Vì sao BIDV đột phá lợi nhuận, VietinBank và Vietcombank thấp hơn dự kiến?

Theo báo cáo tài chính (BCTC) quý II/2021, ngoại trừ Ngân hàng Đầu tư và Phát triển Việt Nam (BIDV) vẫn "ăn nên làm ra" khi lợi nhuận trước thuế tăng vọt gần 86%, thì Ngân hàng Ngoại thương Việt Nam (Vietcombank) và Ngân hàng Công thương Việt Nam (VietinBank) lại giảm lãi trong quý II. Nợ xấu tăng, ngân hàng trích lập dự phòng lớn.

Lợi nhuận quý II của Vietcombank giảm 14,3% so với cùng kỳ, chỉ còn 4.938 tỷ đồng.

Lợi nhuận trái chiều

So với Vietcombank và VietinBank, trong năm 2020, tăng trưởng lợi nhuận cũng như con số lợi nhuận tuyệt đối của BIDV khiêm tốn hơn rất nhiều do gánh nặng chi phí dự phòng. Tuy nhiên, sang đến nửa đầu năm 2021, câu chuyện về tăng trưởng dường như có sự hoán đổi giữa 3 "ông lớn".

BCTC hợp nhất quý II/2021 của BIDV cho thấy, riêng trong quý II/2021, ngân hàng đạt lợi nhuận trước thuế 4.726 tỷ đồng, tăng trưởng tới 85,8% so với cùng kỳ năm trước nhờ phần lớn các mảng kinh doanh đều đạt tăng trưởng tốt trong kỳ, trong khi chi phí hoạt động được tiết giảm tối đa. Đây là mức tăng trưởng theo quý cao nhất mà BIDV đạt được kể từ quý III/2013.

Trong khi đó, lợi nhuận quý II của VietinBank bất ngờ ghi nhận giảm tới 38% so với cùng kỳ, chỉ ở mức 2.790 tỷ đồng, thấp hơn so với dự kiến trước đó tại hội nghị sơ kết hoạt động kinh doanh 6 tháng. Khi đó, lãnh đạo ngân hàng cho biết ước tính lợi nhuận quý II khoảng 5.000 tỷ đồng.

Tương tự, lợi nhuận quý II của Vietcombank cũng giảm 14,3% so với cùng kỳ, chỉ còn 4.938 tỷ đồng.

Dù vậy, khi xem xét kỹ báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh của VietinBank và Vietcombank có thể thấy, lợi nhuận quý II giảm không đến từ việc các hoạt động kinh doanh đi xuống.

Theo BCTC của VietinBank, trong quý II, tổng thu nhập hoạt động của ngân hàng đạt tới hơn 14.000 tỷ đồng, tăng 41,2% so với cùng kỳ năm 2020. Trong đó, thu nhập lãi thuần tăng 39,5% đạt 10.878 tỷ đồng, lãi từ hoạt động dịch vụ tăng 23,1% đạt 1.357 tỷ đồng, lãi từ hoạt động khác tăng tới 481% đạt 1.134 tỷ đồng…

Tỷ lệ chi phí trên doanh thu (CIR) trong kỳ của ngân hàng theo đó giảm mạnh từ 32,9% xuống còn 29,7%.

Lợi nhuận thuần từ hoạt động kinh doanh trước khi trích lập dự phòng rủi ro của VietinBank ở mức khá cao, đạt 9.896 tỷ đồng, tăng trưởng tới 47,9% so với cùng kỳ.

Tương tự, kết thúc quý II, lợi nhuận thuần từ hoạt động kinh doanh trước chi phí dự phòng rủi ro của Vietcombank đạt 8.163 tỷ đồng, tăng trưởng 7,2% so với cùng kỳ.

Cũng cần lưu ý, mặc dù BIDV là ngân hàng ghi nhận tăng trưởng lợi nhuận mạnh nhất trong 3 ngân hàng nhưng lại có con số lợi nhuận thấp nhất với 8.122 tỷ đồng. VietinBank xếp thứ hai với 10.850 tỷ đồng và Vietcombank vẫn đang duy trì "ngôi vương" trong cuộc đua lợi nhuận với 13.569 tỷ đồng, cũng là ngân hàng ghi nhận lợi nhuận cao nhất hệ thống tính đến thời điểm này.

Nợ xấu cao, dự phòng rủi ro tăng mạnh

Nguyên nhân khiến lợi nhuận của Vietcombank và VietinBank giảm mạnh là do chi phí trích lập dự phòng rủi ro tăng vọt. Cụ thể, VietinBank trong kỳ ghi nhận chi phí trích lập dự phòng tăng hơn 3 lần cùng kỳ, lên 7.106 tỷ đồng. Đại diện ngân hàng cho biết, số tiền được thực hiện trích lập vào cuối quý II/2021 đã vượt hơn nhiều so với mức quy định cho cả năm 2021, nhằm gia tăng quỹ dự phòng rủi ro, nâng cao tỷ lệ bao phủ nợ xấu (130%) đi đôi với việc kiểm soát chặt chẽ chất lượng tín dụng, từ đó tạo sự chủ động thực hiện kế hoạch kinh doanh trước bối cảnh môi trường kinh doanh khó khăn và tiềm ẩn nhiều rủi ro.

Đối với Vietcombank, chi phí dự phòng cũng tăng tới 73,8%, khiến lợi nhuận trước thuế của ngân hàng giảm 14,3% so với cùng kỳ. Việc tiếp tục trích lập dự phòng mạnh cũng đồng nghĩa với việc tỷ lệ dự phòng bao nợ xấu của ngân hàng tiếp tục tăng cao, hiện ở mức khoảng 350%, cao nhất hệ thống.

Trong kỳ, BIDV cũng dành hơn 8.251 tỷ đồng trích lập dự phòng rủi ro tín dụng, tăng 91%, nhưng lợi nhuận nhà băng vẫn cao. Lũy kế 6 tháng đầu năm, BIDV báo lãi trước và sau thuế cùng tăng 86% so với cùng kỳ, đạt hơn 8.122 tỷ đồng và hơn 6.510 tỷ đồng; lợi nhuận sau thuế ngân hàng mẹ tăng 87%, ghi nhận gần 6.357 tỷ đồng.

BCTC cũng thể hiện nợ xấu của các ngân hàng có sự xáo trộn. Tại Vietcombank, nợ xấu tăng gần 31,3% với 6.864 tỷ đồng, đưa tỷ lệ nợ xấu tăng lên 0,74%. Đáng chú ý, nợ xấu nhóm 4 (nợ nghi ngờ) tăng mạnh tới 239%, lên 757 tỷ đồng. Nợ xấu nhóm 5 (nợ có khả năng mất vốn) và nợ dưới tiêu chuẩn tăng lần lượt 19,6% và 37,3% sau 6 tháng.

Nợ xấu của VietinBank tăng hơn 4.900 tỷ đồng lên 14.476 tỷ đồng trong 6 tháng đầu năm, tương đương tăng tới 51,8%, tỷ lệ nợ xấu tăng lên 1,34%.

BIDV là ngân hàng duy nhất trong 3 ngân hàng có tỷ lệ nợ xấu giảm trong nửa đầu năm. Số dư nợ xấu của BIDV giảm nhẹ về 21.140 tỷ đồng. Trong đó, nợ nghi ngờ và nợ có khả năng mất vốn giảm lần lượt 3,2% và 6,6%; nợ dưới tiêu chuẩn tăng tới 39,8%.

Huyền Anh