Theo kế hoạch, Bộ trưởng Kinh tế Nhật Bản Toshimitsu Motegi có mặt ở Washington từ hôm 21/8 để thảo luận những nội dung then chốt với Đại diện thương mại Mỹ Robert Lighthizer.
Động lực từ cả hai phía
Mức độ cam kết hiện nay chưa đạt được kỳ vọng về một thỏa thuận thương mại toàn diện và được một số chuyên gia đàm phán tạm gọi là “thu hoạch sớm” hay “thỏa thuận mini”. Theo đó, Nhật Bản mở cửa hơn nữa thị trường nông sản cho hàng hóa Mỹ thâm nhập, đổi lại Mỹ sẽ cắt giảm thuế quan một số mặt hàng công nghiệp.
Nhật Bản cũng trông đợi được miễn thuế đối với ô tô nhập khẩu mà Tổng thống Mỹ Donald Trump từng dọa đánh thuế vào cuối năm nay, với lý do đảm bảo an ninh quốc gia.
Các cuộc thảo luận đang diễn ra trước thềm hội nghị G7 ở Pháp, nơi ông Trump và Thủ tướng Nhật Bản Shinzo Abe có thể đưa ra tuyên bố chính trị thúc đẩy thỏa thuận này nhằm tiến tới hoàn tất đàm phán sơ bộ trong tháng 9. Mặc dù mốc thời gian này là khả thi, song một số ý kiến cảnh báo rằng quá trình đàm phán vẫn có thể gặp rủi ro trì hoãn hoặc tạm dừng bất kỳ lúc nào.
Một trong những lý do thúc đẩy thỏa thuận này là việc ông Trump đang chịu áp lực phải chứng minh hiệu quả của chính sách thương mại của mình.
Nông dân Mỹ lâu nay vẫn phàn nàn về việc mất thị phần tại Nhật Bản trước các đối thủ ở châu Á - Thái Bình Dương và ở EU (những khu vực đã có thỏa thuận thương mại với Tokyo những năm gần đây), chưa kể những hệ lụy từ cuộc chiến thương mại với Trung Quốc.
Tom Vilsack - cựu Thống đốc bang Iowa và là Chủ tịch Hội đồng Xuất khẩu sữa Mỹ, cho rằng các doanh nghiệp sản xuất đang mong ngóng thông tin tích cực và chính quyền Mỹ cũng hiểu rằng họ cần đáp ứng nhu cầu đó.
Về phần mình, Nhật Bản lo ngại bị áp thuế mặt hàng ô tô và khiến ngành sản xuất ô tô trong nước phải gánh chịu hậu quả nặng nề. Viễn cảnh đó cũng có thể gây tổn hại về mặt chính trị cho ông Abe, người đã dành nhiều thời gian và tâm huyết để xây dựng mối quan hệ thân thiết với ông Trump.
Clete Willems - một cựu quan chức thương mại của chính quyền Trump, nhận định: “Hai vị lãnh đạo có quan hệ tốt, có nhiều triển vọng hứa hẹn về thương mại và điều quan trọng đối với chính quyền Mỹ là phải bắt đầu đạt được thỏa thuận với các đồng minh quan trọng như Nhật Bản”. Tuy nhiên, vị này chưa tin tưởng các bên sẽ có thông báo “bom tấn” ngay trong tuần này, hoặc tại G7, mà có thể phải đợi đến cuối tháng 9 tới, bên lề cuộc họp Đại hội đồng Liên Hợp Quốc.
 |
|
Thương mại Mỹ - Nhật có về đích sớm trong thời gian tới? |
Thỏa thuận nhỏ, thỏa thuận “to”
Một trong những vấn đề nhức nhối nhất cần giải quyết hiện nay là liệu Mỹ có chấp nhận nhượng bộ của Nhật Bản về nông nghiệp tương tự cam kết trong Hiệp định Đối tác xuyên Thái Bình Dương (TPP) mà Mỹ đã rút lui năm 2017, hay vẫn khăng khăng yêu cầu được như mức độ cam kết hào phóng hơn của Nhật Bản trong hiệp định thương mại với EU. Các quan chức Nhật Bản cho biết họ chưa sẵn sàng mở cửa rộng hơn TPP.
Nhật Bản cũng muốn Mỹ giảm thuế đối với hàng công nghiệp xuất khẩu sang Mỹ, kể cả trong lĩnh vực ô tô, để đổi lấy bất kỳ nhượng bộ nào về nông nghiệp. Nhưng cho dù Mỹ ngày càng sẵn sàng nhượng bộ Nhật Bản về sản xuất hàng hóa nói chung, thì giới hạn và hình thức miễn thuế ô tô dành cho Nhật Bản vẫn là một ẩn số.
Mặc dù thương mại điện tử có thể là một phần của “thỏa thuận mini”, nhưng phần lớn thương mại Mỹ - Nhật, chủ yếu là dịch vụ, chưa thể về đích sớm trong thời gian tới.
Cộng đồng doanh nghiệp khá phấn khởi với triển vọng về thỏa thuận sơ bộ giữa hai nền kinh tế hàng đầu thế giới, nhưng lại lo ngại rằng nếu một thỏa thuận nhỏ được ký kết, động lực hoàn tất một thỏa thuận toàn diện hơn sẽ bị “nguội” đi ít nhiều.
Một “thỏa thuận mini” như vậy cũng có thể phải đối mặt với phản ứng từ các đối tác thương mại của Mỹ và Nhật Bản với lý do nó đi chệch khỏi quy tắc của Tổ chức Thương mại Thế giới cho rằng các thỏa thuận thương mại phải bao phủ hầu hết các lĩnh vực.
Thỏa thuận “mini” có thể không cần trình quốc hội Mỹ phê chuẩn, nhờ vào một điều khoản trong luật pháp Mỹ cho phép Tổng thống cắt giảm thuế quan nếu dưới 5%. Tuy nhiên, nó vẫn phải được Quốc hội Nhật Bản phê chuẩn và nếu không kịp trình kỳ họp tháng 10/2019, thì sẽ phải đợi đến cuối năm sau mới có hiệu lực.
Hải Châu
