Ở góc nhìn của mình, ông Nguyễn Đình Tuệ, Giám đốc Trung tâm Dịch vụ hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ và vừa (DNNVV) thuộc Hiệp hội DN Tp.HCM, đã ví von rằng ngành nghề nào mà kinh doanh lại không có điều kiện, thử hỏi người bán rau có điều kiện hay không?
Theo cảm nhận của ông Tuệ, tuy không cần cấp giấy phép cho người bán rau nhưng nó vẫn có điều kiện kinh doanh (ĐKKD). Thứ nhất là nguồn gốc rau ở đâu, người buôn bán rau phải có chỗ bán, phải có các điều kiện về cân đo đong đếm.
Bán rau hay bán rượu?
"Những điều kiện bán rau như thế tại sao lại không phải cấp giấy phép, nhưng khi người bán vài chai rượu trên kệ hàng lại phải có điều kiện về môi trường, phải khám sức khỏe, phải phòng cháy chữa cháy… Tại sao với người bán rượu lại cấp giấy chứng nhận đủ điều kiện kinh doanh, trong khi bán rau lại không có?", ông Tuệ đặt vấn đề.
Và ông Tuệ lý giải: "Là vì giá rau khá rẻ, còn giá rượu thì khá đắt. Như vậy, mục tiêu quản lý không phải nhắm đến người tiêu dùng. Tôi nghĩ người dùng rau nhiều hơn người dùng rượu. Phải chăng mục tiêu ĐKKD (nếu có) được đặt ra gắn liền với chi phí không chính thức của DN?".
Mới đây, trong góp ý Dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Đầu tư, liên quan đến Danh mục ngành, nghề đầu tư kinh doanh có điều kiện, Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) cũng nêu ra một số vấn đề đáng lưu tâm.
Chẳng hạn, theo quy định thì Danh mục ngành, nghề đầu tư kinh doanh có điều kiện được quy định tại Phụ lục 4 của Luật Đầu tư (khoản 2 Điều 7 Luật Đầu tư). Danh mục sẽ được sửa đổi, bổ sung trong từng thời kỳ do Chính phủ rà soát và trình Quốc hội (Điều 8).
Quy định này được thiết kế với mục tiêu hạn chế tình trạng ban hành mới các ngành nghề kinh doanh có điều kiện trong các lĩnh vực chuyên ngành một cách không thể kiểm soát – với cách hiểu là chỉ đối với các ngành nghề đầu tư kinh doanh có trong Danh mục mới có thể quy định ĐKKD.
Tuy nhiên, VCCI cho rằng trên thực tế, nhiều ngành nghề kinh doanh có điều kiện được ban hành trong các Luật ban hành sau Luật Đầu tư, vì vậy nằm ngoài Danh mục.
"Sau một thời gian, các ngành nghề này được bổ sung vào Danh mục sau với lý do là "đã được quy định trong Luật A…". Như vậy, với thực trạng đó thì mục tiêu quy định Danh mục này trong Luật Đầu tư sẽ trở nên ít ý nghĩa", VCCI lưu ý.
Cũng theo VCCI, hiện dự thảo Luật sửa đổi lại chưa có quy định nào để giải quyết tình trạng "gián tiếp vô hiệu hóa" Danh mục ngành nghề đầu tư kinh doanh có điều kiện của Luật Đầu tư.
 |
|
Việc quy định điều kiện kinh doanh là quá mức cần thiết với một số ngành nghề |
Danh mục cần rút gọn
Về mặt pháp lý, sở dĩ tình trạng này có thể tồn tại là do quy định tại Luật Đầu tư chưa làm rõ được mối quan hệ giữa Luật Đầu tư và các Luật ban hành sau về ngành nghề đầu tư kinh doanh có điều kiện, ít nhất là ở các điểm: Thời điểm sửa đổi Danh mục trong Luật Đầu tư với thời điểm ban hành Luật có ngành nghề đầu tư kinh doanh có điều kiện mới.
VCCI kiến nghị: "Cơ chế kiểm soát việc ban hành mới các ngành nghề đầu tư kinh doanh có điều kiện, để đảm bảo các ngành nghề này phù hợp với tính chất quy định tại Điều 7 Luật Đầu tư. Do đó, để giải quyết vấn đề này, đề nghị Ban soạn thảo bổ sung vào Dự thảo các quy định làm rõ ít nhất các nội dung trên tại Điều 8 Luật Đầu tư".
Theo ông Đậu Anh Tuấn, Trưởng Ban Pháp chế VCCI, Danh mục ngành nghề đầu tư, kinh doanh có điều kiện cần được rút gọn. Nhiều ngành, nghề nên được loại bỏ khỏi Danh mục vì hoạt động của chúng không tác động đáng kể tới trật tự công. Thay vào đó, có thể quản lý bằng phương thức khác. Việc quy định ĐKKD là quá mức cần thiết.
Ông Tuấn cho rằng để tạo sự chuyển biến mạnh mẽ trong cải cách ĐKKD thì phải hành động thực chất, quyết liệt, nhất là cần giám sát, xử lý bộ ngành, cơ quan nhà nước không bãi bỏ ĐKKD mà Chính phủ đã yêu cầu. Đồng thời, cần giám sát việc sinh thêm giấy phép mới. Mặt khác, cần tăng cường vai trò rà soát, phản biện của các cơ quan độc lập như các viện nghiên cứu, các hiệp hội DN…
Về ngành nghề kinh doanh có điều kiện với các lý do về quốc phòng, an ninh quốc gia, trật tự an toàn xã hội, đạo đức xã hội, sức khỏe cộng đồng, nếu theo Luật Đầu tư 2014 thì Danh mục có 267 ngành nghề, nhưng khi có Luật sửa đổi 2016 thì chỉ còn 243 ngành nghề.
Tuy nhiên, Danh mục hiện tại của Luật Đầu tư sửa đổi năm 2016 vẫn còn tồn tại nhiều vấn đề cần được tiếp tục đánh giá, rà soát, xem xét để sửa đổi. Có nhiều ý kiến cho rằng còn tồn tại một số quy định về ĐKKD mang tính chất áp đặt đến quy mô của DN, can thiệp quá sâu vào quyền tự quyết của chủ thể kinh doanh.
Hồi tháng 10 năm ngoái, VCCI đã tiến hành rà soát 243 ngành nghề đầu tư kinh doanh trong Danh mục và đề xuất có 22 ngành nghề kinh doanh cần được xem xét để bãi bỏ ra khỏi Danh mục.
Thế Vinh
