Mới đây, Hiệp hội Lương thực Việt Nam (VFA) có trích lại thông tin từ hãng Reuters dẫn lời một thương nhân ở Tp.HCM cho biết là đang do dự ký các hợp đồng xuất khẩu (XK) mới vì muốn chờ giá gạo lên cao hơn.
Có nên chờ giá lên cao hơn?
Đáng chú ý, có những dự báo giá gạo sẽ tăng trong những tuần tới so với giá gạo 5% tấm được chào bán ở mức 415 USD/tấn hồi cuối tháng 4/2022.
Bên cạnh đó, dữ liệu sơ bộ cho thấy tại cảng Tp.HCM trong tháng 4/2022 xuất 300.990 tấn gạo và trong tuần đầu tiên của tháng 5/2022 sẽ xuất 40.000 tấn gạo, với phần lớn được chuyển đến Philippines, châu Phi và Cuba.
Ngành hàng lúa gạo Việt cần tận dụng tốt giai đoạn then chốt trong quý II và quý III/2022 để tăng tốc hoạt động xuất khẩu với mức giá tốt nhất có thể. |
Một số nhận định gần đây cho rằng trong quý II và quý III/2022 sẽ là giai đoạn “then chốt” và “bùng nổ” cho việc tăng tốc giá trị kim ngạch XK gạo của Việt Nam. Nhất là từ tháng 5 này sẽ là thời điểm XK gạo nhộn nhịp hơn và giá lúa gạo sẽ tiếp tục có xu hướng tăng như trông đợi của các thương nhân Việt.
Ông Nguyễn Chánh Trung, Phó tổng giám đốc của một doanh nghiệp (DN) có mối liên kết sản xuất, tiêu thụ lúa gạo ở tỉnh An Giang, cho biết thông thường XK gạo sẽ khởi sắc từ cuối tháng 4 cho đến quý III. Đây là thời điểm mà các nhà nhập khẩu gạo truyền thống của Việt Nam như Philippines hay châu Phi cân đối lại tồn kho và họ sẽ cấp phép cho các DN tư nhân nhập khẩu.
Theo DN xuất khẩu gạo tại các tỉnh phía Nam, trong quý II/2022, nhu cầu nhập khẩu gạo Việt Nam trên thị trường quốc tế sẽ tiếp tục tăng nhằm dự trữ tiêu dùng trong nước. Nhất là trong bối cảnh xung đột Nga - Ukraine khiến cho nguồn cung lương thực bị đứt quãng, khan hiếm, đẩy giá toàn cầu lên rất cao.
Đây cũng là cơ hội để gạo Việt tăng thị phần lẫn giá trị kim ngạch XK trong các tháng tới. Chính vì vậy, vào ngày 5/5 tại tỉnh An Giang, Cục Xúc tiến thương mại (Bộ Công Thương) phối hợp với các Thương vụ Việt Nam tại ASEAN tổ chức phiên tư vấn XK sản phẩm lúa gạo sang thị trường ASEAN.
Trong thị trường ASEAN, đáng chú ý nhất vẫn là Philippines. Theo đánh giá của Cục Xúc tiến thương mại, trong quý I/2022, Philippines tiếp tục đứng đầu về tiêu thụ gạo của Việt Nam, chiếm 44,7% trong tổng lượng và chiếm 42,6% tổng kim ngạch XK gạo của cả nước, đạt 672.136 tấn, tương đương 311,08 triệu USD, giá trung bình 462,8 USD/tấn, tăng mạnh 63,3% về lượng, tăng 41,4% về kim ngạch.
Giới chuyên gia nhận định XK gạo ở “vựa lúa” Đồng bằng sông Cửu Long nói riêng và Việt Nam nói chung vào thị trường Philippines còn nhiều cơ hội gia tăng do nước này thông qua chính sách tự do hóa ngành gạo. Chính sách loại bỏ cơ chế hạn ngạch, thay bằng thuế nhập khẩu sẽ làm tăng lượng gạo nhập khẩu vào Philippines.
Tận dụng tốt các cơ hội
Còn để nâng cao hiệu quả xuất khẩu gạo sang ASEAN nói chung, ngành gạo cần rà soát lại nhu cầu nhập khẩu của từng thị trường trong khu vực, xác định những thị trường tiêu thụ gạo phẩm cấp thường với giá rẻ, thị trường tiêu thụ gạo cao cấp, gạo thơm… Hơn nữa, cần chú trọng các chính sách thương mại với các nước trong khu vực, tận dụng tối đa những lợi thế của các hiệp định thương mại tự do (FTA) giữa ASEAN với các đối tác trên thế giới.
Với thị trường châu Phi, nhiều người quan tâm đến thông tin hồi tháng 3 năm nay khi CTCP Xuất nhập khẩu An Giang (Angimex) đã ký biên bản ghi nhớ hợp đồng xuất khẩu 3 triệu tấn gạo cho Sierra Leone trong 3 năm.
Angimex vừa qua đã thực hiện bổ nhiệm Chủ tịch HĐQT mới ngay sau khi vị chủ tịch cũ là ông Đỗ Thành Nhân bị bắt hồi tháng 4/2022 do hành vi thao túng chứng khoán. Thông qua ký kết với Sierra Leone, DN này muốn từng bước mở rộng thị trường XK gạo sang các quốc gia trong khu vực Tây Phi trong tương lai sau khi các quốc gia lân cận thấy được quy mô và tiềm lực của công ty.
Xuất khẩu sang thị trường EU cũng được dự báo sẽ tiếp tục tăng mạnh trong các tháng tới dựa vào tác động của FTA Việt Nam - EU (EVFTA). Tuy vậy, cần nhìn nhận một thực tế là thị phần gạo của Việt Nam tại thị trường lớn này được đánh giá là còn khá khiêm tốn, chỉ chiếm 3,1% trong tổng lượng gạo ngoại khối nhập khẩu vào EU.
Trong khi đó, theo số liệu từ Cơ quan Thống kê châu Âu (Eurostat), EU nhập khẩu từ 3- 4 triệu tấn gạo mỗi năm. Như vậy, Việt Nam vẫn còn nhiều dư địa để gia tăng XK vào thị trường này, nhất là trong những giai đoạn “then chốt” như quý II và quý III/2022.
Theo Ts. Trần Quốc Hùng, chuyên gia kinh tế tại Mỹ, trước mắt là các DN Việt cần sử dụng hết hạn ngạch xuất lúa gạo 80.000 tấn/năm với suất thuế quan 0% theo EVFTA. Đặc biệt, nên phát triển các loại gạo thơm cấp cao, nhiều giá trị đang được người tiêu dùng châu Âu ưa chuộng. Không chỉ vậy, trước xung đột kéo dài giữa Nga và Ukraine, trong nguy nan lại có cơ hội rất tốt để Việt Nam có thể tăng cường XK gạo vào thị trường EU.
Để các nhà XK gạo Việt tận dụng tốt các cơ hội trong những tháng tới, giới chuyên gia nhấn mạnh điều quan trọng là cần tiếp tục khai thác khá hiệu quả những lợi thế từ những FTA.
Bên cạnh đó, các thương nhân XK gạo cần đảm bảo nguồn hàng, lưu ý các thông tin về container, cước vận tải biển để chủ động giao hàng và ký kết các hợp đồng mới.
Mặt khác, khi giai đoạn “then chốt” được mở ra thì các nhà XK gạo Việt cũng cần vượt qua được những những thách thức như việc các nước nhập khẩu đòi hỏi tiêu chuẩn cao hơn về phẩm chất gạo. Và nhất là phải vượt qua được sức ép cạnh tranh rất lớn từ các đối thủ tiềm tàng ở những thị trường lớn.
Thế Vinh