Theo ông Nguyễn Văn Chí, Giám đốc Trung tâm Xúc tiến thương mại (Sở NN&PTNT), hiện nay, người sản xuất sản phẩm NSAT vẫn khó gặp người tiêu dùng (NTD). Chẳng hạn Hà Nội - một đô thị lớn với tổng dân số 10 triệu người, nhu cầu thực phẩm lớn, khả năng sản xuất tại chỗ mới chỉ đáp ứng 69% thịt gia súc, gia cầm; 32% thủy sản các loại; 38% gạo tẻ chất lượng; 60% rau, củ quả; 18% quả tươi các loại… còn lại phải nhập từ các tỉnh thành khác và NK từ nước ngoài.
Chỉ 20% nông sản có nguồn gốc
Nhu cầu lớn, chợ nhiều (425 chợ) nhưng khảo sát hiện nay cho thấy, một lượng lớn các sản phẩm nông sản của Thủ đô được các thương lái thu mua, tập kết tại các chợ đầu mối và sau đó đi tiêu thụ tại các chợ dân sinh, cửa hàng, bếp ăn tập thể. Lượng sản phẩm nông sản thực phẩm có chứng nhận và nguồn gốc mới chỉ chiếm khoảng 20%.
Ông Chí cho biết, tình trạng cầu không gặp cung được cho rằng có nguyên nhân từ việc liên kết giữa các cơ sở sản xuất NSAT còn khá lỏng lẻo, chủ yếu mạnh ai nấy làm. Một số cơ sở sản xuất và DN phân phối vẫn chạy theo những lợi ích trước mắt mà bỏ quên vấn đề an toàn cho người sử dụng, thông qua việc không nghiêm ngặt quy trình sản xuất và trà trộn sản phẩm kém chất lượng vào tiêu thụ. Một lượng lớn nông sản thực phẩm an toàn vẫn được tiêu thụ qua các kênh truyền thống, nên giá bán chưa cao và chưa mang tính bền vững.
Sản xuất và tiêu thụ nông sản an toàn vẫn chưa "gặp" nhau
Theo bà Vũ Thị Hậu - Phó Tổng Giám đốc công ty CP Nhất Nam, giữa nhiều lo lắng về tình trạng mất ATTP, công ty đang nỗ lực tạo thói quen cho NTD tiếp cận sản phẩm an toàn trong chuỗi siêu thị. Siêu thị đã dành phần lớn diện tích trưng bày sản phẩm thực phẩm cho rau, củ quả tươi. Tuy nhiên, có một thực tế là việc tiêu thụ một số mặt hàng nông sản trong siêu thị vẫn gặp khó khăn. Đơn cử như đối với mặt hàng trái cây, thường thì đầu vụ tiêu thụ tốt, nhưng giữa vụ, thị trường có rất nhiều sản phẩm giá thường thấp hơn nhiều so với giá trong siêu thị, nên khó cạnh tranh.
Không chỉ sản phẩm của nông dân, việc tiêu thụ sản phẩm của nhiều DN cũng khốn đốn. Ông Nguyễn Văn Quỳnh - Hội Thực phẩm sạch Hà Nội, dẫn chứng sản phẩm nấm kim châm hiện nay đã có DN sản xuất được theo quy trình công nghiệp, tuy nhiên vẫn khó cạnh tranh với nấm NK. Sản phẩm nấm nhập khẩu có giá bán trên thị trường thấp hơn nhiều so với giá thành sản xuất của DN. Công nghệ bảo quản của ta cũng kém hơn. Nấm sạch sản xuất trong nước chỉ có thể để được trong 5 ngày là hỏng, nhưng nấm NK có thể để 10 - 15 ngày.
Nông sản an toàn đang lép vế
Ông Chí thừa nhận, có một thực tế là NSAT đang thực sự lép vế so với các nông sản chưa được chứng minh nguồn gốc. Bởi hiện nay, nông sản sản xuất theo quy trình VietGap mới chỉ bán được 20 - 30% sản phẩm với giá phù hợp chi phí. Số còn lại, nông dân, HTX, hoặc thậm chí là DN đều phải đem ra chợ đầu mối. Do đó, sản phẩm VietGap cũng bị đánh đồng như sản phẩm thường.
Theo các chuyên gia, để NSAT và người tiêu dùng gặp nhau, cần có cơ chế chính sách đủ mạnh hỗ trợ cho các cơ sở, DN sản xuất kinh doanh nông sản thực phẩm an toàn, nhằm thúc đẩy DN đầu tư liên kết từ sản xuất đến tiêu thụ sản phẩm.
Ông Hoàng Văn Dự - Phó Giám đốc Trung tâm Xúc tiến thương mại nông nghiệp, cho rằng chỉ có liên kết mới tạo được vùng sản xuất lớn ổn định, người nông dân mới có lợi thế tìm nguồn vật tư đầu vào với giá cạnh tranh, chủ động trong dòng chảy giá cả, tránh tình trạng bị ép giá. Chỉ có liên kết mới áp dụng được cơ giới hóa, tiến bộ KHKT vào sản xuất.
Nhấn mạnh chất “kết dính” giữa DN và nhà nông, HTX sản xuất NSAT, ông Nguyễn Huy Đăng - Phó Giám đốc Sở NN&PTNT Hà Nội, khẳng định đó chính là việc đặt lợi ích của nông dân song hành cùng lợi ích của DN phân phối.
Bên cạnh đó, cần đẩy mạnh công tác tuyên truyền quảng bá nâng cao nhận thức về sản phẩm an toàn cho NTD, đồng thời giới thiệu các kênh phân phối thực phẩm an toàn để NTD lựa chọn.
Thu Hường