Ông Phạm Ngọc Hùng - Phó Chủ tịch Hội đồng quản lý quỹ chống hàng giả Việt Nam, đặt vấn đề: “Khi đi cùng Ban Chỉ đạo 389 quốc gia, chúng tôi gặp một điều lạ lùng, khi phía trên là các lực lượng kiểm tra đang họp thì xuống địa phương các chủ DN có trong danh sách bị kiểm tra đã trốn hết. Vậy ai là người báo?”.
Lợi ích nhóm đang bao che
Nói về thực trạng phân bón giả hiện nay, ông Nguyễn Hạc Thúy - Phó Chủ tịch kiêm Tổng Thư ký Hiệp hội Phân bón Việt Nam, dẫn số liệu thống kê từ Cục Quản lý thị trường (Bộ Công Thương), cho thấy thực trạng phân bón giả năm sau đang cao hơn năm trước, nếu như năm 2015 là trên 4.000 vụ vi phạm, thì đến năm 2016 đã lên trên 5.000 vụ vi phạm. Trong đó, nhiều vụ còn chưa được giải quyết, bởi pháp luật của chúng ta còn nhiều kẽ hở.
Ông Hồ Quang Thái - Phó Chủ tịch kiêm Tổng Thư ký Hiệp hội phân bón Việt Nam, đánh giá tình trạng phân bón giả, kém chất lượng, không rõ nguồn gốc diễn ra thường xuyên trong nhiều năm qua tại nhiều địa bàn gây nguy cơ về nước, ô nhiễm môi trường, thiệt hại lớn cho DN sản xuất, kinh doanh chân chính và người nông dân.
Thậm chí, DN thường xuyên sản xuất các loại phân bón vô cơ, hữu cơ trong nước, mặc dù chất lượng kém nhưng lại dán nhãn hiệu nổi tiếng, có nguồn gốc nước ngoài. Phân bón giả, kém chất lượng, không rõ nguồn gốc thường tập trung tại các tỉnh, thành như Hải Phòng, Bắc Giang, Hưng Yên, Thanh Hóa, Nghệ An, Bình Dương, Đồng Nai, Tp.HCM, Bà Rịa - Vũng Tàu, Long An. Các cơ sở này thường sản xuất phân bón kém chất lượng mà không bám vào quy chuẩn đã được Bộ Công Thương quy định.
Trong khi đó, đại diện DN, ông Vũ Xuân Hồng - Phó Tổng Giám đốc công ty CP Supe Phốt phát và Hóa chất Lâm Thao, cho rằng vấn đề phân bón giả đã có nhiều cuộc bàn thảo, tuy nhiên vẫn chưa giải quyết được triệt để.
Sản xuất hàng giả phải xử lý hình sự, không xử lý hành chính
“Mặc dù đã có cơ chế xử lý, nhưng những đơn vị sản xuất phân bón kém chất lượng không hiểu vì sao vẫn được cấp phép sản xuất, hợp chuẩn, hợp quy, chỉ khi kiểm tra chất lượng sản phẩm cụ thể mới phát hiện ra lệch quy chuẩn mà DN đăng ký”, ông Hồng nói.
Vì vậy, DN hiện lo ngại vấn đề phân bón nhái hơn là phân bón giả. Hàm lượng chất dinh dưỡng trong các sản phẩm phân bón hàng nhái này rất ít, các DN này còn nhập nhèm trong công bố hàm lượng, trong mẫu mã bao bì, lừa bịp người dân và cơ quan quản lý.
Chứng minh cụ thể, ông Hồng dẫn ví dụ như phân NPK, có rất nhiều DN làm nhái và cho rằng đó chỉ là tên họ đăng ký với hàm lượng chất dinh dưỡng thấp. Khi bán ra thị trường, DN này lại bán sát giá với phân bón những đơn vị sản xuất chuẩn, dẫn đến lợi nhuận của DN rất cao, cạnh tranh giá so với các DN làm ăn chân chính.
Yêu cầu xử lý hình sự
Đồng quan điểm, theo ông Phạm Ngọc Hùng - Phó Chủ tịch Hội đồng quản lý quỹ chống hàng giả Việt Nam, vừa qua, sau khi tiến hành kiểm tra về chất lượng phân bón giả, trong kết quả của 45 trung tâm khảo nghiệm phân bón, Bộ NN&PTNT đã phát hiện và yêu cầu 11 tổ chức được Cục Trồng trọt thuộc Bộ chỉ định chứng nhận chất lượng phân bón, thử nghiệm phân bón... phải kiểm điểm lại. Điều này chứng tỏ, ngay từ luật đã lỏng lẻo, buông lỏng chính sách, đến vấn đề kiểm định cũng có vấn đề, thì làm sao quản lý tốt được thị trường phân bón.
“Chúng ta cũng đang nhập nhèm giữa xử lý hành chính hay hình sự với sản xuất phân bón giả. Đây là kẽ hở để các nhóm lợi ích bảo kê các nhóm sản xuất hàng giả. Ví dụ như trường hợp vụ phân bón giả Thuận Phong, sau khi vi phạm, đơn vị này chỉ bị xử phạt hành chính. Do đó, đề nghị Chính phủ có quy định rõ sản xuất hàng giả phải xử lý hình sự, không xử lý hành chính”.
Được biết, theo Luật hiện nay, sau khi đã bị xử phạt hành chính một lần mà vẫn tái phạm thì sẽ bị khởi tố hình sự. Mức phạt hành chính hiện nay là 500 triệu đồng. Tuy vậy, nếu mức phạt này mà sau đó các DN vẫn thực hiện để kiếm lợi nhuận thì có nhiều DN cũng muốn mỗi năm phạt 1, 2 lần.
Các ý kiến cũng chỉ ra rằng cần phải có Bộ Quy chuẩn phân bón. Vì chưa có nên các địa phương vẫn cấp phép tràn lan, sản phẩm nhái tràn lan. Đồng thời, do chưa có bảo hộ đăng ký nhãn hiệu bao bì độc quyền nên DN nhái bao bì tương tự khiến người dân nhầm lẫn chọn lựa phân bón.
Thy Lê