Doanh nghiệp Việt e dè khi hội nhập

Tổng cục Thống kê vừa khảo sát ngẫu nhiên 3.500 doanh nghiệp (DN) về mức độ sẵn sàng tham gia hội nhập quốc tế. Kết quả cho thấy, chỉ có 31,8% DN tự tin về chất lượng sản phẩm/dịch vụ, trong đó có 27,5% DN đánh giá tương đối mạnh, 4,3% đánh giá rất mạnh.

Gần 18% an tâm về vốn

Trong khảo sát lần này, Tổng cục Thống kê chọn 200 DNNN, 100 DN FDI và 2.200 DN tư nhân thuộc công nghiệp chế biến chế tạo trong các lĩnh vực sản xuất, chế biến thực phẩm (601 doanh nghiệp), sản xuất sản phẩm từ khoáng phi kim loại (476 doanh nghiệp), sản xuất sản phẩm từ kim loại đúc sẵn (329 doanh nghiệp), sản xuất trang phục (254 doanh nghiệp)… để tiến hành điều tra.

Kết quả điều tra khiến các chuyên gia kinh tế lo ngại bởi hiệu lực của các hiệp định thương mại đang cận kề, song sự chuẩn bị của DN Việt lại rất sơ sài. Thậm chí, nhiều DN khẳng định chưa đủ sức để cạnh tranh.

Chỉ có khoảng 25% DN cho rằng DN tương đối mạnh và rất mạnh về giá thành sản phẩm/dịch vụ và nguồn cung ổn định. Còn về vốn đầu tư, đây là mặt kém khả quan nhất vì chỉ có 17,5% DN cho rằng tương đối mạnh và rất mạnh về vốn.

Ngoài ra, trong quá trình khảo sát, Tổng cục thống kê cũng ghi nhận có tới 94,5% DN cho biết đến một hoặc nhiều hiệp định thương mại Việt Nam đã tham gia thông qua các kênh gồm: kênh truyền thông (86,9%); hiệp hội (16,3%); cơ quan quản lý nhà nước (15%); đối tác kinh doanh (10,8%). Còn lại 5,5% DN không biết đến bất kỳ hiệp định nào.

Cũng theo báo cáo, Cộng đồng kinh tế ASEAN đang được nhiều DN biết đến nhiều nhất, đạt 83,8%, tiếp đến là Hiệp định TPP 82,2%; Hiệp định thương mại tự do Việt Nam – Nhật Bản 66,8% Hiệp định thương mại tự do Việt Nam – Liên minh châu Âu 64,1%; Hiệp định thương mại tự do Việt Nam – Hàn Quốc 62,7%.

Nhiều DN vẫn tự ti về năng lực cạnh tranh yếu

Nhận định chung của Tổng cục Thống kê cho hay, hầu hết các DN ủng hộ các hiệp định thương mại, xấp xỉ 84%, trong đó 53,3% DN rất ủng hộ; có 30,6% DN ủng hộ nhưng vẫn lo lắng, có 2,9% DN cho rằng ký cũng được mà không ký cũng được, có 12,6% DN không có ý kiến, chỉ có 0,6% DN hoàn toàn phản đối.

Hiện tại, khu vực DN nhà nước có tỷ lệ ủng hộ hội nhập cao nhất (92%), tiếp đến là khu vực DN ngoài nhà nước (83,5%) và cuối cùng là DN có vốn FDI (83%).

Tăng chất lượng, tăng sức cạnh tranh

Chia sẻ với báo giới bên hành lang Quốc hội, ông Vũ Tiến Lộc, Chủ tịch Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI), cho biết cộng đồng DN Việt Nam đang có những bất ổn về quy mô. Có đến 96% DN nhỏ và siêu nhỏ, chưa đầy 2% DN lớn và 2% DN cỡ vừa. Mọi nền kinh tế có quá trình phát triển ngắn như chúng ta đều thiếu các DN lớn, vì chưa đủ quá trình tích lũy.

Trong khi đó, ông Lộc cho rằng cơ hội thị trường rất lớn nhưng tận dụng được điều này không đơn giản. Ông Lộc khẳng định, điều quan trọng sống còn của các DN nói chung là phải tiếp cận ngay với các thông tin về các hiệp định thương mại tự do đã được ký kết, trên cơ sở đó phân tích ảnh hưởng của lộ trình mở cửa, giảm thuế đối với ngành và lĩnh vực mình tham gia.

Tại rất nhiều cuộc hội thảo bàn về giải pháp cho DN Việt trước thềm hội nhập, các chuyên gia kinh tế cũng khẳng định DN cần chuẩn bị chương trình hành động đặt trong chuỗi liên kết với các DN khác để tận dụng cơ hội, vượt qua thách thức.

Bên cạnh đó, DN còn cần định hướng lại thị trường, ứng dụng công nghệ để đạt các tiêu chuẩn vượt qua rào cản kỹ thuật như chất lượng, vệ sinh an toàn thực phẩm… Đặc biệt, việc tổ chức lại sản xuất kinh doanh để đáp ứng nhu cầu về xuất xứ là việc cần làm ngay.

Theo đánh giá chung của Tổng cục Thống kê, hiện các DN Việt Nam dự kiến chiến lược nắm bắt cơ hội từ hội nhập tập trung vào ba lĩnh vực chính: Nâng cao chất lượng sản phẩm, mở rộng SXKD và tìm kiếm thị trường mới.

Hiện tại, do còn nhiều bất cập về chất lượng sản phẩm so với các DN có vốn đầu tư nước ngoài nên phần lớn các DN trong nước đều ý thức được và dự kiến có chiến lược nâng cao chất lượng sản phẩm, dịch vụ để tham gia hội nhập quốc tế hiệu quả hơn.

86,1% DN nhà nước dự kiến hàng đầu về nâng cao chất lượng sản phẩm, tỷ lệ của DN ngoài nhà nước là 76,6% và DN có vốn đầu tư nước ngoài là 69,5%.

Sự quan tâm tiếp theo của các DN Việt Nam trong tiến trình hội nhập là_mở rộng sản xuất kinh doanh. Hiện DN Việt Nam chủ yếu là các DN nhỏ và vừa, chiếm trên 97% tổng số DN xét theo tiêu chí lao động, gần 89% số DN xét theo tiêu chí vốn.

Với quy mô vốn nhỏ bé, năng lực về công nghệ thấp, lạc hậu là chủ yếu, vì vậy, hầu hết các DN đều mong muốn mở rộng quy mô SXKD nhằm tạo cơ hội cạnh tranh trong thời kỳ hội nhập quốc tế.

Gần 70% số DN có chiến lược mở rộng SXKD để tham gia hội nhập quốc tế (72,7% DN nhà nước; 68,3% DN ngoài Nhà nước và 70,3% DN có vốn đầu tư nước ngoài).

Ngoài việc nâng cao chất lượng sản phẩm, mở rộng sản xuất kinh doanh, tìm kiếm thị trường mới cũng là một trong các mục tiêu hàng đầu DN muốn hướng tới. Có 62,1% DN dự kiến sẽ tìm kiếm thị trường mới để nắm bắt cơ hội từ hội nhập.

Máy móc thiết bị, công nghệ là một trong những yếu tố cốt lõi, bền vững trong cạnh tranh và hội nhập, trong khi hầu hết các DN Việt Nam có công nghệ thấp, nhưng cũng chỉ có 43,9% số DN dự kiến có chiến lược nâng cấp công nghệ trong thời gian tới (DN nhà nước 60,3%; DN ngoài nhà nước 46,6% và DN có vốn đầu tư nước ngoài 34,5%).

Tuy nhiên, ngoài việc DN phải tự thay đổi để nắm bắt cơ hội, cộng đồng DN cũng kiến nghị Chính phủ có những hỗ trợ về chính sách kịp thời khi DN tham gia hội nhập quốc tế.

Có 84,6% DN mong muốn đơn giản hóa thủ tục hành chính; có 69,4% DN mong muốn được hỗ trợ, cung cấp và hướng dẫn chi tiết thông tin về các hiệp định thương mại quốc tế; có 55,3% DN mong muốn có thông tin về thị trường nước ngoài từ Chính phủ và các cơ quan quản lý nhà nước; có 48,9% DN mong muốn có thông tin về thị trường trong nước.

Thanh Hoa