Báo cáo về 12 dự án thua lỗ của ngành, Bộ trưởng Bộ Công Thương Trần Tuấn Anh cho biết trong 6 dự án đã dừng hoạt động sản xuất, kinh doanh và thua lỗ, đến nay đã có 2 dự án hoạt động sản xuất kinh doanh được khôi phục và có lãi, mặc dù lãi còn ở mức khiêm tốn nhưng đã bắt đầu tham gia lại thị trường và hoạt động hiệu quả. Đó là Nhà máy sản xuất phân bón DAP Hải Phòng và dự án Nhà máy thép Việt Trung.
Trong đó, "dự án thép Việt Trung về cơ bản trong một thời gian ngắn nữa có thể xin phép đưa ra khỏi 12 dự án này vì đã hoạt động trở lại bình thường và đã khắc phục được những tồn tại cơ bản, cả về điều lệ, cả về mặt pháp lý cũng như quản trị của doanh nghiệp", Bộ trưởng Trần Tuấn Anh cho biết.
Xử lý đúng người, đúng tội
Tiếp đó, theo Bộ Công Thương, ba dự án trước đây bị dừng sản xuất kinh doanh gồm Nhà máy sản xuất xơ sợi polyester Đình Vũ, Ethanol Quảng Ngãi và Ethanol Bình Phước, hiện Nhà máy sản xuất xơ sợi polyester Đình Vũ đã vận hành sản xuất trở lại. Đây là một dự án "rất đau đầu", đã phải xem xét đến trách nhiệm hình sự trong vụ án của những cá nhân liên quan.
Theo Bộ Công Thương, đến nay, nhà máy này đã ký hợp đồng bao tiêu sản phẩm với các đối tác nước ngoài, đã đưa nhà máy vận hành trở lại hoạt động và theo từng bước, trước mắt là một dây chuyền, sau đó cuối năm cả ba dây chuyền đi vào hoạt động. Như vậy, sẽ bù được biến phí và hoạt động có hiệu quả. Sẽ xem xét để tiếp tục thực hiện các biện pháp thoái vốn Nhà nước ra khỏi dự án này khi hoạt động kinh doanh bắt đầu hiệu quả.
Bốn dự án còn lại đã từng bước giảm lỗ và hoạt động sản xuất kinh doanh cũng đang đi vào ổn định: Nhà máy phân đạm Ninh Bình, Nhà máy đạm Hà Bắc, Nhà máy DAP số 2 Lào Cai và công ty đóng tàu ở Dung Quất.
Đối với dự án gang thép Thái Nguyên, Bộ Công Thương đã thực hiện theo đúng lộ trình và đã góp phần rút được 1.000 tỷ đồng vốn nhà nước của Tổng công ty Đầu tư và kinh doanh vốn nhà nước (SCIC) ra khỏi dự án này.
Đồng thời đang tiếp tục hoàn thiện các quy trình pháp lý để tổ chức thoái vốn của Nhà nước ra khỏi hai dự án gang thép Thái Nguyên từ đó đảm bảo được hiệu quả bảo vệ nguồn vốn của Nhà nước và tiếp tục tạo điều kiện cho các nhà đầu tư mới giải quyết những tồn đọng với các nhà thầu.
Tuy nhiên, Bộ trưởng Trần Tuấn Anh thừa nhận thực hiện những giải pháp trên mới chỉ là một khía cạnh về hiệu quả kinh tế thương mại của dự án, trong khi vẫn còn một vấn đề rất quan trọng là xử lý những sai phạm, vi phạm của các cá nhân và tổ chức.
Theo người đứng đầu ngành Công Thương, về cơ bản, cả 12 dự án này đều đã có các cơ quan chức năng, bao gồm từ Bộ Công an, các cơ quan điều tra cảnh sát kinh tế cũng như các cơ quan kiểm toán, Thanh tra Chính phủ, thanh tra của Bộ Tài chính, thanh tra của Bộ Công Thương lần lượt tiến hành các hoạt động về điều tra, kiểm toán, thanh tra và kiểm tra.
Bộ Công Thương cho biết cơ bản bước đầu đã chỉ ra rõ những sai phạm của các cá nhân và tổ chức ở mức độ khác nhau và đang tiếp tục hoàn thiện, đặc biệt là những vụ việc có dấu hiệu vi phạm hình sự và có dấu hiệu cố ý làm trái đã có những xử lý bước đầu với một số cá nhân, tổ chức.
Bộ trưởng Bộ Công Thương cho biết không chỉ lãnh đạo các doanh nghiệp thua lỗ mà cán bộ quản lý bộ, ngành cũng phải chịu trách nhiệm, kể cả hình sự |
"Bắt bệnh" để giải quyết dứt điểm
"Quan điểm của Ban Chỉ đạo là thực hiện nghiêm túc, đầy đủ, đúng quy định pháp luật để hiệu lực pháp lý, một mặt được đảm bảo đối với những sai phạm này nhưng mặt khác là đảm bảo xử đúng người, đúng tội cũng như rút ra bài học kinh nghiệm để sau này về thể chế, pháp lý sẽ được kiện toàn hoàn thiện, đảm bảo không có sai phạm tương tự xảy ra trong các lĩnh vực ngành công thương cũng như các ngành kinh tế khác", Bộ trưởng Trần Tuấn Anh khẳng định.
Ts. Đinh Trọng Thịnh (Học viện Tài chính) nhìn nhận, 12 dự án này không chỉ là nỗi nhức nhối với ngành công thương mà còn là nỗi nhức nhối của hoạt động đầu tư công và quản lý nhà nước nói chung. 12 dự án này được đầu tư một lượng tiền rất lớn, trong thời gian lâu dài, tuy nhiên nhiều dự án đến nay vẫn chưa hoàn thành. Có một số dự án đã kết thúc nhưng vẫn chưa có dự toán cuối cùng của công trình, có dự án càng sản xuất càng thua lỗ.
"Càng để lâu, lượng vốn càng hao hụt. Bộ Công Thương nói sẽ xử lý dứt điểm, chúng ta vẫn cứ mong và hy vọng, nhưng điều này rất khó. Việc kiểm tra, giám sát, quyết toán xem xét tồn đọng, tìm ra nguyên nhân, đề ra biện pháp xử lý cho từng dự án là vấn đề đau đầu. Chưa kể, việc đưa ra được các cách thức xử lý cũng rất khó", ông Thịnh đánh giá.
Theo ông Thịnh, để giải quyết nhanh chóng, việc tìm ra nguyên nhân rất quan trọng như do giá trị dự án bị đội lên nhiều quá, hay do cách thức cơ chế quản lý có vấn đề, bộ máy cồng kềnh… để có phương án xử lý.
"Có những dự án không thể cứu vãn, thà rằng một lần đau là bán đi, chứ cứ để mỗi năm lỗ 1.000 tỷ đồng còn đau xót hơn", ông Thịnh nhấn mạnh.
Ngoài ra, dự án kéo dài hàng chục năm, đến nay để quy trách nhiệm cho cá nhân cụ thể là không hề dễ. Tuy nhiên, đây là việc cần thiết phải làm.
"Tôi cho rằng người đầu tiên phải chịu trách nhiệm là người phê duyệt dự án khả thi và tiền khả thi", ông Thịnh nhấn mạnh.
Theo chuyên gia kinh tế Lê Đăng Doanh, việc xác định xử lý trách nhiệm cá nhân cần phải làm kỹ càng. Thực tế không phải chủ tịch hay tổng giám đốc doanh nghiệp nhà nước có quyền hạn cao nhất trong các đơn vị này.
"Tôi đã làm việc với nhiều chủ tịch, tổng giám đốc các tập đoàn nhà nước. Họ cho rằng từ trước đến nay không được tự chủ quản lý. Nhiều quyết định về đầu tư, về các dự án, họ đều phải trình lấy ý kiến cấp trên. Đặc biệt, rất nhiều dự án không phải họ tự đề xuất, tìm kiếm mà được các cơ quan bên trên "gợi ý". Vậy trách nhiệm thuộc về ai?", ông Doanh đặt câu hỏi.
Cho rằng xử lý thì vẫn phải xử lý, tuy nhiên Ts. Nguyễn Đình Cung, Viện trưởng Viện Nghiên cứu quản lý kinh tế Trung ương, nêu quan điểm: cơ quan quản lý nên có giải pháp để doanh nghiệp phát triển chứ không phải đi kiểm tra, thanh tra soi sai phạm chỗ này, chỗ kia.
"Đó là chuyện quá khứ, xử lý thì vẫn phải xử lý, nhưng không phải cách làm để người ta sợ rồi không làm gì. Dự án đang thua lỗ thế này, cứ đào bới ra bao nhiêu sai phạm thì cuối cùng mọi người sẽ rơi vào xu hướng co lại ở thế thủ", ông Cung nói.
Lê Thúy
Ông Lê Đăng Doanh - Chuyên gia kinh tế Thất bại từ dự án đầu tư của ngành dầu khí là một bài học cần rút kinh nghiệm cho các DN khi đầu tư ra nước ngoài. Nếu có tiền mà không lựa chọn đúng, tính toán đúng thì sẽ mất rất nhiều tiền. Con số đầu tư nhiều hay ít không quan trọng bằng hiệu quả thu lời. Ông Trần Tuấn Anh - Bộ trưởng Bộ Công Thương Cơ chế quản lý chồng lấn nên có tình trạng cố tình làm sai, vi phạm, điển hình là 12 dự án thua lỗ kém hiệu quả. Trong số này có nhiều dự án phản ánh đúng tình trạng quản lý vốn, quản trị doanh nghiệp yếu kém. Như vậy, không chỉ lãnh đạo các DN này mà cán bộ quản lý bộ, ngành cũng phải chịu trách nhiệm, kể cả hình sự. Ts. Đinh Trọng Thịnh - Học viện Tài chính Thực hiện được việc quy trách nhiệm đúng người, thực hiện được sự công khai, minh bạch trong các dự án đầu tư… mới có thể kiểm soát triệt để nguyên nhân gây thất thoát vốn nhà nước và từ đó ngăn chặn phát sinh thêm dự án thua lỗ mới. |