Tính đến giữa tháng 11/2019, số lượng các tổ chức được Ngân hàng Nhà nước (NHNN) cấp giấy phép hoạt động cung ứng dịch vụ trung gian thanh toán là 32 đơn vị, tăng thêm 3 đơn vị so với đầu năm.
Thống kê của nhiều tổ chức cũng cho thấy 5 ví điện tử đang chiếm tới 90% thị phần trung gian thanh toán cả về số lượng và giá trị giao dịch, gồm: Payoo, MoMo, AirPay, MoCa, FPT.
Khách hàng ít trung thành
Theo số liệu gần nhất được NHNN công bố, cả nước hiện mới có khoảng 5 triệu tài khoản ví điện tử đang hoạt động với giá trị giao dịch khá nhỏ - bình quân khoảng 200.000 đồng/giao dịch.
Lượng khách chưa nhiều, giá trị giao dịch nhỏ, nên nhiều đơn vị cung cấp loại hình thanh toán này đã liên tiếp tung ra những “chiêu” khuyến mãi nhằm thu hút người dùng. Tuy nhiên, có một thực tế là đại đa số người dùng ví điện tử chỉ vì những ưu đãi nên ít trung thành với các thương hiệu mình đang sử dụng.
Có tới 47% lượng khách hàng khi được hỏi cho biết mình sẵn sàng thử các thương hiệu mới, chỉ có 7% khẳng định sẽ trung thành với sản phẩm đang sử dụng.
Hiện, Ví MoMo đang có lợi thế lớn với hệ sinh thái hơn 12 triệu người dùng, 12.000 đối tác, 100.000 điểm chấp nhận thanh toán, liên kết trực tiếp với 22 ngân hàng thương mại.
Hồi đầu tháng 11 vừa qua, Ví MoMo còn gây “sốc” khi hoàn tiền 50% dành cho khách hàng mua xăng dầu tại hệ thống của PVOIL và COMECO nếu thanh toán bằng ví điện tử.
Trong ngày áp dụng chương trình (1/11) có tới 43.099 giao dịch thanh toán xăng dầu qua Momo. Tuy nhiên, sau ngày này, hầu hết các khách hàng mua xăng dầu lại quay trở lại với hình thức quen thuộc của người dân Việt Nam là tiền mặt.
Theo chị Lan Anh (Cầu Giấy, Hà Nội), mỗi lần nạp tiền điện thoại hoặc thanh toán tiền điện, chị thường tìm ví có chiết khấu cao để trả như ZaloPay đang có chiết khấu 18,2% và hoàn tiền tới 200.000 nạp trước thẻ Viettel; Shopee hoàn tối đa 20% khi thanh toán tiền điện qua ví AirPay hoặc MoMo hoàn tiền tới 50% cho các dịch vụ ăn uống ở nhà hàng...
Điều này đồng nghĩa với việc khách hàng như chị Lan Anh sẽ không sử dụng cố định một loại ví điện tử nào, mà sẽ lựa chọn theo loại dịch vụ cần thanh toán. Khi được hỏi nếu các ví điện tử không khuyến mãi thì có tiếp tục sử dụng dịch vụ vì sự tiện lợi không, chị Lan Anh nói: “Không chắc chắn”, bởi “nếu không khuyến mãi, trả tiền mặt vẫn tiện hơn”.
Nhiều khách hàng tìm đến ví điện tử chỉ vì khuyến mãi |
Đào thải do cạnh tranh
Theo đại diện MoMo, thách thức lớn nhất của một công ty kinh doanh ví điện tử là phải thay đổi thói quen, hành vi của người tiêu dùng. Trong khi đó, quy định chưa cho phép người dùng nạp tiền trực tiếp vào ví mà vẫn phải thông qua tài khoản thanh toán hoặc thẻ ATM.
Lãnh đạo một số ví điện tử cho rằng quy định như vậy là một trong những rào cản, bởi sẽ khiến những người chưa có tài khoản ngân hàng không thể tiếp cận dịch vụ này.
Ở một góc nhìn khác, đại diện Ví Smartpay cho biết đa phần các ví điện tử đang quan tâm đến việc làm sao để thay thế tiền mặt, trong khi đây chưa hẳn là phương án tốt. Hiện nay, thị trường ví điện tử chưa lớn, mới chỉ chiếm khoảng 8% thị trường thanh toán online. Do đó, để phát triển lớn mạnh hơn nữa, các ví sẽ phải tập trung tạo ra giá trị thật cho khách hàng.
Thực tế, dù “miếng bánh” thị trường ví điện tử tại Việt Nam còn rất lớn, mỗi ví vẫn công bố có thêm hàng triệu khách hàng giao dịch, sử dụng ví, nhưng lợi nhuận biên chỉ 0,2- 0,5%, trong khi nhiều ngành khác lên tới hàng chục phần trăm. Thậm chí, một số “ông lớn” sau nhiều năm vẫn báo lỗ.
Ví dụ, tính đến cuối năm 2018, Ví điện tử MoMo đã lỗ lũy kế gần 1.000 tỷ đồng; ZaloPay cũng báo lỗ 177 tỷ đồng, tăng gần 10 lần mức lỗ so với năm trước đó. Đáng chú ý, ZaloPay và Momo đều nằm trong top ví điện tử có nhiều người dùng nhất hiện nay.
Theo dự báo của các chuyên gia kinh tế-tài chính, trong vòng 5 năm tới, ví điện tử tại Việt Nam sẽ “trăm hoa đua nở” với sự hỗ trợ đầu tư đến từ những nhà đầu tư nước ngoài, càng làm tăng tính cạnh tranh trên thị trường vốn còn khá non trẻ này.
Việc tồn tại quá nhiều loại ví mà các ví lại không liên thông với nhau, chưa có ví nào có sức mạnh chi phối nên sẽ có sự thanh lọc trên thị trường ví điện tử. Việc này là cần thiết bởi nhiều công ty thành lập ví chỉ mang tính chất đầu cơ, không có hướng đi rõ ràng và bền vững.
Nhiều chuyên gia nhận định nếu không có sự khác biệt và tạo được lưu lượng giao dịch lớn, hoặc có hệ sinh thái lớn hỗ trợ, thị trường trong tương lai sẽ chỉ còn số ít đơn vị thống lĩnh ở một vài lĩnh vực.
Vân Linh