Ông Nguyễn Văn Khánh, Phó Chủ tịch kiêm Tổng Thư ký Hội Da giày Tp.HCM (SLA), cho biết điều mong mỏi hiện nay của các doanh nghiệp (DN) thành viên là Tp.HCM cần có một khu đất khoảng 15 – 20ha nhằm đầu tư một cụm công nghiệp tương đối vừa cho riêng ngành công nghiệp sản xuất da giày để tập trung liên kết các DN nội làm được những đơn hàng lớn cho các đối tác nước ngoài.
Chính sách chưa theo kịp
Hiện nay, do thiếu nguồn đất để đầu tư một cụm công nghiệp chuyên biệt, nên các DN da giày nội ở Tp.HCM đang hoạt động khá manh mún, rải rác các nơi và thiếu liên kết, thiếu đồng bộ, khó có khả năng đáp ứng được các đơn hàng lớn vào khoảng 100.000 đôi giày/ngày.
"Điều này khiến cho ngành da giày nội địa khó tiến được, nhất là đang lo ngại chuyện nhập hàng từ nước ngoài về bằng đường tiểu ngạch rồi ghi là xuất xứ Việt Nam để xuất sang Mỹ", ông Khánh lưu ý.
Để tìm ra khu đất làm cụm công nghiệp da giày (bao gồm cả việc sản xuất nguồn nguyên phụ liệu thay thế nhập khẩu), một trong những thách thức đặt ra là ô nhiễm môi trường từ nguồn nước xả thải từ những nhà máy sản xuất thuộc da. Do đó, không riêng gì Tp.HCM mà những địa phương lân cận cũng không mặn mà với lĩnh vực này.
Tuy vậy, ông Khánh cho rằng ở một số thành phố lớn trên thế giới vẫn có cụm công nghiệp chuyên về sản xuất da giày, vấn đề là cần xem lại quy chuẩn, tiêu chuẩn về xả thải như thế nào.
Việc loay hoay tìm đất để phục vụ cho một ngành sản xuất, chế biến chuyên biệt không chỉ là vấn đề của ngành da giày Tp.HCM, mà một số ngành khác cũng đang gặp phải.
Thực tế trong vài năm gần đây, do cần diện tích đất lớn và có giá thuê rẻ, nhiều DN thuộc dạng vừa và nhỏ ở Tp.HCM đã phải chuyển về các tỉnh giáp ranh để mở nhà xưởng sản xuất.
Hoặc như ở ngành rau quả, theo chia sẻ của ông Đặng Phúc Nguyên, Tổng Thư ký Hiệp hội Rau quả Việt Nam, dù cả nước đã lập khá nhiều khu công nghiệp nhưng việc hình thành một khu công nghiệp chuyên biệt về chế biến rau quả thì chưa được lưu tâm nhiều.
Một số chính sách, trong đó có chính sách đất đai vẫn chưa theo kịp sự phát triển của ngành này. Ông Nguyên cho rằng điều quan trọng là cần phải có chính sách ưu đãi về đất để trước mắt lập ra những khu công nghiệp chế biến rau quả để có thể phục vụ cho các vùng miền có thế mạnh về rau quả.
 |
|
Các nhà máy chế biến nông sản đang khát quỹ đất lớn |
Thiếu hạ tầng và quỹ đất sạch
Theo ông Nguyên, điều quan trọng trước tiên là cần nguồn đất sạch để tập hợp các DN xây dựng nhà máy chế biến với giá thuê đất ưu đãi. Thứ hai là giao thông phải thuận lợi để dễ dàng vận chuyển nguyên liệu.
Việc tìm quỹ đất lớn để xây dựng các khu công nghiệp chuyên biệt cũng là khó khăn chung của ngành chế biến nông sản. Trong khi đó, định hướng và giải pháp phát triển công nghiệp chế biến nông lâm thủy sản cho 10 năm tới, Cục Chế biến và Phát triển thị trường nông sản (Bộ NN&PTNT) đã nhấn mạnh đến việc "phát triển các cụm liên kết sản xuất – chế biến và tiêu thụ nông sản tại các địa phương, các vùng có sản lượng nông sản lớn, thuận lợi giao thông, lao động, logistics, có tiềm năng trở thành cực động lực tăng trưởng cho cả khu vực".
Cơ quan này cho rằng cơ chế chính sách chưa đủ hấp dẫn việc đầu tư vào chế biến nông sản, trong đó có chính sách đất đai, nhất là khi các cơ sở chế biến phần lớn là quy mô nhỏ và vừa (chiếm trên 90%). Chưa kể, hầu hết các DN đều thiếu vốn, các nguồn vốn cho vay hiện nay đều có lãi suất cao nên hiệu quả kinh tế thấp, chưa hấp dẫn các nhà đầu tư.
Điều đáng nói, một báo cáo phân tích mới đây từ công ty JLL Việt Nam cho thấy tính đến năm 2018, Việt Nam đã có hơn 80.000ha đất dành cho sản xuất công nghiệp. Tuy vậy, Việt Nam đang đối mặt với sự thiếu hụt cơ sở hạ tầng, mặc dù ngân sách dành cho cơ sở hạ tầng khá cao khi so sánh với các nước khác.
Ông Stephen Wyatt, Tổng Giám đốc JLL Việt Nam, cho biết: "Nhu cầu mạnh mẽ cùng với sự mở rộng của các nhà sản xuất từ Trung Quốc đã đẩy giá đất lên một mặt bằng giá mới. Vào quý II/2019, giá đất trung bình ở thị trường khu công nghiệp phía Nam xấp xỉ 95 USD/m2/chu kỳ thuê, tăng 15,8% so với cùng kỳ năm trước. Điều này có thể tạo ra khoảng cách giữa kỳ vọng của nhà đầu tư và nhà cung cấp".
Trong lúc ở một số ngành nghề chế biến mà các DN nội địa còn loay hoay về nguồn đất lớn để thành lập cụm, khu công nghiệp, các nhà đầu tư nước ngoài vẫn đang tìm nhiều cách để có thể sở hữu các khu đất làm khu công nghiệp trong tương lai.
Chẳng hạn như việc thu mua đất trực tiếp từ các công ty điều hành khu công nghiệp hoặc thành lập mối quan hệ liên doanh chiến lược với các đối tác địa phương có uy tín, những DN mà có quyền sử dụng quỹ đất và có thể hỗ trợ các nhà đầu tư nước ngoài trong quá trình hoàn tất các thủ tục và giấy phép kinh doanh.
Thế Vinh
