hà Nội có nhu cầu tiêu dùng từ 800 -1.000 tấn thịt/ngày, nhu cầu rau củ quả lên tới 2.000 - 3.000 tấn/ngày. Theo đánh giá của Sở NN&PTNT Hà Nội, lương thực sản xuất tại chỗ chỉ đáp ứng được 52% nhu cầu thịt các loại, 55% nhu cầu rau củ tươi và 17% nhu cầu quả tươi, còn lại vẫn phải nhập từ bên ngoài.
Theo PGs.Ts. Tô Đức Hạnh, nguồn cung cấp thực phẩm cho các thành phố lớn rất đa dạng, bao gồm cả nguồn nội thành, ngoại thành, các tỉnh lân cận và kể cả nguồn thực phẩm NK từ nước ngoài. Các cơ sở cung cấp thực phẩm cho các thành phố lớn cũng đa dạng, phong phú, trong đó có cả các DN lớn, các DNNVV, các HTX, các trang trại tập thể, các hộ gia đình và cá nhân người lao động. Do vậy, kiểm soát ATTP cho người dân thành phố là vấn đề cực kỳ khó khăn.
Hàng năm ở các thành phố lớn có hàng trăm vụ ngộ độc lớn nhỏ về thực phẩm, hàng nghìn người nhập viện cấp cứu, hàng chục người tử vong do ngộ độc thức ăn, nhu cầu bảo vệ sức khỏe cho người dân ở các thành phố lớn ở nước ta, việc bảo đảm chuỗi cung ứng ATTP là hết sức cần thiết và cấp bách.
Có một nghịch lý là Việt Nam có 147 loại rau quả đang XK đi thị trường EU- nơi có tiêu chuẩn về thực phẩm khắt khe, với sản lượng 150.000 tấn mỗi năm được thị trường chấp nhận. Chúng ta XK đến 2 triệu tấn rau quả các loại, gấp 5 lần lượng NK, nhưng người dân ở các thành phố lớn vẫn không tin vào chất lượng nông sản của mình.
Quản lý yếu và thiếu đồng bộ về cả cơ chế, chính sách, đội ngũ cán bộ, xử phạt chưa đủ mức răn đe và chưa nghiêm minh, khiến thị trường TPAT đang hỗn loạn. Mặt khác, việc thông tin tuyên truyền các sản phẩm nào là TPAT và không an toàn hầu như còn quá ít và thiếu kịp thời, nên người sản xuất, người bán cứ lợi dụng, còn NTD thì “tù mù” trong việc lựa chọn TPAT, ngay cả hàng mua trong siêu thị được trưng biển sạch cũng có khi bị trà trộn.
Lý giải về điều này Ths. Đinh Vân Oanh - Khoa Marketing (Đại học Kinh tế Quốc dân), cho biết mặc dù các siêu thị có một quy trình khá nghiêm ngặt từ việc lựa chọn nhà cung ứng, kiểm soát quá trình sản xuất bằng các hoạt động hỗ trợ kỹ thuật đến các hoạt động kiểm tra định kỳ, cho đến quy trình kiểm tra trước khi nhập kho, bảo quản các sản phẩm đến tay NTD, tuy nhiên, các siêu thị vẫn dính phải những vụ việc đáng tiếc trong việc cung cấp thực phẩm không bảo đảm chất lượng tới NTD.
Liên kết các doanh nghiệp
Theo các chuyên gia, để xây dựng thành công chuỗi cung ứng thực phẩm sạch cho các thành phố lớn, cần bảo đảm yếu tố “sạch” trong tất cả các công đoạn của quy trình từ nguyên liệu, sản xuất, thu hoạch bảo quản, chế biến, vận chuyển đến nơi tiêu thụ. Hiện, các DNVVN Việt Nam thường có nguồn lực tài chính hạn chế, không đủ điều kiện thực hiện đồng bộ các quy trình. Chính vì vậy nên lựa chọn một phân khúc nào đó trong chuỗi cung ứng phù hợp với điều kiện của mình, tức là chỉ lựa chọn làm thật tốt một công đoạn phù hợp trong chuỗi và xây dựng mối quan hệ cung ứng với các DN khác.
Bên cạnh đó, các thành phố lớn cần tăng cường các kênh thông tin cần thiết cho các địa phương về giá cả, nhu cầu các mặt hàng rau, thịt theo từng thời kỳ. Đồng thời, tăng cường xúc tiến thương mại cho NTD, công khai các địa điểm đáng tin cậy cho người dân để tạo sự kết nối lâu dài; tăng cường kiểm tra kiểm soát chặt chẽ và xử phạt nặng, nghiêm minh những tổ chức, cá nhân vi phạm luật ATTP.
Thu Hường
