Hiệp định EVFTA - thời cơ mới cho doanh nghiệp Việt (Kỳ 2)

Đây là ý kiến của ông Vũ Tiến Lộc - Chủ tịch Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI), Đại biểu Quốc hội tỉnh Thái Bình đưa ra. Dự kiến, Hiệp định thương mại tự do Việt Nam - EU (EVFTA) sẽ được Quốc hội phê chuẩn tại kỳ họp thứ 9, Quốc hội khóa XIV đang diễn ra.

"Đo đếm" lợi ích từ EVFTA

Theo báo cáo thuyết minh của Chính phủ, EVFTA sẽ giúp GDP của Việt Nam tăng thêm ở mức bình quân từ 2,18 - 3,25% (cho giai đoạn 5 năm đầu thực hiện), 4,57-5,30% (cho giai đoạn 5 năm tiếp theo) và 7,07-7,72% (cho giai đoạn 5 năm sau đó).

Dệt may được dự báo sẽ được hưởng lợi lớn từ EVFTA (Ảnh: Tư liệu)

EU là thị trường nhập khẩu lớn thứ hai thế giới và hiện là thị trường xuất khẩu lớn thứ hai của Việt Nam (sau Mỹ). Thông qua EVFTA, Việt Nam có thể tiếp cận một thị trường tiềm năng với dân số hơn 500 triệu người, GDP khoảng 15.000 tỷ USD - chiếm 22% GDP toàn cầu.

Về trao đổi thương mại, với những cam kết mở cửa thị trường mạnh mẽ, EVFTA dự kiến sẽ giúp kim ngạch xuất khẩu của Việt Nam sang EU tăng thêm khoảng 42,7% vào năm 2025 và 44,37% vào năm 2030, tập trung vào một số ngành như nhóm hàng nông sản (gạo, đường, thịt lợn, thịt gia súc gia cầm, lâm sản, đồ uống và thuốc lá), nhóm ngành chế biến, chế tạo (dệt, may mặc, da giày), nhóm ngành dịch vụ (vận tải thủy, vận tải hàng không, tài chính và bảo hiểm, các dịch vụ phục vụ kinh doanh khác).

Về nhập khẩu, dự kiến nhập khẩu từ EU sẽ tăng khoảng 33,06% vào năm 2025 và 36,7% vào năm 2030, tập trung vào một số mặt hàng như phương tiện và thiết bị vận tải, máy móc thiết bị phụ tùng, điện thoại và linh kiện điện tử, dược phẩm.

Về đầu tư, EVFTA là cơ hội để Việt Nam có thể thu hút thêm các nhà đầu tư từ EU trong các lĩnh vực như công nghiệp chế biến chế tạo sử dụng công nghệ cao, năng lượng sạch, năng lượng tái tạo, dịch vụ.

Về lao động, EVFTA dự kiến giúp tăng thêm khoảng 146.000 việc làm mỗi năm. Về thu ngân sách, dự kiến tổng mức giảm thu từ giảm thuế xuất khẩu, thuế nhập khẩu trên 2.500 tỷ đồng; tuy nhiên tăng thu từ thu nội địa dưới tác động của đầu tư, thương mại và tăng trưởng kinh tế khoảng 7.000 tỷ đồng trong giai đoạn 2020-2030.

Đặc biệt, Bộ trưởng Bộ Công Thương Trần Tuấn Anh nhấn mạnh, với việc thực thi EVFTA, doanh nghiệp Việt Nam sẽ có cơ hội tiếp cận các chuỗi cung ứng mới thay thế cho các chuỗi cung ứng truyền thống vốn đang bị đứt đoạn hoặc đình trệ do dịch Covid-19 thời gian vừa qua, đồng thời cũng là cơ hội tốt giúp Việt Nam bước vào để lấp đầy chỗ trống trong các chuỗi cung ứng khu vực và toàn cầu đang bị ảnh hưởng bởi dịch bệnh.

Đây là tiền đề quan trọng để doanh nghiệp khôi phục và thúc đẩy sản xuất kinh doanh sau giai đoạn dịch bệnh. Bên cạnh đó, thị trường xuất khẩu của doanh nghiệp Việt Nam cũng có cơ hội được mở rộng và đa dạng hóa hơn, giảm sự lệ thuộc vào một nhóm thị trường nhất định.

Phải đầu tư để nắm chắc cơ hội

Tuy nhiên, đi cùng với những lợi ích, Hiệp định EVFTA cũng có một số thách thức. Tại Báo cáo thẩm tra về việc phê chuẩn EVFTA, Chủ nhiệm Ủy ban Đối ngoại của Quốc hội Nguyễn Văn Giàu cho hay, EVFTA tạo ra sức ép cạnh tranh từ hàng hóa và dịch vụ từ EU cho doanh nghiệp, hàng hóa và dịch vụ của Việt Nam.

Đồng thời, EVFTA bao gồm những quy định, quy tắc chặt chẽ về thủ tục đầu tư, hải quan, thuận lợi thương mại, các rào cản kỹ thuật trong thương mại, các biện pháp kiểm dịch động thực vật, sở hữu trí tuệ, phát triển bền vững. Đây là thách thức nhưng cũng là cơ hội để Việt Nam tiếp tục hoàn thiện thể chế kinh tế thị trường và thực hiện mạnh mẽ, hiệu quả chủ trương cải cách thủ tục hành chính.

Vì vậy, Ủy ban Đối ngoại đề nghị Chính phủ chỉ đạo các Bộ, ngành tiếp tục phân tích, đánh giá tác động của Hiệp định theo phương pháp tính toán định lượng trên tất cả các lĩnh vực, cập nhật bổ sung đánh giá tác động của Hiệp định do đại dịch Covid-19 gây ra để chủ động tăng cường các biện pháp kiểm soát chặt chẽ những rủi ro, thách thức và giảm thiểu các tác động tiêu cực trong quá trình triển khai Hiệp định. Việt Nam cần chủ động tận dụng và phát huy tối đa các lợi ích mà EVFTA mang lại.

Theo ông Vũ Tiến Lộc - Chủ tịch VCCI, "Quốc hội bấm nút phê chuẩn Hiệp định cũng là bấm nút thông xe cho con đường cao tốc" quan trọng này. Tuy nhiên, "thông xe mới chỉ là mở lối đi, còn rất nhiều việc chúng ta phải làm để đoàn xe doanh nghiệp và cả nền kinh tế có thể vận hành trơn tru, hiệu quả trên tuyến đường này".

Theo đó, để doanh nghiệp và nền kinh tế có thể lên "đường cao tốc" hội nhập, phải làm ngay những “đường gom”, “lối mở” để vào "cao tốc". Đó chính là những Luật, những Nghị định, Thông tư nội luật hóa các cam kết, hoặc hướng dẫn cách thức tổ chức thực hiện các cam kết đó. Soạn thảo và ban hành thật nhanh chóng, kịp thời các văn bản hướng dẫn này là việc cấp thiết để Hiệp định có hiệu lực, "để con đường cao tốc có xe đi".

Bên cạnh đó, "muốn vận hành đường cao tốc thì cần bảo đảm có được các biển báo, chỉ dẫn đầy đủ, rõ ràng. Cũng như vậy, chúng ta muốn doanh nghiệp tận dụng Hiệp định thì phải đẩy mạnh và làm thực chất hơn công tác phổ biến tuyên truyền, hướng dẫn, tư vấn cho doanh nghiệp", ông Lộc nói.

Đặc biệt, Chủ tịch VCCI nhấn mạnh: "Đối với doanh nghiệp và các cơ quan nhà nước có liên quan, đường cao tốc EVFTA không phải là con đường miễn phí. Để doanh nghiệp và đất nước tận dụng được những cơ hội từ đường cao tốc EVFTA, chúng ta phải đầu tư".

Với các doanh nghiệp, trước hết phải bỏ thời gian và công sức để tìm hiểu về các cơ hội, thách thức từ Hiệp định. Sau đó có thể sẽ phải đầu tư để thay đổi nguồn cung, chuỗi sản xuất, qua đó đáp ứng các yêu cầu về quy tắc xuất xứ của Hiệp định. Doanh nghiệp có thể sẽ phải mất thêm nhiều chi phí tuân thủ, để đáp ứng các tiêu chuẩn ngày càng cao hơn về lao động, môi trường. Nói cho cùng, EVFTA chỉ mở ra con đường giao thương thuận lợi, EVFTA không tự nhiên mang đến thành công cho bất cứ doanh nghiệp nào nếu doanh nghiệp đó không có đủ sức cạnh tranh.

Với Nhà nước, để EVFTA thực sự là một động lực cải thiện nền kinh tế, Nhà nước cần phải đầu tư cho 3 công trình trụ cột - nền tảng quốc gia cho năng lực cạnh tranh: Hoàn thiện thể chế, nâng cấp cơ sở hạ tầng, năng cao chất lượng nguồn nhân lực. "Vấn đề này đã được nói nhiều, cũng đang làm, nhưng để chơi với EVFTA, CPTPP và các hiệp định tự do thế hệ mới, để đón nhận làn sóng FDI với chất lượng cao chứ không “vơ bèo vạt tép”, thì cần phải được tăng tốc nhanh hơn", ông Lộc lưu ý.

Lê Thúy