Ngày 1/6 vừa qua, lô xoài xuất khẩu đầu tiên của huyện Yên Châu gồm 3 container xoài tượng da xanh (Đài Loan) kích cỡ trung bình 0,8 - 1,1 kg/quả do công ty CP Thương mại và xuất nhập khẩu Green Path Việt Nam thu mua tại vùng trồng ở huyện Yên Châu để xuất bằng đường hàng không cho đối tác tại thị trường Mỹ.
 |
|
Ông Hà Văn Sơn bên cây xoài loại 1 xuất khẩu đi Mỹ |
Mong ước thoát nghèo
Trước đây, hầu hết vùng đất trồng xoài hiện nay của huyện Yên Châu là đất trồng ngô. Cây ngô ở đây đã giúp người dân thoát nghèo, nhưng cũng chỉ dừng lại ở mức thoát nghèo mà thôi. Thu nhập thấp và bấp bênh của cây ngô khiến người dân Yên Châu sống mãi trong khó khăn.
Năm 2013, ông Hoàng Văn Hoan - Giám đốc HTX Hương Xoài (Lắc Kén, Tú Nang, Yên Châu) đề xuất với địa phương cải tạo 3 ha xoài cổ thụ để hoang trên địa bàn với mong muốn tìm ra loại cây làm giàu cho mình. Được sự giới thiệu của một số bạn hữu, ông Hoan đã đầu tư hơn 100 triệu đồng đưa giống xoài Đài Loan về chiết cành.
Sau 2 năm, 3 ha xoài cho quả bói, được 60 kg, giá bình quân thời điểm đấy là 20.000 đồng/kg, ông thu về được 1,2 triệu đồng. Năm thứ ba, thu nhập của gia đình ông đã đạt trên 50 triệu đồng.
Thấy rõ lợi ích của việc trồng xoài, những người dân trên địa bàn xã Tú Nang đến ông xin giống, học kỹ thuật trồng. Nhận thấy xu thế tăng lên của số hộ gia đình trồng xoài, ông Hoan đã vận động người dân tổ chức liên kết, hợp tác để cùng nhau sản xuất và tiêu thụ sản phẩm. Đến năm 2016, HTX Hương Xoài được thành lập với 13 thành viên sáng lập.
Cùng với sự ra đời của HTX Hương Xoài, từ 3 ha xoài bỏ hoang ban đầu, đến nay cây xoài là cây trồng chủ lực chính của xã. Riêng HTX Hương Xoài có đến 19,8 ha, trong đó có 7 ha trồng theo tiêu chuẩn VietGAP.
Tham gia HTX, người dân được lãnh đạo địa phương cũng như Liên minh HTX tỉnh mời tham gia các lớp tập huấn kỹ thuật, mời kỹ sư về giảng dạy quy trình trồng, sử dụng thuốc bảo vệ thực vật… tỉnh cũng hỗ trợ HTX về phân bón, thuốc bảo vệ thực vật.
Đồng thời, Liên minh tỉnh và lãnh đạo huyện cũng giới thiệu cho HTX liên kết với các công ty xuất nhập khẩu như công ty Duy Khánh, công ty Anh Đào… để liên kết tiêu thụ sản phẩm.
Xoài Hương Xoài bắt đầu có danh tiếng trên địa bàn. Đến năm 2018, công ty Green Path Việt Nam đã đến đặt vấn đề sản xuất xoài để xuất khẩu đi Mỹ, bắt đầu một khởi đầu mới cho xoài Yên Châu.
 |
|
Ông Hoàng Văn Hoan đang kiểm tra xoài |
Lớn mạnh cùng Liên hiệp
Trong lô xoài xuất khẩu sang Mỹ của công ty Green Path, HTX Hương Xoài có 2,4 tạ, cùng xoài thu gom trong các hộ liên kết và xoài từ 7 HTX khác trên địa bàn tỉnh Sơn La. Trong đó, HTX được Green Path mua nhiều nhất là HTX Nông nghiệp an toàn Chiềng Hặc, với hơn 2 tấn xoài.
Thực ra, HTX Chiềng Hặc hay HTX Hương Xoài đều nằm trong chuỗi HTX liên kết với nhau và đang làm hồ sơ thành lập Liên hiệp HTX sản xuất xoài do anh Hà Văn Sơn - Giám đốc HTX Chiềng Hặc, làm Giám đốc Liên hiệp.
Hiện hồ sơ thành lập Liên hiệp HTX mới đang được trình lên cơ quan chức năng, nhưng các HTX trong Liên hiệp này đã cùng nhau hoạt động được nhiều năm nay. "Bọn mình làm là làm thật. Cũng chẳng cần dựng bảng Liên hiệp làm gì, mọi người cùng nhau làm, chú trọng vào lợi ích là được", vị Giám đốc HTX người dân tộc Thái Đen chia sẻ.
"Phải liên kết thì mới phát triển được" anh Sơn nói và giải thích thêm: "Khi mình liên kết với nhau, các HTX thống nhất bán chỉ với 1 giá duy nhất thì người mua không thể ép giá. Hơn nữa, nếu mua tại HTX của mình thì chỉ mất có nửa ngày, cùng lắm là 1 ngày, số lượng hàng bao nhiêu cũng đủ, được phân loại rõ ràng. Nếu đi gom ngoài thị trường, hàng xấu tốt lẫn lộn, người thiệt là người mua".
Anh Sơn cho biết, liên kết các HTX cũng như liên kết thành viên thành lập HTX, cũng cùng nhau trao đổi kỹ thuật, cùng nhau trao đổi vật tư, hỗ trợ nhau sản xuất, đồng lòng cùng nhau bán sản phẩm.
Cũng giống như ông Hoan, anh Sơn cũng có thời gian dài bấp bênh với cây ngô. Đến năm 2013, anh Sơn bắt đầu cải tạo, đầu tư trồng cây xoài để thoát nghèo. Thời gian đầu, anh Sơn gặp nhiều khó khăn do thiếu kỹ thuật, thiết bị cũng như ảnh hưởng thời tiết.
Nhưng với ý chí không bao giờ đầu hàng trước thất bại, vườn xoài của anh đã dần phát triển và cho thu nhập tốt. Cùng với những bài học kinh nghiệm của mình, anh Sơn đã tự hào khoe: "Đến nay, trình độ trồng xoài của mình trên mảnh đất này có thể xem như chuyên gia rồi".
 |
|
Những lô xoài của huyện Yên Châu đã được xuất khẩu sang thị trường Mỹ |
Vài năm trở lại đây, xoài VietGAP của HTX Chiềng Hặc không chỉ xuất khẩu chính ngạch sang Trung Quốc, mà còn "lên kệ" tại nhiều thị trường khó tính như Anh, Australia… Mỗi nơi, HTX đều đóng gói bao bì với mẫu mã riêng.
Anh Sơn cho biết: "Thực chất, chất lượng xoài đi Mỹ cũng chỉ tương đương với xoài loại 1 xuất khẩu chính ngạch sang Trung Quốc, chỉ là yêu cầu về mẫu mã đẹp hơn thôi". Nhưng để có xoài đi Mỹ, HTX khó khăn hơn rất nhiều trong việc phân loại hàng.
Thông thường, hàng đi Trung Quốc theo số lượng lớn, nên phân hàng xong là xe đi luôn, không cần bảo quản. Còn xoài đi Mỹ thì cần thêm thời gian để chọn, do đó cần có kho chứa ban đầu. Đồng thời, việc gom hàng từ các HTX khác trên địa bàn tỉnh cũng đang phải thuê xe dịch vụ.
Hồng Nhung
