Huyện Trấn Yên là nơi có diện tích trồng măng tre Bát Độ lớn nhất tỉnh Yên Bái, với hơn 4.200 ha. Khi thu hoạch, măng tre Bát Độ có củ to, năng suất cao hơn rất nhiều lần so với loại măng tre bình thường. Măng to từ 3 - 8kg, vỏ mỏng, thịt trắng, dày, lõi nhỏ, tỷ lệ thịt đạt trên 85%.
Giúp hàng nghìn hộ xoá đói, giảm nghèo
Măng Bát Độ được ưa chuộng bởi có trọng lượng lớn, ăn giòn, thơm ngọt, dễ chế biến, đặc biệt đây là sản phẩm sạch, sản xuất theo phương thức hữu cơ. Nhờ đó mang lại hiệu quả kinh tế cao và ổn định.
Xã Kiên Thành, huyện Trấn Yên được coi là “thủ phủ” của vùng măng tre Bát Độ với 1.800 ha. Do có địa bàn nhiều đồi núi nên những năm gần đây xã Kiên Thành đã xác định cây tre măng Bát Độ là một trong những cây trồng mũi nhọn của địa phương và tích cực tuyên truyền, vận động nhân dân tham gia trồng.
 |
|
Xã Kiên Thành được coi là “thủ phủ” của vùng măng tre Bát Độ với 1.800 ha. |
Ông Hà Văn Liên, thôn Đồng Cát là một trong những hộ trồng cây măng tre Bát Độ đầu tiên ở xã Kiên Thành, huyện Trấn Yên. Hiện gia đình có khoảng 20ha trồng loại cây này. Trung bình mỗi năm, gia đình ông Liên thu hoạch được trên 100 tấn măng tươi. Với giá măng từ 5.500 - 6.500 đồng/kg, gia đình ông Liên sẽ có thu nhập khoảng 600 triệu đồng.
“Hiện nay cây măng là cây chủ lực nhất, bởi vì nếu so với cây quế, măng sẽ cho thu hoạch sớm hơn. Cây quế có thời gian chăm sóc quá lâu nên gia đình tập trung chủ yếu là trồng măng”, ông Liên nói.
Ông Hoàng Văn Quý, hộ trồng măng ở xã Hồng Ca cho biết, giá măng bán đổ xô hiện tại từ 6.000 – 6.500 đồng/kg nên người trồng măng có lãi, thu nhập bà con ổn định.
Theo đại diện của UBND huyện Trấn Yên, măng tre Bát Độ bén duyên với huyện từ năm 2003, có thể khẳng định, cây trồng này rất phù hợp với điều kiện canh tác của bà con nhân dân. Huyện đã xác định đây là cây trồng xoá đói, giảm nghèo cho bà con tại các vùng đồng bào dân tộc thiểu số. Từ đó, huyện đã tích cực tuyên truyền, vận động người dân trồng măng tre Bát Độ để phát triển kinh tế. Người dân cũng đã chuyển đổi dần các diện tích cây trồng hiệu quả thấp như: Keo, bồ đề và vườn tạp sang trồng măng tre Bát Độ.
“Hàng năm cây trồng này cho sản lượng măng thương phẩm đạt trên 30.000 tấn, với giá thu mua trung bình từ 5.000 đồng – 6.000 đồng/kg, mỗi héc ta măng Bát Độ người dân có thu nhập hơn 50 triệu đồng, đối với diện tích thâm canh cao có thể đạt từ 70 – 80 triệu đồng/ha. Cây măng tre Bát Độ đã mang lại cuộc sống ấm no cho hàng nghìn người dân ở các xã vùng cao, vùng đồng bào dân tộc thiểu số”, vị này nhấn mạnh.
Liên kết sản xuất - bao tiêu hiệu quả
Để đảm bảo đầu ra và giá cả luôn ổn định, những năm gần đây huyện Trấn Yên và tỉnh Yên Bái đã chú trọng việc mời gọi, thu hút các doanh nghiệp, HTX vào đầu tư xây dựng nhà máy thu mua và chế biến các sản phẩm nông sản nói chung, sản phẩm măng ở Trấn Yên nói riêng.
Trong số các đơn vị đang hoạt động ở Trấn Yên, CTCP Yên Thành Yên Bái hiện đang hợp tác với người dân trồng trên 100 ha măng tre Bát độ. Doanh nghiệp ký kết hợp đồng bao tiêu sản phẩm của người dân, để chế biến thành sản phẩm măng muối, măng khô xuất khẩu sang thị trường Nhật Bản, Đài Loan (Trung Quốc), đồng thời sản xuất một số sản phẩm măng OCOP tiêu thụ trong nước.
“Công ty ký hợp đồng bao tiêu sản phẩm cho các HTX với chu kỳ từ 20 - 30 năm có sự bảo trợ của các cấp chính quyền; các HTX lại ký hợp đồng đầu tư phân bón, vật tư, giống và các chi phí khác với người dân và cam kết bao tiêu sản phẩm cho bà con nông dân với giá sàn tối thiểu. Thông thường vào vụ măng, giá thu mua thực tế vẫn cao hơn giá sàn tương đối nhiều. Qua hình thức hợp tác này, người dân luôn yên tâm khi có sản phẩm là có thị trường tiêu thụ với giá ổn định”, ông Nguyễn Đức Dũng, Giám đốc công ty cho hay.
Được biết, trước và sau mỗi vụ khai thác, chính quyền địa phương và ngành nông nghiệp đều có hướng dẫn, tư vấn để nông dân thu hoạch sao cho hợp lý để không ảnh hưởng đến vụ sau. Cùng với đó, chính quyền yêu cầu các doanh nghiệp, HTX trên địa bàn bố trí lịch thu mua phù hợp, để măng không bị quá lứa và không xảy ra tình trạng đầu cơ tăng giá, ép giá… để tạo thị trường ổn định.
 |
|
Huyện Trấn Yên và tỉnh Yên Bái chú trọng việc mời gọi, thu hút các doanh nghiệp, HTX vào đầu tư xây dựng nhà máy thu mua và chế biến các sản phẩm măng ở Trấn Yên. |
Lãnh đạo huyện Trấn Yên nhận xét, với việc hình thành chuỗi giá trị trong sản xuất, tre măng Bát Độ đang trở thành cây trồng chủ lực, không chỉ là cây xóa đói, giảm nghèo mà đã trở thành cây làm giàu cho nhiều hộ dân.
Từ hiệu quả của việc liên kết “4 nhà”: Nhà nước, nhà nông, nhà khoa học và doanh nghiệp đã phát huy hiệu quả tích cực, cải thiện đáng kể thu nhập của nông dân và góp phần quan trọng trong thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội của địa phương.
Để tạo mô hình liên kết trong phát triển tre măng, cùng với sự giúp đỡ của Liên minh HTX Việt Nam và Liên minh HTX tỉnh, chính quyền các xã đã vận động thành lập HTX, tạo “cầu nối” giữa doanh nghiệp và nông dân trong thu mua, tiêu thụ nông sản. Măng của bà con trồng, thu hoạch đến đâu đều được tiêu thụ hết đến đó.
Trên cơ sở kết quả rà soát, công tác giảm nghèo của huyện đã đạt những kết quả ngoài mong đợi. Cụ thể, từ 955 hộ nghèo cuối năm 2021 đến cuối năm 2024 đã giảm còn 235 hộ, giảm 2,98%, trung bình giảm 0,99%/năm; tỷ lệ hộ cận nghèo đến cuối năm 2024 giảm còn 439 hộ, giảm 2,57%, trung bình giảm 0,86%/năm.
Mở rộng diện tích
Với những giá trị kinh tế từ cây tre măng Bát Độ mang lại cho người dân, những năm gần đây, việc vận động bà con mở rộng diện tích vùng nguyên liệu trở nên dễ dàng. Mỗi năm, toàn huyện Trấn Yên trồng mới từ 250 – 300 ha. Diện tích trồng mới tập trung ở các xã có nhiều đồi rừng và khu vực có nhiều diện tích đất vườn tạp, cây nguyên liệu giấy kém hiệu quả như: Kiên Thành, Hồng Ca, Lương Thịnh, Hưng Khánh, Việt Hồng, Quy Mông và Hưng Thịnh.
Không chỉ Trấn Yên, hiện nay, diện tích tre măng Bát Độ đang ngày càng được mở rộng ở một số địa phương có tiềm năng và điều kiện khí hậu, thổ nhưỡng phù hợp. Đến nay, toàn tỉnh Yên Bái đã có gần 5.900 ha tre Bát Độ, trong đó huyện Trấn Yên hơn 4.200 ha, Lục Yên hơn 750 ha, Văn Yên hơn 600 ha, Yên Bình gần 250 ha, Văn Chấn 55 ha.
Trên địa bàn tỉnh đã có một số doanh nghiệp lớn thu mua, chế biến, tiêu thụ sản phẩm măng tre Bát Độ cho người dân là CTCP Yên Thành, Công ty Yamazaki và Công ty TNHH Vạn Đạt. Các công ty đã thực hiện liên kết thu mua thông qua các HTX, tổ hợp tác để bao tiêu sản phẩm cho người dân.
Ngoài ra, nhiều tư thương tại các tỉnh lân cận đã đến thu mua măng củ, măng luộc, măng tươi và sơ chế măng khô. Sản phẩm măng tre Bát Độ được tiêu thụ tốt tại thị trường Yên Bái nói riêng và trên cả nước nói chung. Đặc biệt, thị trường của sản phẩm măng tre hiện rất bền vững và rộng mở ở các nước phát triển như Nhật Bản, Hàn Quốc và một số nước châu Âu…
Theo đại diện UBND huyện Trấn Yên, trong những năm tới, huyện tiếp tục mở rộng diện tích, trồng mới và trồng thay thế, phấn đấu đến năm 2025 tạo thành vùng chuyên canh tre măng Bát Độ gần 5.000 ha, sản lượng khai thác hàng năm đạt trên 40.000 tấn măng thương phẩm. Huyện cũng sẽ tiếp tục liên kết với các doanh nghiệp xây dựng các nhà máy chế biến sâu để xuất khẩu, nâng cao giá trị sản phẩm, tăng thu nhập cho người dân.
Về phía tỉnh Yên Bái, ban lãnh đạo cho biết sẽ tiếp tục định hướng quy hoạch phát triển loại cây trồng này, phối hợp với Liên minh HTX tỉnh đẩy mạnh tuyên truyền, vận động người dân chuyển đổi cây trồng kém hiệu quả sang trồng măng tre, hỗ trợ người dân một phần kinh phí về giống, phân bón giúp người dân từng bước thay đổi tư duy sản xuất, mang lại hiệu quả kinh tế cao trong phát triển nông nghiệp bền vững và tạo nhiều việc làm cho lao động tại địa phương.
Linh Đan
