Đề xuất tăng giờ làm thêm tối đa lên 400 giờ/năm

Ủy ban Về các vấn đề xã hội của Quốc hội vừa tổ chức phiên họp toàn thể lần thứ 13 thẩm tra dự án Bộ luật Lao động (sửa đổi). Dự án gồm 17 chương, 221 điều (giảm 21 điều so với hiện hành).

Tại phiên họp, nhiều nội dung trong dự thảo Luật nhận được sự quan tâm của dư luận đã được các đại biểu tập trung thảo luận như: Mở rộng khung thỏa thuận về giờ làm thêm tối đa từ 300 giờ/năm lên 400 giờ/năm; điều chỉnh tăng tuổi nghỉ hưu đối với nam là 62 tuổi, nữ 60 tuổi, thời gian nghỉ Tết âm lịch; việc bổ sung 1 ngày nghỉ lễ là Ngày Thương binh, liệt sỹ (27/7)....

Thừa ủy quyền của Chính phủ, Bộ LĐ-TB&XH trình bày tờ trình Dự án Luật Lao động sửa đổi, với lý do trong thực tiễn thi hành Bộ Luật Lao động năm 2012 đã xuất hiện nhiều vướng mắc, bất cập cần bổ sung, sửa đổi.

Tăng thêm 100 giờ làm thêm mỗi năm 

Cụ thể, về mở rộng khung thỏa thuận về giờ làm thêm tối đai. Bộ Luật Lao động hiện hành quy định số giờ làm thêm tối đa của người lao động là không quá 50% số giờ làm việc bình thường/ngày, 30 giờ/tháng và tổng số không quá 200 giờ/năm, trường hợp đặc biệt do Chính phủ quy định thì được làm thêm giờ không quá 300 giờ/năm. Những năm qua, Chính phủ nhận được rất nhiều ý kiến đề xuất nghiên cứu sửa đổi bổ sung Bộ luật theo hướng mở rộng khung thỏa thuận về giờ làm thêm tối đa.

Chính phủ thấy rằng việc mở rộng khung thỏa thuận làm thêm giờ tối đa là cần thiết để nâng cao năng lực cạnh tranh của thị trường lao động, đáp ứng nhu cầu của DN và người lao động, góp phần bảo vệ quyền lợi tiền lương của người lao động. Do vậy, Chính phủ quy định trong dự thảo mức mở rộng khung thỏa thuận làm thêm giờ trong các trường hợp đặc biệt sẽ tăng thêm 100 giờ/năm so với hiện hành từ đối đa 300 giờ/năm lên 400 giờ/năm.

Qua khảo sát, đánh giá và tham vấn ý kiến của các bên trong quá trình soạn thảo, đa số ý kiến tán thành. Đây là mức giờ tăng thêm tối ưu hóa mặt tích cực của việc làm thêm giờ trên cơ sở các nghiên cứu, cân nhắc và đánh giá tác động về kinh tế, xã hội.

"Mức tăng giờ làm thêm này cũng chỉ áp dụng đối với một số ngành nghề nhất định và vào các thời điểm nhất định (thời điểm hoàn thành đơn hàng theo mùa, vụ). Mức 400 giờ làm thêm một năm thì bình quân người lao động trong các ngành nghề này cũng chỉ làm thêm chưa đến 1,5 giờ/mỗi ngày làm việc", Tờ trình nêu rõ.

Mở rộng khung thỏa thuận về giờ làm thêm tối đa từ 300 giờ/năm lên 400 giờ/năm (Ảnh: Internet)

Tuy nhiên, có ý kiến cho rằng việc tăng giờ làm thêm ảnh hưởng tới thể chất, sức khỏe, nghề nghiệp của người lao động (mệt mỏi, căng thẳng, dễ gây ra tai nạn lao động ở những giờ làm thêm) và có thể gây ra thiếu việc làm do DN không muốn tuyển dụng lao động mà huy động người lao động hiện có làm thêm giờ.

Để khắc phục những tác động tiêu cực về làm thêm giờ, Chính phủ quy định trong dự thảo các biện pháp như quy định nguyên tắc thỏa thuận với người lao động khi làm thêm giờ, bảo đảm tổng số giờ làm việc trong một ngày không quá 12 giờ (kể cả làm bình thường và làm thêm giờ) và người lao động sẽ được nghỉ ngơi ít nhất 12 giờ mỗi ngày.

Trả lương cao hơn và đãi ngộ hợp lý cho người lao động khi làm thêm giờ: Tiền lương làm thêm giờ phải cao hơn tiền lương làm việc tiêu chuẩn ít nhất bằng 150% nếu làm thêm giờ vào ngày thường, 200% nếu làm việc vào ngày nghỉ hàng tuần và 300% nếu làm việc vào ngày nghỉ Tết.

Qua quá trình soạn thảo, Tổng Liên đoàn lao động Việc Nam đề xuất quy định cứng trong dự thảo mức lương luỹ tiến làm thêm giờ, trong khi ý kiến của Phòng Thương mại Công nghiệp Việt Nam, Liên minh HTX Việt Nam đề nghị không quy định vấn đề này. Dự thảo bổ sung quy định hai bên thỏa thuận trả lương luỹ tiến cao hơn mức trên để bảo đảm ổn định và phát triển của DN cũng như quyền lợi của người lao động khi làm thêm giờ và thúc đẩy thương lượng về tiền lương.

Tăng tuổi nghỉ hưu thế nào?

Về điều chỉnh tuổi nghỉ hưu, theo tờ trình, từ năm 2021, thực hiện điều chỉnh tuổi nghỉ hưu theo mục tiêu tăng tuổi nghỉ hưu chung, thu hẹp dần khoảng cách về giới trong quy định tuổi nghỉ hưu; đối với những ngành nghề đặc biệt, người lao động được quyền nghỉ hưu sớm, hoặc muộn hơn 5 tuổi so với tuổi nghỉ hưu chung.

Việc điều chỉnh tuổi nghỉ hưu cần có tầm nhìn dài hạn và có lộ trình phù hợp với tăng trưởng kinh tế, giải quyết việc làm, thất nghiệp. Đặc biệt, không gây tác động tiêu cực đến thị trường lao động, bảo đảm số lượng, chất lượng và cơ cấu dân số; bình đẳng giới; cân đối Quỹ bảo hiểm xã hội trong dài hạn…

Thứ trưởng Doãn Mậu Diệp, Bộ Lao động, Thương binh & Xã hội (cơ quan soạn thảo Bộ luật Lao động sửa đổi) cho biết, Bộ trình 2 phương án điều chỉnh tuổi nghỉ hưu.

Phương án 1, từ 1/1/2021, tuổi nghỉ hưu của người lao động trong điều kiện lao động bình thường là đủ 60 tuổi 3 tháng đối với nam và đủ 55 tuổi 4 tháng đối với nữ. Sau đó, cứ mỗi năm tăng thêm 3 tháng đối với nam và 4 tháng đối với nữ cho đến khi nam đủ 62 tuổi, nữ đủ 60 tuổi. Đến năm 2028 thì nam đạt 62 tuổi và đến năm 2035 thì nữ đạt tuổi nghỉ hưu là 60.

Phương án 2, từ 1/1/2021, tuổi nghỉ hưu của người lao động trong điều kiện lao động bình thường là đủ 60 tuổi 4 tháng đối với nam và đủ 55 tuổi 6 tháng đối với nữ. Sau đó, cứ mỗi năm tăng thêm 4 tháng đối với nam và 6 tháng đối với nữ cho đến khi nam đủ 62 tuổi, nữ đủ 60 tuổi. Với lộ trình nhanh hơn, đến năm 2026 lao động nam sẽ đạt 62 tuổi và đến năm 2030 nữ đạt tuổi nghỉ hưu là 60.

Chính phủ đề xuất lựa chọn phương án 1 vì đây là phương án có ưu điểm hơn, phòng tránh cao hơn các rủi ro khi điều chỉnh tuổi đối với thị trường lao động, tránh gây sốc thị trường lao động, giữ được ổn định xã hội và phù hợp với thông lệ quốc tế.

Dự thảo luật cũng quy định: Quyền nghỉ hưu sớm hơn không quá 5 tuổi đối với người lao động bị suy giảm khả năng lao động; làm công việc đặc biệt nặng nhọc, độc hại, nguy hiểm; làm công việc nặng nhọc, độc hại, nguy hiểm; và một số công việc, nghề nghiệp đặc biệt.

Quyền nghỉ hưu muộn hơn không quá 5 tuổi đối với người lao động có trình độ chuyên môn kỹ thuật cao, người lao động làm công tác quản lý và một số trường hợp đặc biệt.

Có nên bổ sung thêm 1 ngày nghỉ lễ

Về phương án Nghỉ Tết âm lịch, Chính phủ quy định 2 phương án về thời gian nghỉ Tết âm lịch như sau: Phương án 1 (sửa đổi) người lao động được nghỉ 05 ngày Tết Âm lịch, nếu ngày nghỉ Tết âm Lịch trùng với ngày nghỉ hàng tuần thì không được nghỉ bù.

Phương án 2 (giữ nguyên hiện hành), người lao động được nghỉ 05 ngày Tết Âm lịch, nếu ngày nghỉ Tết trùng với ngày nghỉ hàng tuần thì được nghỉ bù vào ngày kế tiếp.

Quá trình thảo luận, lấy ý kiến và tham vấn chuyên gia, đa số ý kiến thể hiện sự đồng thuận với phương án 2.

Về bổ sung 01 ngày nghỉ lễ: Ngày Thương binh, liệt sỹ (27/7 dương lịch). Chính phủ cho rằng việc bổ sung 01 ngày nghỉ lễ thực chất là điều chỉnh lại các ngày nghỉ lễ trong năm cho hợp lý, đa số các ngày nghỉ lễ nằm ở khoảng 6 tháng đầu năm dương lịch, khoảng thời gian 4 tháng từ ngày Quốc tế lao động (01/5) đến ngày Quốc Khánh (02/9) hiện đang không có một ngày nghỉ lễ nào. Do đó, Chính phủ đề nghị bổ sung 01 ngày nghỉ lễ là ngày 27/7 trình Quốc hội xem xét, quyết định.

Lê Thúy