 |
|
Bộ GTVT sẽ kiểm tra dự án thu phí không dừng rà soát các bất cập. (Ảnh: TL). |
Bộ Giao thông Vận tải vừa có quyết định thành lập đoàn kiểm tra về hoạt động thu phí không dừng trên toàn quốc. Theo đó, đoàn có nhiệm vụ kiểm tra công tác triển khai thực hiện dự án thu phí tự động không dừng giai đoạn 1 (BOO1) và giai đoạn 2 (BOO2) với thời hạn 25 ngày.
Vẫn còn nhiều bất cập
Dự án thu phí ETC được chia làm hai giai đoạn. Đến thời điểm hiện tại, hầu hết các trạm BOT trên cả nước đã triển khai hệ thống thu phí tự động không dừng ở một số làn.
Theo Bộ Giao thông Vận tải (GTVT), hiện toàn bộ các dự án đã được kiểm toán. Tuy nhiên, công tác quyết toán của một số dự án vẫn còn chậm, do còn vướng mắc liên quan như lãi vay trong thời gian xây dựng chưa tính trong tổng mức đầu tư của dự án BOT, chi phí giải phóng mặt bằng, định mức một số hạng mục. Ngoài ra, do ảnh hưởng của dịch bệnh Covid-19 nên lưu lượng xe thực tế thấp hơn so với phương án tài chính nên cần phải điều chỉnh hợp đồng các dự án BOT… Vì vậy, các dự án vẫn chưa được cơ quan có thẩm quyền phê duyệt quyết toán toàn bộ dự án làm cơ sở để điều chỉnh thời gian thu phí.
Hiện các trạm thu phí đều có chính sách miễn giảm cho người dân xung quanh dự án, nhưng có 8 trạm thu phí vẫn đang gặp khó khăn, vướng mắc do bất cập về vị trí đặt trạm, không được sự đồng thuận của người dân như trạm thu phí Bỉm Sơn thuộc Dự án QL1A, đoạn tránh phía Tây thành phố Thanh Hóa; trạm thu phí Km77+922.5 thuộc Dự án đầu tư xây dựng tuyến Thái Nguyên - Chợ mới và Nâng cấp mở rộng QL3; trạm thu phí tại Km 1747 thuộc đường Hồ Chí Minh qua tỉnh Đắk Lắk…
Có những dự án đầu tư cải tạo, nâng cấp các tuyến đường độc đạo hiện hữu đã dẫn đến bất cập, đó là đặt trạm thu phí ngoài phạm vi dự án hoặc trạm thu phí để thu cho những dự án khác mà người dân không sử dụng... nên không bảo đảm hài hòa lợi ích giữa các nhà đầu tư BOT và người dân.
Trước vấn đề này, Bộ GTVT đề nghị dùng ngân sách nhà nước để hỗ trợ hoặc mua lại dự án BOT. Tuy nhiên chưa có tiêu chí rõ ràng để có đủ cơ sở pháp lý và thực tiễn cho việc xem xét, quyết định mua lại các dự án này.
Nhiều ý kiến chuyên gia cho rằng, nếu Nhà nước mua lại các dự án đó sẽ tiềm ẩn nguy cơ thiếu minh bạch, dẫn đến hiệu ứng lan rộng tại các dự án khác, khiếu kiện, làm mất an ninh, trật tự, đồng thời gây áp lực cho ngân sách nhà nước trong điều kiện khó khăn hiện nay và đi ngược với chủ trương của Đảng, Nhà nước trong việc huy động nguồn vốn xã hội hóa cho đầu tư phát triển cơ sở hạ tầng.
Khẩn trương rà soát bất cập
Theo nhận định của Ủy ban Kinh tế Quốc hội, việc triển khai thu phí không dừng vẫn xảy ra lỗi kết nối giữa các nhà cung cấp dịch vụ gây bức xúc cho người dân như xe qua trạm thu phí không nhận dạng được thẻ, không trừ tiền phí khi xe qua, hệ thống đọc chéo làn dẫn tới sai phân loại, mệnh giá tiền, nhận dạng sai phương tiện...
Liên quan đến đợt kiểm tra việc triển khai thực hiện dự án thu phí ETC, ông Lâm Văn Hoàng, Chánh thanh tra Bộ GTVT cho rằng, mục đích là kiểm soát tải trọng xe trên toàn quốc, giai đoạn 1 áp dụng cho QL1, đường Hồ Chí Minh qua Tây Nguyên và dự án thu phí dịch vụ sử dụng đường bộ không dừng, giai đoạn 2 theo hình thức hợp đồng BOO (Xây dựng-Sở hữu-Vận hành).
“Qua việc kiểm tra sẽ phát hiện những tồn tại, vướng mắc để kịp thời khắc phục, rút kinh nghiệm. Đồng thời, kiến nghị sửa đổi, bổ sung chính sách, pháp luật chưa phù hợp, góp phần nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước đối với các dự án đầu tư theo hình thức hợp đồng BOO”, ông Hoàng nói.
Hiện Tổng cục đường bộ Việt Nam đã xây dựng hệ thống quản lý, giám sát, khai thác dữ liệu thu phí dịch vụ sử dụng đường bộ để quản lý, giám sát công tác thu phí tại các dự án BOT. Tuy nhiên, đến nay, hệ thống quản lý, giám sát, khai thác dữ liệu nói trên mới chỉ được áp dụng cho 6/66 trạm thu phí Tổng cục đường bộ là cơ quan Nhà nước thẩm quyền (cả nước có 107 trạm thu phí thuộc thẩm quyền trung ương và địa phương).
Hiện một số dự án có mức tăng trưởng doanh thu tốt, nhưng bên cạnh đó cũng có nhiều dự án không đáp ứng được yêu cầu, doanh thu không đạt so với số thu dự kiến tại hợp đồng dự án, các nhà đầu tư BOT gặp khó khăn trong việc trả nợ ngân hàng và tiềm ẩn nguy cơ nợ xấu.
Số liệu của Bộ GTVT cho thấy, đến thời điểm hiện nay, việc triển khai các trạm thu phí ETC đã cơ bản hoàn thành, trừ 4 trạm do Tổng Công ty đầu tư phát triển đường cao tốc Việt Nam (VEC) quản lý do vướng mắc về nguồn vốn, phải chờ cấp có thẩm quyền quyết định cơ cấu lại các dự án; 8 trạm không đủ điều kiện triển khai; các trạm thu phí do UBND tỉnh Cà Mau quản lý có quy mô nhỏ, lưu lượng xe ôtô không nhiều...
Các chuyên gia giao thông cho rằng, nếu không khẩn trương rà soát, sửa đổi các quy định bất cập về thực hiện thu phí ETC hiện hành sẽ ảnh hưởng đến việc thu hút nguồn vốn xã hội vào đầu tư phát triển cơ sở hạ tầng, đặc biệt là tại các dự án xây dựng đường cao tốc Bắc – Nam.
Hải Sơn
