Đầu tháng 3/2022, Bộ Tài chính lấy ý kiến về các chính sách thu thuế bất động sản, bao gồm việc đánh thuế nhà và tài sản nhằm xây dựng đề cương báo cáo rà soát, đánh giá và đề xuất sửa đổi theo chỉ đạo của Chính phủ. Trong đó, nội dung bổ sung đánh thuế đối với nhà, nghiên cứu xây dựng Luật Thuế tài sản hay bất động sản nhanh chóng thu hút được sự quan tâm của các chuyên gia và lãnh đạo doanh nghiệp bất động sản. Tuy nhiên, đến ngày 14/3, Bộ Tài chính đã ra thông báo khẳng định: “Hiện nay, Bộ Tài chính chưa xây dựng dự thảo Luật đối với tài sản là nhà, đất để lấy ý kiến của các tổ chức, cá nhân trước khi trình Chính phủ, Ủy ban Thường vụ Quốc hội, Quốc hội”.
Khó đạt mục đích chặn đầu cơ
Ghi nhận của VnBusiness, đa số các chuyên gia đều cho rằng, chủ trương đánh thuế tài sản với nhà đất là xu thế chung đã được nhiều nước trên thế giới áp dụng, Việt Nam không thể đi ngược. Tuy nhiên, hiệu quả của việc đánh thuế tác động ra sao tới giá bất động sản, tình trạng đầu cơ và thời điểm áp thuế lại là vấn đề đang gây nhiều tranh cãi.
|
Đánh thuế nhà, bất động sản đang nhận được nhiều sự quan tâm và có nhiều ý kiến trái chiều. |
Ông Lê Hoàng Châu, Chủ tịch Hiệp hội Bất động sản TP HCM (HoREA) nhận định, hiện nay người sở hữu nhà tại Việt Nam chưa phải nộp thuế tài sản nhà ở, mà mới chỉ phải nộp thuế sử dụng đất phi nông nghiệp, trong đó thuế suất đối với đất ở trong hạn mức là 0,03% bảng giá đất. Mức nộp thuế này quá thấp, gần như không đáng kể và không đủ sức điều tiết thị trường.
Vì vậy, ông Châu cho rằng, việc đánh thuế từ căn nhà thứ hai trở đi sẽ góp phần giúp thị trường bất động sản phát triển bền vững, phòng chống đầu cơ và tăng thêm nguồn thu cho ngân sách nhà nước.
Tuy nhiên, có ý kiến đánh giá, nếu đánh thuế căn nhà thứ 2, thứ 3 để chặn đầu cơ thì đó là mục tiêu khó đạt được. Trao đổi với VnBusiness, bà Nguyễn Thu Hiền, Giảng viên Học viện Tài chính cho biết, thực tế cho thấy ở nhiều quốc gia phát triển, việc đóng thuế tài sản không đồng nghĩa với việc chặn được tình trạng đầu cơ và giá nhà tăng phi mã. “Tình trạng cầu vượt cung mới là nguyên nhân dẫn đến đầu cơ bất động sản”, bà Hiền cho hay.
Chuyên gia này phân tích, muốn hạ nhiệt đầu cơ nhà thì yếu tố cốt yếu là phải tăng nguồn cung, giãn dân ở những đô thị đông đúc, mà muốn làm được điều này thì phải cố gắng đầu tư hạ tầng nhanh hơn, nhiều hơn để người dân có thể sống được ở nơi khác mà cũng có thể đi làm ở trung tâm.
Đồng tình, một chuyên gia bất động sản cho rằng, giới đầu cơ nhà đất luôn có nhiều cách khác nhau để "né" các loại thuế, mà đến nay các cơ quan chức năng vẫn đang phải "đau đầu" tìm cách xử lý như kê khai nhà 2 giá, thu tiền chênh bên ngoài hợp đồng…
“Việc nghiên cứu về thuế tài sản là cần thiết, nhưng thời điểm ban hành thì phải cân nhắc. Hiện tại thì chưa nên khi nền kinh tế còn đang khó khăn, các lĩnh vực sản xuất, bất động sản mới phục hồi, ra luật thuế mới sẽ làm nhà đầu tư bị phân tâm, lo lắng, không tập trung cho việc khôi phục kinh tế”.
PGS-TS Đinh Trọng Thịnh
Để chống đầu cơ và điều tiết thị trường bất động sản, giải pháp căn cơ phải là giảm bớt thủ tục pháp lý, khơi thông nguồn cung. Từ đó mới kéo giảm được giá nhà và tạo thêm ra sự cạnh tranh lành mạnh.
Tránh tình trạng thuế chồng thuế
Không chỉ băn khoăn về việc “đánh thuế” liệu có chống được đầu cơ bất động sản, ở góc nhìn khác, nhiều ý kiến còn cho rằng, cơ quan quản lý thuế phải xem xét, tính toán kỹ lưỡng để tránh đẩy người dân vào tình trạng chịu thuế chồng thuế và thời điểm ban hành thì phải cân nhắc.
PGS-TS Đinh Trọng Thịnh, giảng viên Bộ môn Tài chính quốc tế (Học viện Tài chính) cho rằng, nguyên tắc thuế bất động sản là loại thuế đánh trên tài sản, như vậy phải rà soát lại hiện tại có những khoản thuế nào cũng đang đánh trên tài sản như thuế chuyển nhượng nhà đất, thuế sử dụng đất phi nông nghiệp... Cơ quan quản lý phải rà soát lại hết để thấy loại thuế nào cần bỏ, thuế nào phải giữ lại để đưa ra cách tính thuế bất động sản phù hợp, không để tình trạng thuế chồng thuế.
Ví dụ hiện nay có nước tách bạch việc đánh thuế tài sản với nhà đất kinh doanh và nhà đất chỉ để ở. Chẳng hạn, với nhà để ở, có nước quy định mức giá trị tối thiểu của nhà đất được miễn trừ đóng thuế. Hay như ở Mỹ, quy định đánh thuế theo bất động sản thứ nhất, bất động sản thứ hai...
Từ kinh nghiệm của các nước, chuyên gia cho rằng khi xây dựng cách thức tính thuế, cơ quan quản lý phải có quy định cụ thể. Ví dụ: Một người có 2 ngôi nhà diện tích khác nhau, 30 m2 và 60 m2 thì đánh thuế nhà nào, căn cứ nào để xác định đâu là ngôi nhà thứ 2. Chưa kể việc so sánh với người khác cũng sở hữu 2 ngôi nhà nhưng khác diện tích. Vì vậy, việc đánh thuế ngôi nhà thứ 2 phải đảm bảo công bằng, hợp lý, nhưng điều này là không dễ.
“Đánh thuế đòi hỏi vai trò của cơ quan quản lý nhà nước phải nắm được những thông tin dữ liệu về đất đai. Thực tế hiện nay, việc này rất bất cập, dữ liệu về người sử dụng đất không được liên thông giữa các cơ quan và rất khó để phát hiện ra một người hiện đứng tên bao nhiêu nhà đất”, một chuyên gia cho hay.
Một việc quan trọng hơn là xác định đúng giá trị nhà đất để tính thuế. Hiện tại thông tin về giá trị nhà đất rất mơ hồ, có tình trạng giá kê khai thấp hơn giá thực tế giao dịch nên giá thị trường là bao nhiêu không dễ xác định, nên đòi hỏi phải kiểm soát lại minh bạch giá chuyển nhượng nhà đất.
Thanh Hoa
