Ngành công thương còn nhiều việc phải làm

Tại buổi làm việc với cán bộ chủ chốt của Bộ Công Thương ngày 11/7, Tổng Bí thư nhấn mạnh Bộ Công Thương là bộ lớn, có vị trí quan trọng trong xây dựng và bảo vệ đất nước. Vì vậy, lãnh đạo Đảng muốn được lắng nghe những tâm tư, nguyện vọng của cán bộ ngành này về những kết quả ấn tượng lẫn những vấn đề còn tồn tại.

Kết quả khả quan, không ít khó khăn

Báo cáo Tổng Bí thư, Bộ trưởng Bộ Công Thương Trần Tuấn Anh đã nêu một số kết quả mà ngành đạt được: 6 tháng đầu năm 2018, sản xuất công nghiệp duy trì đà tăng trưởng với 10,5%, cao hơn nhiều so với cùng kỳ năm 2017 (7%); tổng kim ngạch xuất nhập khẩu tăng cao và tạo ra được thặng dư thương mại, xuất siêu 6 tháng năm 2018 đạt 2,71 tỷ USD; bước đầu xử lý hiệu quả 12 dự án thua lỗ…

Bên cạnh những kết quả đạt được, ngành vẫn còn một số hạn chế như một số chiến lược, quy hoạch trong ngành vẫn còn chậm bổ sung, sửa đổi bảo đảm tính khoa học, phù hợp với bối cảnh mới của đất nước và gắn với nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa; sản xuất và xuất khẩu vẫn chủ yếu tập trung ở khu vực doanh nghiệp (DN) có vốn đầu tư nước ngoài.

Đáng chú ý, liên quan tới phát triển năng lượng, Thứ trưởng Bộ Công Thương Hoàng Quốc Vượng cho biết để đảm bảo phục vụ nền kinh tế tăng trưởng 7% mỗi năm trong giai đoạn tới, ước tính công suất nguồn của hệ thống điện đến năm 2025 phải nâng lên đến 96.000MW, gấp đôi hiện nay.

Tuy nhiên, một trong những vấn đề cần quan tâm thời gian tới của ngành chính là nguy cơ thiếu điện có thể xảy ra sau năm 2020 do nhiều dự án điện đang bị chậm tiến độ.

"Nguyên nhân là do đi đâu cũng nghe nói không được làm nhà máy nhiệt điện than, thủy điện gây ngập lụt nên không phát triển nữa, trong khi năng lượng tái tạo chưa thể phát triển nhanh do giá thành quá cao. Rõ ràng phát triển năng lượng đang gặp thách thức lớn", ông Vượng cho biết.

Hiện, để xin được địa điểm xây dựng nhiệt điện than rất khó, hầu hết các địa phương "nói không" với nhiệt điện. Trong khi Mỹ, Nhật nếu có đóng cửa nhà máy nhiệt điện cũ thì cũng phát triển nhà máy mới, tất nhiên là áp dụng công nghệ hiện đại hơn.

Cùng tâm trạng, Chủ tịch Tập đoàn Hóa chất Việt Nam (Vinachem) Nguyễn Phú Cường chia sẻ hóa chất chủ yếu sản xuất sản phẩm phục vụ sản xuất kinh tế, rất ít cho tiêu dùng. Tuy nhiên, để bảo vệ môi trường, các cơ sở sản xuất hóa chất buộc phải di dời, khi di dời lại gặp phải khó khăn giống như nhiệt điện – hầu như không địa phương nào đón nhận.

Nếu như những nhà máy sản xuất ắc quy, axit… phục vụ cho nền kinh tế nhưng lại nằm ở nơi hẻo lánh không thuận tiện giao thông thì có xã hội hóa, thu hút đầu tư nước ngoài, nhà đầu tư cũng không vào.

"Phải làm sao để các địa phương đón nhận bình đẳng các DN sản xuất miễn là họ tuân thủ chặt chẽ về môi trường. Chứ hiện cứ nói tới hóa chất thì không ủng hộ, bắt buộc phải nhận mới nhận, nên ngành rất khó phát triển", ông Cường giãi bày.

Trong khi đó, Vụ trưởng Vụ Thị trường trong nước (Bộ Công Thương) Trần Duy Đông trăn trở: Làm thế nào phát triển hệ thống hạ tầng thương mại khi mà hiện nay bố trí quỹ đất cho hạ tầng thương mại chưa được quan tâm, chợ chủ yếu thiên về bán lẻ, chợ bán buôn phân luồng hàng hóa ít.

Tổng Bí thư yêu cầu Bộ Công Thương lường trước tất cả biến động trong nước và thế giới với tâm thế bình tĩnh, vững vàng

Không được chủ quan, tự mãn

Tại buổi làm việc, góp ý với Bộ Công Thương, Thứ trưởng Bộ KH&ĐT Nguyễn Văn Hiếu mong muốn Bộ Công Thương rà soát cơ chế chính sách để tận dụng tốt các hiệp định thương mại tự do (FTA).

Hiện nay, Việt Nam xuất siêu nhưng nhập siêu từ các thị trường có FTA rất cao. Đồng thời, các ngành công nghiệp thực phẩm, nông nghiệp chủ yếu xuất khẩu sản phẩm sơ chế nên giá trị thu về thấp.

Theo Trưởng ban Kinh tế Trung ương Nguyễn Văn Bình, Việt Nam là nước đang công nghiệp hóa nên thời gian tới cần chú ý chất lượng hoạt động sản xuất công nghiệp thể hiện qua năng suất lao động, hiệu quả cơ cấu nội ngành, từ đó tạo ra giá trị gia tăng, lan tỏa tới các ngành khác. Mục tiêu là xây dựng nền kinh tế độc lập tự chủ mà nòng cốt là công nghiệp.

Xuất khẩu đã đạt được nhiều thành tựu nhưng động lực cho tăng trưởng vẫn là khối ngoại (chiếm 70%). Ngành công thương phải làm sao để khối ngoại tăng trưởng nhưng tỷ trọng khối nội phải tăng lên trong tổng kim ngạch xuất khẩu.

Phó Thủ tướng Chính phủ Trịnh Đình Dũng yêu cầu Bộ Công Thương chủ trì đánh giá toàn bộ tác động chính sách bảo hộ mậu dịch của các nước, đặc biệt là cuộc chiến thương mại giữa các nước như Mỹ – Trung Quốc để có biện pháp đối phó.

Đồng thời thực hiện tái cơ cấu ngành, lĩnh vực và sản phẩm kinh tế có liên quan đến Bộ, nhằm tạo sản phẩm có chất lượng, chi phí hợp lý, sức cạnh tranh cao và đáp ứng yêu cầu toàn cầu. Tái cấu trúc DN mà trọng tâm là DN nhà nước, DN làm ăn thua lỗ, thất thoát, cụ thể là 12 dự án gây nhức nhối dư luận.

Trước các chia sẻ trên, Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng nhấn mạnh hiện nay, Bộ Công Thương đang có khí thế, quyết tâm mới, ý chí mới xốc lại đội ngũ cán bộ để tiếp tục tiến lên. Tuy nhiên, Bộ vẫn còn không ít khó khăn, trăn trở chưa làm được. Vì thế, lãnh đạo Bộ tuyệt nhiên không được chủ quan, thỏa mãn vì trước mắt còn nhiều khó khăn, chỉ cần sơ sẩy một chút là "sai một li đi một dặm" dẫn tới hậu quả khôn lường.

Tổng Bí thư mong cán bộ ngành công thương nắm thật vững, thật chắc đường lối quan điểm cơ bản của Đảng về lĩnh vực công thương.

"Nói tưởng xa vời trừu tượng nhưng không hề xa vời. Theo dõi sát thực tiễn tình hình trong nước, thế giới để không chệch về đường lối, bị động tình huống, vững vàng bình tĩnh tư tưởng để tiếp tục đi lên", Tổng Bí thư nhấn mạnh.

Tổng Bí thư nêu ví dụ về tự chủ trong chủ động hội nhập kinh tế quốc tế khi thu hút vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài để "không bị hòa tan", hay quan hệ kinh tế thị trường và định hướng xã hội chủ nghĩa, cứ nói ào ào là kinh tế thị trường mà không có định hướng xã hội chủ nghĩa là không được.

Bộ Công Thương cần xử lý tốt mối quan hệ giữa Nhà nước, thị trường và xã hội; giữa xuất khẩu – nhập khẩu: xuất tới đâu là vừa, nhập tới đâu là vừa. Đồng thời nắm vững tình hình diễn biến thế giới. "Lường trước tất cả tình hình trong nước, thế giới với tâm thế bình tĩnh, vững vàng. Chỉ sợ không biết, chứ biết sẽ không sợ", Tổng Bí thư chỉ đạo.

Lê Thúy