Báo cáo thị trường tài chính của CTCP Chứng khoán SSI mới đây cho biết trong tháng 9/2019 có 25.516 tỷ đồng trái phiếu doanh nghiệp (TPDN) được phát hành mới, trong đó có tới 21.071 tỷ đồng (tương đương 82.6%) là trái phiếu do các ngân hàng thương mại (NHTM) phát hành. Những nhà băng phát hành nhiều nhất trong tháng 9 là Techcombank, VietinBank, BIDV, ACB, OCB…
Phát hành lượng “khủng”
Tính chung 9 tháng đầu năm 2019, tổng lượng TPDN phát hành là 155.306 tỷ đồng (số liệu không bao gồm các đợt phát hành riêng lẻ trong 3 tháng đầu năm do HNX không công bố), trong đó các NHTM vẫn là tổ chức phát hành lớn nhất với tổng lượng phát hành hơn 75.936 tỷ đồng (chiếm 49%), đứng sau là các DN bất động sản (47.372 tỷ đồng, chiếm 26.4%), còn lại là các công ty phát triển hạ tầng, công ty chứng khoán và các DN khác.
Tính toàn thị trường TPDN trong 9 tháng năm 2019, lãi suất bình quân là 8,4%/năm và kỳ hạn bình quân là 3,68 năm, trong đó lãi suất và kỳ hạn bình quân của nhóm ngân hàng là 6,82%/năm và 3,82 năm; của nhóm bất động sản là 10,17%/ năm và 3,42 năm.
Đáng lưu ý, tính riêng trong tháng 9, các NHTM phát hành trái phiếu nhiều nhất. Lãi suất phát hành bình quân trong tháng 8 và tháng 9 là 7,1% và 7,0%, kỳ hạn phát hành cũng dài hơn so với các tháng trước.
Cụ thể, các NHTM đã đẩy mạnh phát hành trái phiếu kỳ hạn 5 năm, 7 năm và 10 năm, trong đó phát hành trái phiếu kỳ hạn dài nhiều nhất là VietinBank, BIDV, SeAbank.
Trái lại, lãi suất bình quân trong tháng 9 của trái phiếu bất động sản lại giảm mạnh xuống 8,1% tuy nhiên lượng phát hành chỉ là 1.797 tỷ đồng của 4 tổ chức phát hành (công ty TNHH Phát triển Phú Mỹ Hưng, Nova Tân Gia Phát, CTCP Quản lý và Phát triển Gia Khánh và CTCP Sunshine Marina Nha Trang).
Ngoại trừ lô trái phiếu 460 tỷ đồng của Gia Khánh có lãi suất thả nổi với kỳ đầu là 10,5%/năm, các trái phiếu còn lại đều có lãi suất khá thấp, đặc biệt là 2 lô của Nova Tân Gia Phát chỉ có lãi suất 6%/năm và được các cá nhân trong nước mua toàn bộ.
Dù lãi suất trái phiếu bất động sản giảm, song chỉ có khoảng 62% lượng chào bán được mua, hầu hết lô phát hành đều dư khá nhiều, trong đó dư nhiều nhất là của Phú Mỹ Hưng khi chỉ phát hành được 800 tỷ đồng trên tổng cộng 1.700 tỷ đồng chào bán, bên mua 100% là các nhà đầu tư nước ngoài.
 |
|
Các NHTM bán ra một lượng “khủng” trái phiếu |
Nhân viên cũng phải “ôm”
Trong cuộc chơi trái phiếu này, xem ra ngân hàng được lợi nhiều nhất khi huy động được vốn dễ dàng hơn và cũng dễ dàng cạnh tranh với các DN khác dù mức lãi suất thấp hơn.
Một nhà đầu tư cho rằng TPDN, đặc biệt là lĩnh vực ngân hàng tại Việt Nam được xem là trụ cột của nền kinh tế. Bên cạnh đó, hiện nay, năng lực tài chính và mức độ an toàn của ngân hàng ở Việt Nam cũng rất cao, chưa có nhà băng nào phá sản. Vì vậy, khi đưa lên bàn cân để so sánh giữa trái phiếu ngân hàng với trái phiếu bất động sản thì trái phiếu ngân hàng sẽ hấp dẫn nhà đầu tư hơn.
Hơn nữa, với tính thanh khoản cao, nhà đầu tư có thể cầm cố ngân hàng để vay tiền hoặc bán lại trên thị trường, trong khi trái phiếu của các DN khác sẽ khó cầm cố hơn.
Tuy nhiên, đóng góp một phần không nhỏ cho những đợt phát hành thành công trái phiếu ngân hàng là việc áp đặt chỉ tiêu cho các nhân viên của chính ngân hàng đó.
Nhân viên một NHTM có vốn nhà nước chia sẻ: Khách hàng cá nhân không ai mua trái phiếu do ngân hàng phát hành. Bởi so với lãi suất tiền gửi kỳ hạn từ 12 tháng trở lên hiện đang ở mức khoảng 7,5-8%/năm thì lãi suất trái phiếu thấp hơn nhiều. Vì thế sẽ không hấp dẫn khách hàng cá nhân.
Nhân viên này tiết lộ, bên cạnh việc bán trái phiếu cho các nhà đầu tư lớn, nhà đầu tư DN, mỗi đợt ngân hàng phát hành trái phiếu đều khoán chỉ tiêu cho từng nhân viên. Tuy nhiên, phần lớn nhân viên sau khi bỏ tiền túi ra mua lại để hoàn thành kế hoạch sẽ vay cầm cố bằng chính số trái phiếu này để rút tiền về.
Một nhân viên của một NHTM cổ phần cũng khẳng định: “Chúng tôi luôn luôn phát hành trái phiếu thành công”. Đằng sau câu chuyện phát hành luôn thành công đó là việc ngân hàng giao chỉ tiêu bổ đầu người cho từng nhân viên “san sẻ” trách nhiệm. Bằng cách này hay cách khác, nhân viên phải hoàn thành chỉ tiêu. Nhà băng chào bán không hết, nhân viên mời gọi không ai mua, thì nhân viên cứ thế mà bỏ tiền túi ra mua lại!
Huyền Anh
