Gỡ vướng mắc để xử lý 'cục máu đông' nợ xấu

Chia sẻ tại Hội thảo trực tuyến "Xử lý nợ xấu trong đại dịch COVID-19 và hoàn thiện chính sách pháp luật về xử lý nợ xấu theo hướng Luật hóa Nghị quyết 42/2017/QH14" ngày 24/11, các ngân hàng bày tỏ mong muốn Ngân hàng Nhà nước (NHNN) là đầu mối trình Chính phủ và Quốc hội để sớm Luật hóa Nghị quyết 42 (hết hiệu lực vào 15/8/2022) và cần hoàn thiện khuôn khổ pháp lý đồng bộ nhằm thúc đẩy các chủ thể tham gia thị trường mua bán nợ.

Còn nhiều "vật cản"

Ông Trần Phương, Phó Tổng giám đốc BIDV cho biết, ảnh hưởng của dịch Covid-19 đang làm gia tăng nợ xấu tại các ngân hàng. Thống kê tại 27 ngân hàng đang niêm yết trên sàn chứng khoán, đến hết quý III/2021, tổng nợ xấu là 113 nghìn tỷ đồng, cao hơn 26% so với đầu năm. Cùng với đó, công tác thu hồi, xử lý nợ xấu cũng gặp nhiều khó khăn. Riêng 8 tháng đầu năm 2021, công tác thu hồi nợ là 90,1 nghìn tỷ đồng, chỉ đạt 63% so với cuối năm 2020.

Thống kê tại 27 ngân hàng đang niêm yết trên sàn, đến hết quý III/2021 tổng nợ xấu là 113 nghìn tỷ đồng, cao hơn 26% so với đầu năm.

Các ngân hàng dự báo từ nay đến cuối năm hoặc sang năm 2022, con số này sẽ còn lên cao nữa, bởi dư nợ bị ảnh hưởng do dịch bệnh lên tới hơn 3 triệu tỷ đồng, và bản chất nợ được cơ cấu là nợ xấu.

Ông Vũ Minh Phương, Phó trưởng phòng Công nợ, Vietcombank cho biết, hoạt động mua bán nợ còn nhiều vướng mắc, gây ảnh hưởng tới hoạt động của sàn giao dịch nợ.

Đại diện Vietcombank dẫn ví dụ: Trong quá trình mua bán nợ, các ngân hàng không được phép công khai thông tin khoản nợ vì liên quan đến vấn đề bảo mật. Tuy nhiên, quá trình giao dịch mua bán, bên mua muốn được ngân hàng cung cấp thông tin khách hàng. Đây là vấn đề khiến ngân hàng bối rối, không biết xử lý ra sao.

Bên cạnh đó, Nghị quyết 42 có quy định việc bán nợ theo giá thị trường có thể cao hơn hoặc thấp hơn dư nợ gốc. Song, thời gian qua, việc bán nợ dưới giá trị sổ sách gặp phải những đánh giá không mấy tích cực từ phía các cơ quan thanh tra, kiểm toán. Điều này khiến các tổ chức tín dụng (TCTD) chưa thực sự quyết liệt trong việc áp dụng biện pháp bán nợ để thực hiện xử lý nợ, đặc biệt là đối với các khoản bán nợ dưới giá trị nợ gốc.

Thêm vào đó, chưa có quy định cụ thể cách thức xác định giá bán nợ - là một trong những vướng mắc lớn nhất trong hoạt động bán nợ mà dự thảo Thông tư sửa đổi Thông tư 09 về mua bán nợ đang được NHNN dự thảo vẫn chưa giải quyết được.

Tuy nhiên, ông Phương cho biết: “Quá trình tham khảo ý kiến các chuyên gia thẩm định giá quốc tế, họ chỉ dựa trên giá trị tài sản bảo đảm. Trong khi đó, các TCTD có vốn nhà nước tại Việt Nam lại không được bán nợ dưới giá gốc, bởi sẽ bị coi làm thất thoát vốn nhà nước".

Để xử lý các khoản nợ xấu hiện nay, Vietcombank đang áp dụng quy định liên quan đến xác định giá trị nguồn thu từ khoản nợ đó để ra được giá bán nợ.

Sớm Luật hóa Nghị quyết 42

Từ những khó khăn trên, các TCTD cho rằng việc Luật hóa Nghị quyết số 42 và hoàn thiện khuôn khổ pháp lý đồng bộ cho thị trường mua bán nợ là rất cần thiết để giúp các TCTD, với sự hỗ trợ của các cơ quan ban ngành có liên quan, xử lý nợ xấu hiệu quả, thực chất, bền vững.

Cụ thể, về thị trường mua bán nợ cần đảm bảo lợi ích cho các bên tham gia vào thị trường, hoạt động xử lý nợ phải công khai minh bạch và hợp pháp; cần thành lập các tổ chức quản lý và giám sát thị trường một cách chặt chẽ và hiệu quả.

Bên cạnh đó, NHNN hoàn thiện Quy định về hoạt động mua bán nợ để tạo hành lang pháp lý cho các TCTD thực hiện hoạt động mua bán nợ và tham gia sàn giao dịch mua bán nợ.

Ví dụ như: Điều 6 Nghị quyết 42 quy định Công ty Quản lý tài sản của các TCTD Việt Nam (VAMC) chỉ mua nợ xấu nội bảng, nhưng nợ xấu ngoại bảng rất lớn, nên điều này sẽ hạn chế bớt sự tham gia của VAMC trong việc mua nợ xấu. Vì vậy, cần mở rộng phạm vi mua bán nợ của VAMC trong thời gian tới.

Đáng chú ý, việc sớm Luật hóa Nghị quyết 42 sẽ giúp các nhà đầu tư (trong và ngoài nước) an tâm mua, bán các khoản nợ xấu/tài sản bảo đảm; nâng cao ý thức trả nợ của các khách hàng; cải thiện cách nhìn của xã hội, người dân đối với hoạt động xử lý nợ xấu của các TCTD.

“Các cơ quan nhà nước có thẩm quyền cần đẩy nhanh tiến độ tháo gỡ các vướng mắc về cơ chế, về chính sách pháp luật, đồng thời phối hợp chặt chẽ với TCTD trong giải quyết các nghiệp vụ xử lý nợ (khởi kiện, thi hành án...), tăng cường các hoạt động online, tránh tình trạng đình trệ tiếp nhận hồ sơ giải quyết...”, ông Phương đề xuất.

Bên cạnh đó, các TCTD cần triển khai đẩy đủ quản trị rủi ro Basel II, III nhằm định lượng rủi ro, chủ động hoạt định kinh doanh theo rủi ro, đẩy nhanh công tác số hoá trên toàn bộ ngân hàng, nâng cao sức cạnh tranh...

Huyền Anh