Ngày 10/11, Chính phủ đã có tờ trình dự án Nghị quyết của Quốc hội về việc áp dụng thuế thu nhập doanh nghiệp bổ sung theo quy định chống xói mòn cơ sở thuế toàn cầu (thuế tối thiểu toàn cầu).
Theo tờ trình do Bộ trưởng Bộ Tài chính Hồ Đức Phớc trình bày, thuế tối thiểu toàn cầu không phải là điều ước quốc tế, không phải là cam kết quốc tế, không bắt buộc các quốc gia phải áp dụng. Tuy nhiên, Chính phủ cho rằng nếu Việt Nam không áp dụng thì vẫn phải chấp nhận việc các quốc gia khác áp dụng và họ có quyền thu thuế bổ sung đối với các doanh nghiệp tại Việt Nam mà được hưởng mức thuế suất thực tế tại Việt Nam thấp hơn mức thuế tối thiểu toàn cầu 15%, đặc biệt là các doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài.
![]() |
Tập đoàn Hoà Phát thuộc đối tượng bị áp dụng thuế tối thiểu toàn cầu từ năm 2024. |
Việc áp dụng thuế tối thiểu toàn cầu, theo Chính phủ, sẽ tạo một mặt bằng chung về thuế tại tất cả các quốc gia, từ đó tránh việc cạnh tranh về thuế giữa các nước hiện nay và giảm thiểu tình trạng chuyển giá, chuyển lợi nhuận, giữ vững nguồn thu thuế.
Trước bối cảnh nêu trên, để đảm bảo quyền và lợi ích hợp pháp của mình, Việt Nam cần khẳng định áp dụng thuế tối thiểu toàn cầu. Việc áp dụng mang lại cho Việt Nam những cơ hội mới, như tăng nguồn thu ngân sách, tăng cường hội nhập quốc tế và hạn chế hiện tượng trốn thuế, tránh thuế, chuyển giá, chuyển lợi nhuận.
Theo hướng dẫn của Tổ chức Hợp tác và Phát triển Kinh tế (OECD) về quy định chống xói mòn cơ sở thuế toàn cầu, thuế tối thiểu toàn cầu có bản chất là thuế thu nhập doanh nghiệp bổ sung và các nước cần quy định trong hệ thống pháp luật của mình cho phù hợp...
Trên cơ sở đó, Chính phủ đề xuất xây dựng chính sách thuế tối thiểu toàn cầu để áp dụng từ năm 2024.
Thẩm tra nội dung này, Chủ nhiệm Ủy ban Tài chính Ngân sách của Quốc hội Lê Quang Mạnh đã nêu sự cần thiết ban hành Nghị quyết thể hiện rõ quyết tâm của Việt Nam trong việc thực hiện thuế tối thiểu toàn cầu từ năm 2024.
Uỷ ban Tài chính Ngân sách cho rằng cần thiết phải ban hành một văn bản pháp luật để tạo cơ sở pháp lý cho các doanh nghiệp đầu tư nước ngoài thuộc diện điều chỉnh của thuế tối thiểu toàn cầu có thể kê khai thuế thu nhập doanh nghiệp bổ sung tại Việt Nam thay vì để các nhà đầu tư nước ngoài nộp khoản thuế bổ sung này tại nước mẹ.
Chủ nhiệm Ủy ban Tài chính Ngân sách Lê Quang Mạnh cho biết, trình tự, thủ tục xây dựng, ban hành Nghị quyết và hình thức văn bản đã bảo đảm thực hiện đúng theo quy định của Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật.
Về đánh giá tác động, báo cáo của Chính phủ đã tính toán dựa trên số liệu quyết toán thuế thu nhập doanh nghiệp năm 2022, có 619 tập đoàn đa quốc gia (MNE - với khoảng 1.017 công ty thành viên tại Việt Nam) có doanh thu hợp nhất trong năm 2021 đạt khoảng 750 triệu EUR trở lên (thuộc đối tượng áp dụng). Qua rà soát, có khoảng 122 tập đoàn nước ngoài đầu tư vào Việt Nam chịu ảnh hưởng của loại thuế này.
Đối với các tập đoàn trong nước, tính đến tháng 6/2023, Việt Nam có 1.654 dự án đầu tư ra nước ngoài còn hiệu lực với tổng vốn đầu tư Việt Nam gần 22,1 tỷ USD. Tuy vậy nếu áp dụng thuế tối thiểu toàn cầu từ năm 2024 thì chỉ có 6 tập đoàn của Việt Nam thuộc đối tượng bị áp dụng. Đó là Ngân hàng TMCP Ngoại thương Việt Nam (Vietcombank), Tổng công ty Viễn thông MobiFone, Công ty CP Hàng không Vietjet, Tập đoàn Công nghiệp Viễn thông Quân đội Viettel, Tập đoàn Xăng dầu Việt Nam (Petrolimex), Tập đoàn Hòa Phát.
Theo Quy định về thuế tối thiểu toàn cầu, ngay cả đối với phần thu nhập trong nước của các tập đoàn này đang có thuế suất thực tế dưới 15% cũng sẽ phải nộp thuế TNDN bổ sung tối thiểu nội địa để tránh việc các nước thứ 3 sẽ được quyền thu khoản thuế này của Việt Nam từ năm 2025.
Ông Mạnh cho rằng: "Đây sẽ có thể là ảnh hưởng đáng kể đối với các tập đoàn trong nước". Đồng thời đề nghị Chính phủ đánh giá hết những tác động này, bao gồm cả khả năng số tập đoàn trong nước bị ảnh hưởng sẽ thay đổi hàng năm và có thể là nhiều hơn số lượng đang dự kiến để chuẩn bị phương án, quan điểm xử lý phù hợp.
Mặt khác, theo Chủ nhiệm Ủy ban Tài chính Ngân sách, việc áp dụng thuế tối thiểu toàn cầu sẽ ảnh hưởng trực tiếp đến lợi ích các doanh nghiệp đầu tư nước ngoài đang trong thời gian hưởng ưu đãi miễn giảm và có mức thuế suất thực tế thấp hơn 15%.
"Có những nhà đầu tư nước ngoài mong muốn nộp thuế tối thiểu toàn cầu bổ sung tại Việt Nam, song cũng có những nhà đầu tư nước ngoài muốn nộp thuế tối thiểu toàn cầu bổ sung tại nước mẹ", ông Mạnh nói. Vì vậy, cần thiết phải thẩm tra về vấn đề bảo đảm đầu tư và khả năng khiếu kiện.
Thanh Hoa